Şair və alim Famil Mehdini xatırlayarkən...

...Famil Mehdi haqqında yazı yazmaq, fikir söyləmək mənim üçün asan olmadı. Çoxları haqqında, onların keçdikləri yol haqqında, yaradıcılıqları haqqında, şeirlərinin təhlili haqqında yazılarım yetirincədir, amma hamısı deyil. Bəzən bir oturuma müəyyən bir mövzunu tezliklə başa çatdıra bilmişəm. Famil müəllimi tanıdığımdan, onun haqqında xeyli məlumatlı olduğumdan bu mövzunun da asan başa gələcəyi düşüncəsində idim.

(Əvvəli ötən saylarda)

...Buda bir həqiqətdir ki, özünü ziyalı adlandıran hər kəs əyilməməlidir, tapdanmamalıdır, yaltaqlanmamalıdır, bir neçə “ziyalının” yaltaqlığı bütün xalqın mənəviyyatını məhv edir. Müstəqil olsaq da millətin çox böyük dərdləri var, Famil Mehdinin anası Şövkət xanımın dediyi bayatıda olduğu kimi:

Əziziyəm, su dayandı,

Sel gəldi, su dayandı

Dərdimi suya dedim,

Od tutdu, su da yandı

Elə bu və digər səbəblərdən idi ki, Famil Mehdi özünün “Dilən, professor, utanma dilən” şeirində söyləyirdi”

Qoy sənin yerinə zaman utansın

Səni bu günlərə salan utansın

Azərbaycanın görkəmli ziyalısı, Sovet İttifaqı Qəhrəmanı, akademik Ziya Bünyadovun bir fikrini Famil müəllim tez-tez dilə gətirərdi: “Mənim əyilməkdən belim bir azca əyri bitmiş olsaydı, indi çox böyük vəzifədə olardım”. Bu kəlamı akademiyada da hər kəs bilirdi. Elə bu əyilməməzlik, bu düzlük bəlkə də onu son mənzilə vaxtından əvvəl faciə ilə yola salan əsas səbəbdir. Mən deyərdim ki, Famil Mehdi də bir çox qeyrətli ziyalılarımız kimi Qarabağ şəhididir. Bir çox insanlarımız kimi Famil Mehdi də bəzi beynəlxalq təşkilatlara inanmamışdır. Onlardan ümid gözləməyi əhəmiyyətsiz saymışdır. Əsl həqiqətdə elə burasındadır. Biz başa düşməliyik ki, dünyada müsəlman-xristian qarşıdurması, çarpışması gedir, xristian dünyası-Türk dünyası qarşıdurması prosesi gedir. Biz ancaq və ancaq öz xalqımıza, onun qeyrətinə bel bağlamalıyıq, Famil müəllim dediyi kimi mənim də gümanım bir Allahadır.

Mənim Qarabağım mənim deyilsə,

Yadlar tapdağında inildəyirsə,

Bəs mənim dünyada kimim, nəyim var

Bu günüm nə də ki, gələcəyim var.

Günümüzdə bütün xalqımıza bəlli olan bir həqiqəti Famil Mehdi 25-30 il bundan öncə dilə gətirib, özünü “pis” kişi edib. Onun əqidəsinə görə beynəlxalq təşkilatlar hər vəchlə çalışırlar ki, torpaqlarımızın müəyyən hissəsini qopararaq Ermənistana birləşdirsinlər, yaxud ikinci bir müstəqil erməni dövləti yaratsınlar. Əslində isə xalq öz taleyini özü həll etməlidir, nəyin bahasına olursa-olsun Qarabağı erməni-rus faşizmindən xilas etməlidir.

Kim deyir ki, biz azadıq, ya müstəqilik,

Hələ bu gün zamanın da üzü soyuqdur.

Qarabağsız nə azadlıq, nə müstəqillik,

Qarabağsız Azərbaycan özü də yoxdur.

O, müsabiqələrinin birində söyləyir: “İndiyə qədər nə olub-olub. Bundan sonra səbəbkar axtarmayaq. Onsuz da məhkəmələr qurulacaq, o adamlar ki, torpaqların verilməsində iştirak ediblər, onların özünə, özləri də olmasa, qəbirlərinə ittihamlar oxunacaq.

