“Nə övladlarım, nə mən Məhəmməddən
doyduq...”
"Daha sonra Məhəmmədin yaxın dostu olmuş dəyərli
alimimiz Rafiq Əliyevgilə zəng vurdum. Rəhmətlik həyat
yoldaşı Aida xanımla danışdım..."
Məlum
Qarakənd faciəsindən düz 24 il
ötür. Moderator.az saytının əməkdaşı 20
noyabr 1991-ci ildə Xocavənd rayonundən Xankəndiyə
uçan Mİ-8 N 72 helikopterində həyatını
itirmiş daxili işlər naziri general-mayor Məhəmməd
Əsədovun həyat yoldaşı Məleykə xanım
Əsədova və nəvəsi Nigar Əsədova ilə həmsöhbət
olub. «Təzadlar» həmin müsahibəni təqdim edir:
-Məleykə
xanım, Məhəmməd Əsədovlu xatirələrinizdən
danışacağıqsa, o faciəni, ağrılı
günü yada salmasaq olmaz. Ona görə istəyirəm
ki, elə birbaşa həmin gündən başlayaq.
Üstündən 24 il zaman keçməsinə
baxmayaraq 20 noyabrı yəqin xatırlamadığınız
gün olmayıb...
- 1991-ci
ilin noyabr ayının 20-si tək mənim üçün
yox, bütün Azərbaycan xalqı üçün dəhşətli
gün idi. Mənim yaşadığımı,
keçirdiyimi ancaq o dərdi yaşayanlar bilər. Həmin gündən bir gün qabaq Məhəmməd
Əsədov Qazaxdan qayıtmışdı və o səfərə
getməyə də bilərdi. Ancaq elə adam deyildi ki, getməsin, mən getmə desəm
də o gedəcəkdi. Məhəmməd Əsədov torpaq
üçün, xalq üçün canını qurban verən
adam idi və verdi də. Həmin
ərəfədə başıma gələnləri,
yaşadıqlarımı, gördüyüm yuxuları
çox danışmışam, çox yazıblar, o üzdən
də bir daha təkrarlamaq istəmirəm. Həmin gecəni necə sabahladığımı,
nələr hiss etdiyimi bir tək Allah bilir. Ürəyimə dammışdı ki, xoşagəlməz
nəsə olacaq, nə olacağını isə bilmirdim.
Təsəvvürümə gətirməzdim
ki, belə bir dəhşətli faciə olacaq.
- Məhəmməd
müəllimi yola salanda demişdiniz ki, “Qayıtmayacaqsız!”. O sözün
peşmançılığını çəkirsinizmi
heç?
-
Çox narahat olduğumdan səhərə yaxın yuxuya
getmişdim, o, da hiss etmişdi ki, çox gərginəm. Ailə qurduğumuz müddətdə ilk dəfə
idi ki, qalxıb ona çay vermədən yola salırdım,
daha doğrusu, özü çağırmışdı ki,
“gedirəm, gəl qapını bağla”. Qapıdan
çıxanda da dedi ki, “saat dörddə
qayıdacağıq”. Elə onda özümdən
qeyri - ixtiyari ağzımdan çıxdı ki, “Yox gəlməyəcəksiz,
qayıtmayacaqsız”. O sözü deməyimə də
o qədər peşmançılıq çəkdim ki...
İndiyə qədər də fikirləşirəm ki,
axı mən niyə o sözü dedim,
heç indi də bilmirəm səbəbini. Səhər
saat dördə qədər hər dəqiqə səs
gözləyirdim, bir xəbər olacağını hiss
edirdim. Elə saat dörd radələrində
də xəbər verdilər ki, onların olduğu vertolyot
itib. Onda anladım ki, mənim neçə
gündür keçirtdiyim həyəcanın,
narahatçılığın səbəbi nə imiş.
- Məleykə
xanım, həmin vaxtda Məhəmməd müəllim bir dəfə
də ölümdən dönmüşdü axı. Sərhədləri gəzdiyi zaman olduğu helikopter
təsadüfən erməni kəndinə eniş etmişdi.
