ATA (poema-epos)

Söhrab Tahir: “Bu poema-eposu Azərbaycan Respublikasının Milli Ordusuna və onun Ali Baş Komandanı Respublika Prezidenti İlham Heydər oğlu Əliyev cənablarına ithaf edirəm

Söhrab Tahirin iri həcmli “Ata” poema-eposu xalqımızın bizim eradan əvvəl olan tarixini, adət-ənənəsini, məişətini və s. özündə əks etdirir. Tarixi sənədlər, Azərbaycanın və bir çox xarici ölkələrin arxiv materiallları əsasında 14 ilə yazılib, tamamlanmış bu poema-epos xalqımızın varlığını dananlara, Azərbaycanın dövlətçilik ənənəsinin olmadığını deyən düşmənlərimizə çox tutarlı bir cavabdr. Ona görə də “Təzadlar” olaraq Xalq şairi, “Şöhrət” ordenli Söhrab Tahirin “Ata” poema-eposunu hissə-hissə dərc etmək qərarına gəldik. İnanırıq ki, ürəyi həmişə vətən eşqi ilə döyünən hər bir kəs bu poema-eposu sevə-sevə oxuyacaq.

MÜƏLLİFDƏN

Azərbaycan ədəbiyyatında ən iri həcmli poetik əsər hesab edilən “Ata” poema-eposunu 1991-ci ildən qələmə almağa başlamışam. Azərbaycanın ən qədim şeir forması-qoşma şəklində min il əvvəl Yaxın, Orta, Uzaq Şərq genişliklərində yaşayan, yaradan, dəyişib varlığını və ləyaqətini isbat edən türkdilli qəbilə, tayfa və xalqların, xüsusilə Azərbaycan xalqının eramızın əvvəllərinə qədərki həyat və məişətinin bədii-tarixi lövhələrdə təsvirini əhatə edir. “Ata” sadə xalq danışıq dilində yazıldığı üçün burada demək olar ki, fars və ərəb sözləri işlənməmişdir. Əsərdə Azərbaycan, Orta Asiya, Türkiyə, Rusiya, İran, Ərəb ölkələri, İngiltərə, Almaniya, və s. Avropa alimlə- rinin tarixi sənədlərə, tarixi həqiqətlərə uyğun fikirləri əsas götürülmüşdür.

Çoxdandı ki, xarici ölkələrdə yaşayan soydaşlarımız xalqımızın varlığı, mənşəyi, yaşadığı ərazi, qədim həyat tərzi, dili və qəhrəmanlıqları ilə maraqlanır,bəziləri isə mənə bu haq- da, məktub yazır, bu sahədə ortalığa ciddi suallar qoyurdular.

Son 20 ildə Azərbaycan xalqının varlığı, etnogenezi ilə əlaqədar elmi kitablarla yanaşı, şamanizm, zərdüştizm haq- qında kitablar, əsatir, əfsanə, dastan, nağıl, deyim və söylən- cələr oxuyurdum. Xalqımın qədim varlığını, adını, qəhrəman- lıqlarını göstərən sənədləri, abidələri dağıdıb, yandırıb məhv edən düşmənlərin qəddarlığının qanlı izinə düşüb, yavaş-yavaş dünyanın ən qədim, ən nəcib, ən dəyişkən, ən ləyaqətli və şücaətli xalqları olan türkdilli ellərin, o cümlədən xalqımızın ən qədim tarixinin monumental mənzərələrini aydın şəkildə görməyə başladım.

Azərbaycanda istiqlal hərəkatı başlarkən bu mövzuda böyük bir əsər yazmaq imkanı reallaşdı: Bir gün yas məclisin- də Moskvadan yenicə qayıtmış xalqımızın ağsaqqalı,böyük rəhbəri Heydər Əliyev xalqımızın tarixinin müxtəlif dövrlərindən söhbət açaraq üzünü mənə tutub məclisdə oturan alim və yazıçılara xitabən dedi: “Bu xalqın tarixini siz yazmasanız bəs kim yazacaq?!”.

Mən xalqımızın böyük oğlu Heydər Əliyevin bu haqlı tələbinin təsiri altında “Ata” poema-eposunu yazmağa başladım...

I G İ R İ Ş

Dünya

Şahlıq, sərkərdəlik qalıb arxada,

Dünyanı hərlədən güc yox, beyindir.

Bəşər haradaydı, indi harada,

Güc indi fikirdə zərgərliyindir.

