Diasporumuzun Avropa problemi

Elman Mustafazadə: “Azərbaycandan Avropaya təhsil almağa gələn tələbələrimiz əllərindən nə gəlirsə, imkanları haraya kimi yetirsə, həmin miqyasda qeyrətlə fəaliyyət göstərirlər”

Xocalı soyqırımının anımı olaraq fevral ayının 26-28 aralığında Avropanın bir çox dövlətlərində ilk dəfə olaraq genişmiqyaslı törənlər keçirildi. Küçə və meydanlarda insan selinin sayı, insanlıq əleyhinə törədilən “erməni vandalizmi”nin iç üzü milyonlarla insan tərəfindən lənətləndi. Bu aksiyalarla bağlı diasporumuzun tanınmıs simalarindan biri, Avropada “Azərbaycanın Dostları” Cəmiyyətinin sədri Elman Mustafazadənin fikirlərini öyrənməyə çalışdıq.

- Elman bəy, ötən illərdən fərqli olaraq bu il Avropada yaşayan soydaşlarımız və diaspor təşkilatlarımız daha geniş mənada fəallıq göstərirlər.

- Təbii olaraq indi çoxları bunu dərk etməyə başlayıblar. Öncələr insanlarımız mənsub olduğu bölgəyə görə bir-biriləri ilə ünsiyyətə önəm verirdilər. Daha sonralar Azərbaycan naminə bir araya gəlməyə başladılar. Son illərdə bu proses Türk Dünyası anlamında bütünləşməyə başlamışdır. Bundan əlavə, Heydər Əliyev Fondu son illərdə Xocalı soyqırımı ilə bağli cox boyuk aksiyaların və tədbirlərin keçirilməsinə əmək sərf edir. İndiki aksiyalar koordinasiya halında kecirilir. Yəni bu aksiyalarda dövlət və vətəndas həmrəyliyi böyük effekt verir. Şəxsən bu ali dəyərləri hər zaman arzulamışam. Çox sevindirici haldır ki, indiki tədbirlərdə avropalıların özləri geniş təmsil olunurlar. Demək olar ki, bütün bunlar mənim həyatımın mənasıdır, onun ayrılmaz bir parçasıdır. Bütün bunlara baxmayaraq, hələ də bir sıra çözülməmiş problemlərimiz qalmaqdadır.

- Xocalı Soyqırımının və Qarabağ həqiqətlərinin Avropada daha geniş şəkildə tanıdılması yönündə, deyəsən, milli diasporumuz fəallaşıb.

- Hər il olduğu kimi, bu dəfə də Xocalı soyqırımının anımı və uydurma “erməni soyqrımı”na qarsı fevralın 26-dan 28-dək keçirilən tədbirləri Hollandiyadakı “Atatürk Düsüncə Dərnəyi” və Azərbaycanın Hollandiyadakı səfirliyi yüksək səviyyədə keçirdilər. “Atatürk Düsüncə Dərnəyi” bu silsilə tədbirlərin bütün xərclərini bir təşkilat kimi öz üzərinə götürdü. Son illərdə Azərbaycanın taleyüklü tədbirlərində Anadolu və Azərbaycan türkləri ilə yanaşı, Tatar, Doğu Türküstan, Quzey Qafqaz türklərinin ictimai qurumları bizim soydaslarla birlikdə bu prosesdə bir millətin və ortaq dəyərlərin sahibi kimi iştirak edirlər. Bütün bunlar olduqca qürurverici anlardır. Artıq Avropada Xocalı soyqırımının anımı və saxta erməni soyqırımına etiraz tədbirlərimizə bizlərlə birlikdə ən sadə Avropa vətəndaşlarından tutmuş, aydınlar belə, qatılmağa başlamışlar. Azərbaycanın işğal olunmuş əraziləri və özəlliklə də Xocalı soyqırımı ilə bağlı əsl həqiqətləri milli fəallarımız bütün Avropada tanıtmağa çalışırlar. Bunun üçün, sadəcə, plakatlar hazırlamaqla deyil, həmcinin Heydər Əliyev Fondunun dəstəyi ilə broşürlər və digər təbliğat vasitələri dərc edilib yayılır. Avropada diaspor fədailəri və fəal gənclərimizin sayı az olsa da, onların gördükləri işin keyfiyyəti çox dəyərlidir. Azərbaycandan Avropaya təhsil almağa gələn tələbələrimiz əllərindən nə gəlirsə, imkanları haraya kimi yetirsə, həmin miqyasda qeyrətlə fəaliyyət göstərirlər.

- Ancaq duyduğumuza görə, ermənilər də aktivləşməyə başlayıblar...