Niyə qorumurdu axı özünü?
- O
qorxmurdu. Məhəmmədə görə
ehtiyat edənlər çox idi, dostları məsləhət
edirdilər ki, getməsin. Onu istəyənlər,
dostları deyirdi ki, “getmə, biz səni qorumağa
çalışırıq, sənsə özünü
aparıb dəhşətin, ölümün qabağına
atırsan. Ozü də bilirdi ki, onu nə
isə gözləyir. Az əvvəl
də dumana düşərək erməni kəndinə
düşmüşdülər. Daha əvvəl
də Xankəndində iclasa getmişdi, orada bütün
işıqları söndürmüşdülər, balaca
bir otelin birinci mərtəbəsində çox dəhşətli
vəziyyətdə saxlamışdılar onları. Ermənilər
hər an gəlib yatdıqları yerdəcə
onları güllələyə bilərdilər. Sumqayıt hadisələrində də eləcə
özünü ölümə atmışdı. Sumqayıtda yaşanan vəziyyəti yaxşı
bilirdi, ancaq ona rəğmən maşınına minərək
ora getmişdi. Həmin vaxt ora gələn
hökumət adamlarının maşınını
yandırırdılar. Ancaq onun
maşını yaxınlaşanda hamı
qışqırmışdı ki, “Məhəmməd Əsədovun
maşınıdır, buna dəymək olmaz”. Camaatı yararaq ona yol vermişdilər ki, gəlib
keçsin. Bütün Sumqayıt əhli
ona çox hörmətlə, izzətlə
yanaşırdı. Ona olan hörmətə,
diqqətə görə özünə çox arxayın
idi ki, xalq məni qoruyacaq. Hara gedirdisə, hansı
çətin iş olurdusa müsbət həll edib
qayıdırdı.
Onun çəkdiyi zülümlərin demək olar ki, əksəriyyətini
mən də çəkmişəm. O, indikilər kimi istirahət etmək
nədir, şənbə-bazar nədir bilməmişdi.
- Həmin
gün Prezident Aparatından onu çağıranda
şübhə etmədi ki, bu bir tələ ola
bilər?
- O da hiss
elədi... Ancaq məğrur insanlar heç vaxt
arxasını yerə vurmur. Həmin axşam televiziyada
Qazaxdakı görüşlərini izləyirdi, elə həmin
anda mən dedim ki, sabah Qarabağa gedirsiz.
Bir anlıq fikrə daldı, bir jestlə dedi ki, “Protokola
görə mən getməli deyildim, nə əcəb məni
salıblar o səfərə”. Həmin axşam çox yerə
zəng vurdu ki, bir məlumat ala bilsin, ancaq heç kim telefona cavab vermədi. Ən
azı bir gün istirahət etməliydi, ona baxmayaraq yenə də
səhər tezdən durub getdi.
- Əvvəldən də evdə nəsə
danışmırdımı heç, onlara mane olmağa
çalışanlardan və ya hansısa neqativ vəziyyət
baş verəcəyindən, hansısa qüvvələrin
torpaqlarımızı “qurban verməyə” hazır
olduğundan?
- Məhəmməd
hara gedirdisə torpaqlarımızın dərdin çəkirdi
və nəinki o, həmin vertolyotda olanların hər biri. Həmin ərəfədə bir qarış da
torpağımız işğal olunmamışdı, əksinə
olaraq Azərbaycan rayonlarında yaşayan erməni kəndlərinin
çoxunun sakinləri öz xoşları ilə
köçmüşdü, yerdə qalanlar da
könüllü şəkildə
köçürülürdülər.
- Saat
dörddə qayıdacağını demişdi, ancaq
qayıtmadı. Həmin gündən sonra saat
dörd tamamda ürəyinizdə bir nisgil qübar etmir ki?