Düşməni təpədən-dırnağa kimi

Yandırıb-yaxmağı bacarmayanın,

Gözünün içinə Qarabağımın

Durub düz baxmağı bacarmayanın

Yasına tökülüb gəlsə də Aləm,

Yeri nə cənnədir, nə də cəhənnəm.

Yeganə yol xalqın ürəyində Vətənpərvərlik eşqini, ruhunu alovlandırmaq, milləti torpaq uğrunda,Vətən uğrunda aparılacaq mübarizəyə səfərbər etməkdir. Körpü tikməkdən, yol çəkməkdən, abidələr quraşdırmaqdan, xarici banklarda pul toplamaqdan, mülk almaqdan, bədxahların ağzına pul dürtməkdən öncə milləti cəm edib, bir amal uğrunda ayağa qaldırmaq daha vacibdir. Qarabağı azad etdikdən sonra, millətin şərəf və ləyaqətini özünə qaytardıqdan sonra hər tədbirə əl atmaq yerinə düşə bilər.

Mənim Qarabağım mənim deyilsə,

Şöhrət ordeni yox, bütün millətə

Töhmət ordenləri verilməlidir!

Qisas almayınca məğlub əsgərin

Budaqdan meyvəsi qopub kal düşər.

Bəs niyə kül olan o məskənlərin,

Bölsən, birinə beş general düşər?!

Famil Mehdi ömrünün son zamanlarında xeyli bədbinləşmişdi. Əgər bir zamanlar yaratdığı xeyriyyə cəmiyyəti, özünün şəxsi hörməti, vətənpərvərliyi hesabına Qarabağa bu və ya digər səviyyədə yardımlar edə bilirdisə, yaralılara baş çəkə bilirdisə, şəhid ailələrinə ürək-dirək verə bilirdisə, düşmənə zərbələr endirmək harayı qaldıra bilirdisə, bu günü və sabahı məlum olmayan “atəşkəsdən” sonra bir növ onun qol-qanadı bağlandı, hər kəs kimi evinə çəkilib gözləməyə qərar verdi. Ancaq onun qəlbi də, ürəyi də, qələmi də, dili də fəaliyyətdə oldu, deməli olduqlarını dedi:

Yox, mənim ümidim qalmayıb daha

Yerdə adamlara, göydə Allaha,

Çəkilin, əkilin, itilim-gedim...

Getdi Qarabağım, haray, ay haray!

Nədir bu zəlalət, ətalət, haray!

Getdi Qarabağım, ay millət, haray!

Oyan, a millətim, haray, ay haray!

Famil Mehdinin özü haqqında, şəxsiyyəti haqda, müəllimliyi haqda, alimliyi haqda, jurnalistliyi haqqında istənilən qədər xoş fikirlər ərsəyə gətirmək imkanları mövcuddur. Ancaq onun vətənpərvərliyi, torpaq sevərliyi, Qarabağ sevərliyi, millət sevərliyi dediklərimizdən çox-çox yüksəkdədir, çox-çox öndədir. O, dünyasını dəyişdi, daha doğrusu şəhid oldu. Amma Famil Mehdi ruhu hər bir milli ziyalının, el qəhrəmanlarının, həqiqət çarçılarının, Tanrı tanıyanların və ən nəhayət doğulub boya-başa çatdığı Qarabağ torpaqları ətrafında dolaşmaqdadır, sağlığında özü olduğu kimi, hazırda ruhu hayqırmaqdadır. Arzu edək, ümid edək, inanaq ki, bütün xalqımız cəm olacaq, milli qeyrətli bir sərkərdənin ardınca Qarabağa, Zəngəzura hücuma keçəcək, təkcə şair-alim Famil Mehdi ruhunu deyil, həmin torpaqlarda əsirlər boyu uyumuş ata-babalarımızın fəryad çağrışına cavab verərək, azad olmuş Qarabağda bir rahatlıq tapacaqlar.

Ziyadxan Nəbibəyli,

yazıçı-publisist, t.e.d professor

Qarabağ Müharibəsi Veteranı

Təzadlar.- 2014.- 23 sentyabr.- S.12.