- Əvvəla, ermənilər həmişə aktivdirlər. Sadəcə, indi ermənilər əvvəlki illərdə oldugu kimi, Avropa dövlətlərini və eləcə də xristian xalqlarını “xristian qardaşlığı” adı altında artıq aldada bilmirlər. Çünki son illərdə, xüsusilə Belçika, Avstriya, Şotlandiya, İsveç, Norveç, Hollandiya və digər dövlətlərdə kilsələrin özü mədəniyyət mərkəzlərinə, sərgi salonlarına çevrilməyə başlamışdır. Elə kilsə məbədləri var ki, orada teatrlar, bəzilərində simfonik orkestrlər fəaliyyət göstərməkdədir. Hər bir toplum özünün etnik mənşəyinin özəlliklərini və onun mədəni inanc kultunun dəyərlərini inkişaf etdirməkdə maraqlıdır. Artıq ermənilər “qədim xristian xalqı” adı altında pərdələnməkdən yeterincə sui-istifadə edə bilmirlər. Avropalılar xristian dinini inancdan daha cox, ona öz mədəniyyətlərinin bir hissəsi kimi baxırlar. Bizlər bütün bunları diqqətlə araşdıraraq, öz milli hədəflərimizi beləcə ortaya qoymağa çalışırıq. Bizim də avropalılardan bir çox öyrənməli, həmçinin onlara öyrətməli dəyərlərimiz çoxdur. Çox təəssüf ki, hələlik bütün cəhdlərimiz yetərli deyil. Daha geniş əhatə dairəsinə malik olmaq lazımdır. Ermənilər bizdən üstün mövqelərə çıxmaq üçün bu dəfə uydurma “erməni soyqırımı” xatirə parklarının sayını artırmaq üçün hərəkətə keçiblər. İndi ermənilər hər ölkədə qondarma “soyqırım” abidələrini ucaltmağa baslayıblar. Bəs biz nə edirik? Den Haag (Haaqqa) şəhərinin köhnə və olduqca yararsız bir qəbiristanlığında 1,5 metrdən bir az hündür “başdaşı” qoymuşlar. Adını da “Xocalı Abidəsi” kimi hər yerdə qeyd edirlər. Təsəvvür edirsinizmi? Məzarlıqda adi bir başdaşı abidəsi hara, iri parklar salmaq hara? Düşmənlərimizi özümüzə qarşı güldürürük. Həmin “başdaşı” üçün butun Avropada yasayan soydaşlarımız, nəyə imkanı çatdısa pul toplayıb verdilər adını “türkçü”, “turançı” və “yurdsevər” qoymuş saxtakarın birisinə. Həmin pulla böyük bir park salmaq olardı. Bu “millətsevər” gedib kimsəsiz məzarlıqda “daşdası” qoydurdu. İndi bu isə bu “abidə” və həmin saxtakar başımıza böyük bir bəla olmuşdur. Azərbaycanın Dövlət Diaspor Komitəsindən külli miqdarda maliyyə alaraq burada ün yetməyən yerdə camaatı toplayaraq həmin “başdaşı”nın başında toplanırıq. Özümüz danışıb şəhidlərimizin ruhuna ağlayırıq. Səsimiz isə köhnə qəbiristanlıqdan kənara çıxmır. Beləcə, Azərbaycan dövləti tərəfindən ayrılmış vəsaitlər havaya sovrulur. Xocalı soyqırımının xatirəsini anmaq üçün başqa təşkilatlara isə heç bir halda imkan və dəstək verilmirdi. Çünki Azərbaycan diasporunun arasında “əbləh” ayaması ilə tanınan birisi milli faciəmizin anım törənlərini monopoliyaya almısdı. Yaxşi ki, indi bu aksiyanı Heydər Əliyev Fondu koordinasiya edir. Bu baxımdan, faciələrimiz üzərində öz şəxsi məqsədləri üçün alver edənlərin fəaliyyətləri xeyli dərəcədə məhdudlaşdırılıb.

- Bu problemin çözüm yolu yoxdurmu?