- Nəinki
saat dörd, elə həmin günlər başdanbaşa
ürəyimdə yara kimi qalıb. Ancaq nəyə
görəsə, bəlkə də Allahın möcüzəsidir
ki, mən daima onun var olduğunu hiss etmişəm, yoxluğu
barədə düşünməmişəm. Çünki o qədər təmiz, saf, mehriban, qəhrəman,
xalqını, millətini sevən, vətənpərvər
insan idi ki, onun yoxluğuna inana bilmərəm. Deyirəm ki, heç bir kəs elə bir oğulu
öldürməyə qıymazdı. İnanıram
ki, nə vaxtsa o, qayıdıb gələcək, bununla
özümü aldadıram yəqin ki. Ancaq
bu aldatmağıma da o qədər güclü inanıram ki,
özüm özümü aldatmağımı düzgün
kimi qəbul edirəm. Mən başa
düşürəm ki, o var, həmişə bizimlədir və
nə vaxtsa gələndə də lap yanımızda olacaq.
Axırıncı illərdə onu heç
sevinən görümürdüm, son dəfə Azərbaycan
müstəqilliyinə qovuşduğu gün ürəkdən
sevinmişdi, sevincindən uçmağa qanadı yox idi.
Müstəqillik aktına imza atanlardan biri də
o, olmuşdu və ona görə də “Müstəqil
respublikamızı yaratdıq” - deyə çox sevinirdi.
- Məhəmməd
Əsədov uşaq vaxtı necə biri olmuşdu,
uşaqlıq xatirələrini
bölüşürdümü sizinlə?
- Məhəmməd
Əsədov uşaqlıqdan da çox çevik, savadlı,
öz üzərində işləyən bir uşaq
olmuşdu. Azərbaycan bölməsini
qurtarmağına baxmayaraq rus dilini də dəqiq öyrənmişdi.
Bir misal var ki, “ət yeyən quş dimdiyindən
bəllidir”. O, yaşadığı Baharlı kəndindən
bizim Mincivan kəndinə məktəbə gəlirdi. Həmin illərdə də işıq, saat yox
imiş, elə olurmuş ki, ayın işığına
oyanıb məktəbə üz tuturmuşlar. Yolun yarısında görürlərmiş ki, hələ
səhər açılmayıb, qarın
işığına yola çıxıblar. Qış günü uzaq yolda, dizə qədər
qarlı havada o qədər canavara, çaqqala rast gəlirlərmiş
ki. Ağacda qalırlarmış ki, səhər
açılsın və məktəbə getsinlər. Oxumağa, elmə o qədər həvəsli olub
ki, çətinliklərin heç birindən qorxmayıb.
Hər zaman deyərdi ki, “Mənim üçün “bilmirəm”,
“bacarmıram” sözü yoxdur, “etmək istəmirəm”
sözü var və mənə də bilmirəm deməyin,
deyin ki, etmək istəmirəm. Yəni ki, bilməlisən,
öyrənməlisən və bacarmalısan”.
- Cəmi
23 illik ailə həyatı yaşadınız. Həmin 23 ildə Məhəmməd Əsədov
necə bir həyat yoldaşı oldu? Onun bir kişi kimi hansı müsbət keyfiyyətləri
sizi qürurlandırırdı və ya hansısa mənfi hərəkətləri
var idimi ki, dəyişməsini istəyirdiniz?
- Məhəmməd
Əsədov ilk növbədə xalqının qeyrətli
oğlu idi, vətənin sevirdi, sonra ata-anasının qeyrətli
oğlu idi, ata-anasın sevən, hörmət bəsləyən
oğul idi, daha sonra həyat yoldaşını istəməyərəkdən
almayan insan idi, ailəsini də sevirdi. Tək
evlənmək, ailə qurmaq üçün sevgi gərəkmir
ki, həyatda hər şeyə sevgi olmalıdır. İşinə, ailənə, qonağa, qohuma,
qonşuya, övladına, həyata, Allahın
yaratdığı nə varsa onun hamısına sevgi
olması mütləqdir. Məhəmməd
Əsədovun sevgisi də hərtərəfli idi. Onun sevgisini sözlə deməsinə belə gərək
qalmırdı, xalqına, işinə, ailəsinə,
övladlarına sadiq idi, məhəbbəti vardı. Məhəmməddə bütün sevgilər
tamamlanmışdı.