Bəşər yol tapsa da aya, ulduza,

Yenə qalıb yerdə torpaq davası.

Azlıqdan çoxluğa, çoxluqdan aza

Dəyişib büsbütün yerin havası.

Bir ildir Günəşin yerdə bir anı,

Süd yolu Günəşdən milyard il qədim.

Bunların gücüylə Dünya fırlanır,

Belə ıırlanışı dəyişmək çətin.

Yerin çəkisi də yerində vardır,

Bu çəki nə itir, nə də ki, artır.

Yaradan Dünyanı elə yaradıb,

Bir yandan doğulur, bir yandan qartır.

Nəsillər dəyişir biri-birini,

Dünya da dəyişir nəsilbənəsil.

Dəyişir Günəş də, Ay da yerini,

Dəyişməz vardırsa demək sağ deyil.

Yerlə bir hərlənir, dolanır bəşər,

Sürətlə tərpəniş bunca ölməzdir.

Sürət sabahına yollanır bəşər,

Sabahkı sürətsə ağlagəlməzdir.

II G İ R İ Ş

Azərbaycan

Bu gün sən yenidən yeniləşirsən,

Çarpışma içində. təlaş içində.

Bu gün öz-özünlə eyniləşirsən,

Min-min yad içində, qardaş içində.

Başının üstündən dəhşətlər ötür,

Onlar səndən keçib aman istəyir.

Böyük keçmişindən sən ibrət götür,

Yaşamaq, ucalmaq qurban istəyir.

Hamı öz çölünü sahmana salır,

Biz öz içimizlə çarpışmaqdayıq.

Öz doğmalarımız bir yanda qalıb,

Özgə ətəyindən yapışmaqdayıq.

Allahlar nə cəza bizə buyurub,

Birləşmək istərkən ayrılırıq biz.

Doğmanı doğmadan alıb, ayırıb

Ayrılıq içində qovruluruq biz.

Söz olar, səhv olar ömür yolunda,

Onu eşələyib övkələməzlər.

Başının üstünü bulud alanda

Vətəni, milləti ləkələməzlər.

Biz millət dünyaya haqdan gəlmişik,

Özü arxa olan xalqa nə arxa.

Biz ki, özümüzü haqlı bilmişik

Daha həqiqətə, haqqa nə arxa.

Hər yerdə qolları güclüdür haqqın,

Yönəldir bir səmtə solu, sağı da.

Böyük istəyinə çatmayan xalqın

Yatmağı da dəhşət, ayılmağı da.

Siyasət heç zaman bir vamda qalmır,

Siyasət yerinə yalan demişik.

Deyirlər azadlıq qurbansız olmur,

Qurbana biz neçə qurban demişik.

Mənim respublikam, mənim millətim,

Başa vur uğurla bu təzə yolu,

Azadlıq, ucalıq sənin ən qədim,

Milli başbiletin, qeyrətin olub.

III G İ R İ Ş

Cənab Heydər Əliyev

Onunla görüşdüm, hundür, zəhimli,

İti baxışları mehriban, ötkəm.

İncə təbəssümü solğun, çəkimli,

Tunc ay si?ətində mərdanə görkəm.

- Səni tanıyıram-dedi - yaxşı mən,

Sən Azər Azərsən, bu xalqın oğlu,

Sənətlə, şeirlə, ürəklə bənd-bənd,

Bu yerə, bu xalqa, bu yurda bağlı.

Sənə hamıdan çox inanıram mən,

Sən alver etmirsən sözünlə, şair.

Yaz, göstər bu xalqı çox-çox qədimdən,

İlhamla, biliklə, dözümlə şair.

Mən öz vətənimə bir də dönmüşəm,

Xalq özü çağırıb səsləyib məni.

Bu xalqdır, tanrıdır, bir də ki, bəşər,

Bu üçlük ölümdən gözləyib məni.

Mən təzə dünyaya bir də gəlmişəm,

Səninlə yaşıdam, çağdaşam şair.

Bunu Tanrı bilir, bir də ki, bəşər,

Tanrıyla qohumam, qardaşam, şair.

Bizi gizlədiblər çox-çox yazanlar,

Hərə öz xalqını yazıb qabardıb.

Doğruya oxşayan doğru yalanlar

Bizdən də bir tarix, bir ad qopardıb.

Bu işdə sənə çox inanıram mən,

Sən alver etmədin sözünlə, şair.

Yaz, göstər bu xalqı çox-çox qədimdən,

İlhamla, biliklə, dözümlə, şair.