- Milli faciələrimizi anmaq üçün mənim, sənin deyə bölə bilmərik. Acılarımız olan yerdə hamımız bir olmalıyıq. Nə müxalifət, nə də iqtidar söhbəti belə yada düşməməlidir. Burada Heydər Əliyev Fondu, Disapor Komitəsi, “Atatürk Düşüncə Dərnəyi”, “Azərbaycanın Dostları Cəmiyyəti” və digər təşkilatlar birlikdə mücadilə etməlidirlər. Ümummilli törənlərdə bütün umu-küsünü bir tərəfə qoymaq lazımdır. Bu yöndə sanballı örnəklər göstərmək olar. Misal üçün, Türkiyənin İqdır vilayətindən çıxmış və Türk Dünyası üçün çox böyük dəyəri olan, qürbətdə Azərbaycan uğrunda çalışan qeyrətli oğul və qızlar vardır. Onların adlarını sadalasaq, böyük bir siyahı alınar. Biz həmin dəyərli iqdırlılarla hər zaman qürur duyuruq. Çox təəssüflər olsun ki, bu bölgəni təmsil edənlərin arasından fırıldaqçılar da çıxır. Həmin fırıldaqçılardan biri hər addımda bizləri biabır etmək taktikası ilə hərəkət edir. Hollandiyada bir yandan Azərbaycan diasporu, digər yandan Türkiyə diasporunun adından çıxış edərək, soydaşlarımız və türkiyəli qardaşlarımız arasında nifaq toxumlarını səpməklə məşğuldur. Azərbaycan tarixindən, mədəniyyətindən uzaq, adı və soyadını belə, doğru-düzgün yaza bilməyən birisi bəzən bir çox proqramlarda utanmadan Azərbaycanı təmsil edir. Özünün dayaz və savadsız çıxışları ilə millətimizin adını bilərəkdən biabır edir. Bu adam neçə illərdir eyni siyasəti yürütməkdən usanmaq bilmir. Ona görə də onun səpdiyi nifaq toxumları sayəsində soydaşlarımız arasında çoxları bir-birinə düşmən kəsilib. İndi şükrlər olsun ki, artıq onun kim və xislətinin haraya qədər olduğunu görürlər. Bir neçə gün öncə dostlarımızla birlikdə toplantı keçirərək, onun bizim milli davamıza mane olmaması üçün qarşısını almağın yollarını müzakirə etdik. Hər yerdə, özəlliklə də qürbətdə “milli saxtakarlar”a vaxtında “dur” deməyi bacarmalıyıq. Necə ki, bunu Rusiyada ən böyük Azərbaycan diaspor təşkilatı olan “AzərRoss” deməyi bacardı. Bu təşkilatın rəhbərliyinə dürtülmüş və yalandan çox böyük vədlər verənləri indi əməlli-başlı yerində oturdublar. Bu günlərdə etimadsızlıq göstərərək istefaya göndərilən “AzərRoss”un rəhbərliyi bir yandan Azərbaycan dövlətinə qarşı fəaliyyət göstərməklə yanaşı, həm də diasporumuz arasında süni təfriqələr salmaqla məşğul idi. Qarabağda qədim atalar sözü var: “Atın yüyənini, eşşəyin tafqırını və itin xaltasını vaxtında dartmalısan ki, sonra hansısa xoşagəlməz problemlər yaşanılmasın”.

- Biz son iki gündə müşahidələrimizə əsasən gördük ki, Avropanın hər yerində Xocalı soyqırımının anım törənləri daha geniş miqyasda keçirildi.

- Bu, doğrudur. Ona görə ki, Avropa Türkləri Federasiyası, Güney Azərbaycan Təşkilatları və digər qurumlar bizimlə birlikdə anım törənlərinə qatıldılar. Avropanın ən iri şəhərləri olan Berlin, Brüssel, Paris, London, Roma, Stokholm, Varşava, Kiyev, Oslo, Kopenhagen, Vyananın meydanlarında və küçələrində hamımız bir ağızdan “Erməni işğalına son qoyulsun”, “Xocalı bəşəriyyətin ən böyük faciəsidir”, “Qarabağdan əlinizi çəkin”, “Azərbaycanın ərazi bütünlüyünü tanıyan BMT, Ermənistanın təcavüzkar siyasətinə qarşı çıx” və digər şüarları səsləndirdik. Builki aksiya böyük bir hərəkata çevrildi. Bütün bunlar milli diasporumuzun ötənlərdən fərqli olaraq daha uğurlu addımı oldu. Şəxsən mənim müşahidələrimə görə, milli diasporumuz daha məntiqli və elitar düşüncə tərzini mənimsəməyə başlamışdır. Şəxsi və ictimai fəaliyyətimlə bağlı Belcika, Fransa, Almaniya, Avstriya, İsveş, Norveç, Danimarka və digər dövlətlərdə görürəm ki, milli diasporumuzun düşüncə tərzində kamilləşmə, dünya düzənini dəyərləndirmək kimi keyfiyyətləri qazanmaqdadır. Bizlər özümüzü, sadəcə, Azərbaycan diasporunun deyil, həm də Türk Dünyası ailəsinin üzvü kimi hiss etməkdəyik. Səsimizin daha gur çıxması və hər yerdə qəbul edilməyimizin səbəbi də bundadır. Beləcə, milli konsolidasiya yolumuzda geniş üfüqlər yaranıb.

Ə.Yusifoğlu

Təzadlar.- 2015.- 3 mart.- S.11.