Təvazökarlıqdan özünə çələng hördürən şair

Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasında bir yerdə işləsək də, çox az-az görüşürdük. İxtisasca filoloq alim dostum Zəki həftədə, ayda bir mənim iş otağıma gələr, səhhətimi soruşar, hal-əhval tutardı.

Bir neçə gün bundan əvvəl yenə də görüşdük. Səmimiyyəti, təvazökarlığı özünə ömür kredosu seçən dostum əlində bir kitabça tutmuşdu. Kitabçanı açıb, içərisinə nə isə yazdı və mənə uzadaraq “Yaşar müəllim, mən şair deyiləm, eləcə cavanlıqdan mən də ürək sözlərimi, duyğularımı şeir dilində qaralamışam. Kiçik bir xatirə kimi qəbul et.” Kitabçanı aldım, çoxdandır şeir dünyamla görüşmürdüm. Özümü tənha, küskün və heç kimə lazım olmayan bir varlıq kimi hiss edir, dünyamı məzəmmətlə beləcə yaşayırdım.

Zəki dostum bir azdan getdi. Kitabçanı açdım. İlk gözümə sataşan 118-ci səhifədəki “Mənim bu dünyaya yazığım gəlir” şeiri oldu.

Yuxarıda qeyd etdiyim ovqatıma uyğun məzmunda olan şeiri oxumağa başladım:

MƏNİM BU DÜNYAYA

YAZIĞIM GƏLİR

Bir qoca kişidir, gözü-könlü tox,

Halına yanandan yandıranı çox.

İçindən sökülür, xəbərimiz yox,-

Mənim bu dünyaya yazığım gəlir.

İlanı dolayıb özü belinə,

Özü də zəhəri səpir dilinə.

Başını tapşırıb başsız əlinə,-

Mənim bu dünyaya yazığım gəlir.

Həlimdir, zalımdır, - sərtdir bu dünya,

Alçaqdır, namərddir, mərddir bu dünya.

Vallah özü boyda dərddir bu dünya,-

Mənim bu dünyaya yazığım gəlir.

Yüzün uçurmamış birini tikmir,

Ayağın çəkəndən əlini çəkmir.

Dərdini çəkənin nazını çəkmir,-

Mənim bu dünyaya yazığım gəlir.

Fürsəti hay-həşir salana verib,

Qeyrəti acından ölənə verib.

İndi də meydanı yalana verib, -

Mənim bu dünyaya yazığım gəlir.

Özündən küsənlə küsülü qalıb,

Məhəbbət bir küncə qısılı qalıb.

Taleyi bir yükdən asılı qalıb, -

Mənim bu dünyaya yazığım gəlir.

İtirib ağlını bu sərsəm nəsə,

Özü də tanımaz özünü görsə.

Hamının yazığı mənə gəlirsə,

Mənim bu dünyaya yazığım gəlir.

Şeir məni tutmuşdu, çoxdan idi ki, qulağım yaxşı şeirə həsrət idi. Acgöz adam kimi bir nəfəsə şeirləri oxumağa başladım.

Adsız bir şeirində:

“Yas gördüm gözündə şadlıq gizlənib,

Toy var ki, qəmindən nəm çəkir canım.”

və ya

“Bir gün hər tərəfdən çıxanda əlim,

“heç nə”dən özümə dərd düzəldirəm.”

Yazdığı təcnisdə:

“Nə tez yelkən açdı o göz yaşımda,

Qurumdan alışıb yandı yaşım da.”

“Məni sevirsənmi” şeirində:

“İndi mənim üçün bircə sən varsan,

Mən səni sevirəm elə sən boyda,

Mən səni sevirəm elə sən kimi.”

Fotoqrafa həsr etdiyi şeirdə:

“Sən bir işlərinə bax təbiətin,

Hər şeyi gör neçə düz bölüşübdür.

Mənə o gözəlin həsrətin, qəmin,

Sənəsə şəklini çəkmək düşübdür.”

“Bilmədim” şeirində:

“Bir ocağam – od nəfəsim,

Boğazımda yandı səsim.

Özümdən özgə heç kəsi

Yandırıb yaxa bilmədim.”

“Mən ürəkdən öləcəyəm” şeirində:

“Kiminsə “ürəksiz” toy-bayramına,

Ağlar ürəyimi aparmamışam.”

“Vəsiyyət” şeirində:

“Əgər özüm boyda bir qəbrə dönsəm,

Əgər bu dar cığır qalsa yarıda

Görmək istəsəniz məni bütöv, tam

Axtarın yarımçıq yazılarımda.” - deyimləri olduqca poetik, insan zövqünü oxşayan və obrazlıdır.

Əziz dostum Zəki Bayram!

Şeirləri oxuduqca dahi şairimiz sənin həmyerlin Füzuli yaradıcılığının xalq qruhu, dərin məzmunu, şirin ahəngi, həyat düşüncələri, zərif duyğuları, özünəməxsus qeyri-adi zövqü ilə işlənən bədii təsirləri qəlbimi oxşayır, həzin nəğmə kimi məni qanadlandirirdi.