Mən dedim. - Sən xalqın ağsaqqalısan.

Rəhbər işləsən də, işləməsən də.

Səndən haqq diləyir, ey böyük insan,

Allahdan, özündən, xalqdan küsən də.

Haqqın yolu ulu, yolu ağırdır,

Haqq dedin, bu millət haqqa qovuşdu.

Milləti yaşadan gücdür, ağıldır,

Sənin bayrağından millət yapışdı

Bu gün də haqq deyib çarpışmaqdasan,

Haqdır istiqlalın bu ağır yolu

Tanrı vergisidir, ey böyük insan,

Qırışmaz alnınla, yenilməz qolun.

Hörümçək bürüyüb üç yandan bizi,

Məkr, yalan, tamah da dolaşıb ona.

Səni göndəribdir Tanrımız özü,

Yeni can verəsən Azərbaycana.

Sizin tapşırıqdan sevinirəm mən,

Azərbayçan xalqı ən qədim xalqdır.

Bu haqlı sözlərin tutar əlimdən,

Xalqın da, özün də, sözün də haqdır.

Dəyişir dünyanın hökmüylə zaman,

Dəyişir dünyanın köhnə gedişi,

Rəhbərim, nə yaxşı sən tapşırırsan

Mənə bu müqəddəs, bu ağır işi.

IV G İ R İ Ş

Allah

Allah, kömək elə dünya yenə də

Qalsın öz rəngində, öz çəkisində.

Allah, kömək elə bir az da mənə,

Danışım bəşərin ilk sevgisindən.

Allah, kömək elə göstərə bilim,

Körpə illərini türk xalqlarının.

Allah, kömək elə güclənsin dilim.

Tapım Mindiyarın bayraqlarını.

Allah, kömək elə yollar dumandır,

İtən tarixləri arayım, tapım,

Allah, kömək elə mənə, amandır,

Haqqımı haqsızın ağzından qapım.

Allah, kömək elə üzünü görüm

İlk beli torpağa vuran babamın.

Allah, kömək elə borcunu verim

Səkkiz min il qabaq itən atamın.

Sənə ilk inanan, ilk kölə mənəm,

Mənə əta elə ilkinliyimi,

Çərdüşt peyğəmbəri axtarım yenə,

Bir azca azaltsın çətinliyimi.

İlk şahım, ilk atam, ilk anam hanı?

Onları gəzirəm, kömək ol mənə.

Çıxıram görməyə böyük dünyanı,

Göstər bu yollarda doğru yol mənə.

V G İ R İ Ş

Dilim

Bağda oturmuşdum, düşüncəliydim.

Gözüm yol çəkirdi qum çöllərində.

hərdən çopur daşlar dilə gəlirdi,

Məni dindirirdi öz dillərində.

Nələr duşünürdüm, bir Tanrı bilir.

Hərdən qarışırdım soyuq yellərə.

Gəl, əlimdən yapış mehriban dilim,

Birgə yollanarıq uzaq illərə.

Tapdım sevincimi, gözəlim, səndə,

Bəlkə gileylisən öz taleyindən.

Bəşər dil açanda, ilk söz deyəndə,

İlk də?ə bəşəri sən dindirmisən.

Ən qısa, ən iti, sözlər, deyimlər,

Sənin sözlərindir, dünya gözəli.

Sənə çox borcludur çox-çox qədimlər,

Ey böyük bəşərin körpəlik dili,

Sən bəşər dilisən, ey anam, bacım,

Bəşəri özündən özünə köçür.

Kiçiklər çox böyük görünmək üçün,

Özünə nə böyük heykəllər biçib.

Səndən törəmişəm, mehriban gözəl,

Bilirəm ən qədim daşın dilini.

Ey Tanrım, şairə bir yardım göstər,

Hərdən başıma çək ata əlini.

Cılız düşmənlərin qancıl diləyi,

İt olub dəvəni, fili qapıblar.

Sonra dil öyrənib, tərif söyləyib,

Hər şeyi gizlində yıxıb çapıblar.

Dünyanı cılızlar qamarlayanda,

Allah özü gördü sırtıq üzləri,

O sənin başını tumarlayanda,

Sənə bəxş elədi qızıl sözləri.

İtirmə, ey dilim, öz türk soyunu,

Qal yenə bəşərin türk ayətində.

Bəşərin ən gözəl incə duyumu,

Təzadlar. – 2014.- 30 sentyabr.- S.7.