Bu çətin və bədbin günlərimdə mənə bəxş etdiyin kamil duyğularını özümə ərmağan edir, qalın-qalın kitablarından qəlbə xoş gələn, məzmunlu bir şeiri də olmayan, özünü gözə soxan “şairlərə” sənin bircə şeirin qoy körk olsun.

Təvazökarlıq çələngini boynuna taxır və sənə şeir dünyamızı şərəfləndirdiyin üçün ürəkdən dərin minnətdarlığımı bildirir və yeni-yeni yaradıcılıq uğurları arzulayıram.

Oxuculara isə Zəki Bayramın bir neçə şeirini təqdim edərək tanış olmalarını tövsiyə edirəm.

Fotoqraf, Tanrıya bağışla bizi,

Baxma bir göz ilə gözəl qızlara.

Od ilə oynama... od kimi üzü

Köçürmə buz kimi boz kağızlara.

Bir günün bəlkə də bir ömrə dəyər,

Vardırsa qəlbində gözəllik elmi.

Gözəllər gözünə baxmaq hər səhər,

Göyə göz tikməkdən gözəl deyilmi?!

Sən bir izlərinə bax təbiətin,

Hər şeyi gör necə «düz bölüşübdür».

Mənə o gözəlin həsrətin, qəmin,

Sənəsə şəklini çəkmək düşübdür.

MƏN ÜRƏKDƏN ÖLƏCƏYƏM,

BİLİRƏM...

Bu yalan dünyada, yaltaq dünyada

Ürəyim olubdur ilkin sirdaşım.

Kiməsə, nəyəsə üzdən gülmədim,-

Qəlbimdən sızılıb axdı göz yaşım.

Kiməsə, nəyəsə, nəyə görəsə

Boğazdan yuxarı tərif demədim.

Özümə deyilən xoş sözləri də,

Qəlbim yemədisə, mən də yemədim.

Kiminsə "ürəksiz" toy-bayramına

Ağlar ürəyimi aparmamışam...

Elə çöldə bitən bir çiçəyi də,

Əl atıb könülsüz qoparmamışam...

Ürəksiz sevginin keçib yanından,

Ürək sevdiyinə "sevirəm" dedim.

Nifrət elədimsə ölçü-biçisiz,

Bütün varlığımla nifrət elədim.

Ürəklə yaşadım...ürəklə sevdim...

Ürəkdən yaşadım...ürəkdən sevdim...

Ürəksiz heç nəyi etmədiyimçün,

Ürəksiz heç hara getmədiyimçün,

Mən ürəkdən öləcəyəm, bilirəm...

***

Bəzi şeirlərim, bəzi sözlərim

Qəlbimdə doğulur... qəlbimdə ölür.

Qəlbim bir anadır,- öz balasına

Gah beşik, gah da ki, bir məzar olur.

Şeirlər, misralar!..Ani ötməyin,

Axın ürəyimə dalğalar kimi.

Qəfil gəlsəniz də, qəfil getməyin,-

Sizin oxşarınız insanlar kimi.

****

Deyirlər qu quşu ölümdən qabaq,

Gözündə, könlündə sonsuz bir maraq

İlk və son nəğməsin oxuyar ancaq.

Bütün varlığıyla, bütün canıyla,

Sevinci, əzabı, həyəcanıyla,

Dəli bir ilhamla, cöşğun həvəslə,

İlahi yanğıyla, ilahi səslə

Ömründə bircə yol oxuyar elə,

Dağları, daşları gətirər dilə...

Deyirəm nə ola, dəyişə surət,

Dəyişə işini ana təbiət;

Mənə də onun tək bir ilham verə,

İlahi bir hökm, sərəncam verə,

Bircə yol oxuyan qu quşu kimi

Hər dəfə son nəğmə oxurmuş

Oxuya biləydim nəğmələrimi.

***

Səni kimə deyim, kimə söyləyim?

Urəkdən ürəyə deyəsi şeirim.

Kiminin qəlbinə sərin su kimi,

Kiminə ox kimi dəyəsi şeirim.

Sən kimsən?, nəçisən?-deyən tapılmaz,

Odlu bir köynəksən,-geyən tapılmaz.

Yetim uşaq kimi yiyən tapılmaz,-

Könül bağçasının yiyəsi şeirim.

Dünənim, sabahım üstümə gülür,

Ürəyim qəzəbdən sinəmi dəlir.

Deyirlər ağzımdan qan iyi gəlir,-

Sıyrılmış bir xəncər tiyəsi-şeirim.

Ömrüm, günüm keçməz qəm eləməsəm,

Fikirdən başıma qəm ələməsəm.

Cansız kağızlara yem eləməsəm,-

Məni içəridən yeyəsi şeirim.

Yaşar Əliyev

Fəlsəfə və Hüquq İnstitutunun

aparıcı elmi işçisi, fəlsəfə doktoru

Təzadlar.- 2015.- 17 noyabr.- S.13