-
Heç umu-küsünüz olmurdumu?
- Təbii
ki, umu-küsüsüz ailə olmaz, ancaq xanım ona deyərəm
ki, ailədə olan umu-küsünü heç kimə
bildirməsin. Divarlar nə
üçündür bəs?! Qadının
yoldaşı ilə söz-söhbəti öz aralarında
qalmalıdır, qapıdan çölə
çıxmamalıdır. Əgər ailənin sirrini
bir adam belə bilsə, o ailədən ailə
olmaz daha, ailənin təməli laxlayar və nə vaxtsa
uça bilər. Bizim ailəmizdə də
söz qapıdan kənara çıxmayıb, söz-söhbətimiz
olub, elə həmin vaxt qapının zəngi
çalınıb, açmışıq ki,
qonağımız gəlib və heç nə
olmamış kimi qonağımızı qarşılayıb
yola salmışıq və sonradan həmin söz-söhbəti
də unutmuşuq. Daima səbrli, hövsələli,
təmkinli olmağa çalışmışıq. Bəzən narazılığım olurdu və
düşünürdüm ki, Məhəmməd gəlsin
narazılığımı bildirəcəyəm. Ancaq qapını açanda onun yorğun sifətini
gördüyümdə gəlişinə görə
dünyanı mənə verirdilər. Deyəcəklərimi
də elə oradaca unudardım, bir kəlmə şikayət
belə etməzdim. Bir dəfə olsun belə
ona narazılıq bildirməmişdim, nəyəsə ehtiyac
olduğunu deməmişdim.
- Daima vəzifələrdə
olan həyat yoldaşınızı ola
bilməzdi ki, işinə qısqanmayasınız...
- Onun bizə
ayırdığı qısa vaxtdan belə məmnun
olmuşam. Biz təzə ailə qurandan Məhəmməd
Əsədov vəzifədə işləyib. Bir dəfə
olsun belə onun nə iş yerinə, nə katibəsinə
zəng vurub nəsə soruşmamışam, bir söz deməmişəm.
Həm özü ona rəvac verəcək hərəkət
etməyib, həm də mən şəxsiyyətimə
sığışdırıb onu etməmişəm. Fikirləşirdim ki, zəng etmiş olsam
özüm alçalaram. Düşünürdüm
ki, əgər boş vaxtı olsa elə bizimlə keçirər
də.
- Məhəmməd
Əsədov necə ata idi, övladlarına necə diqqət
ayırırdı?
-
Övladlarım da, mən də heç Məhəmməddən
doymadıq... Heç üzünü də doyunca görmədik...
İşdən o qədər gec gəlirdi ki,
uşaqlar həftələrlə atalarını
görmürdülər. Saat birdə, ikidə
işdən gələrdi, dörddə, beşdə işə
gedərdi. Ancaq mən uşaqlara başa
salırdım ki, atanız işdədir və elə belə
də olmalıdır. Ümidlə yaşayırıq
ki, nə vaxtsa qayıdıb gələr və doyunca görərik
onu, cavanlığından doymadıq, kim
bilir bəlkə qocalığını doyunca görərik...
Həyatda o qədər möcüzələr var ki...
- Ən çox hansı xörəkləri sevirdi,
onunçün məxsusi olaraq nə bişirməyinizi istəyirdi? Saat dördə
qayıdacağam deyib çıxdığı həmin
gün nə bişirmişdiniz?
-Heç
vaxt deməzdi ki, mənimçün hansısa xörəyi
hazırla. O, da, mən də, uşaqlar da evdə nə
olardısa yeyib Allahımıza şükr edirdik. Heç vaxt “kapriz”i olmayıb. Ancaq
bütün kişilər kimi uşaqlığından
anasının bişirdiyi nə vardısa həmin xörəklər
ona daha dadlı gəlirdi. Həmin gün
də dolma bişirməliydim, ancaq içimdəki
narahatçılıq xörəyi belə sonacan bişirməyimə
imkan vermədi. Qazanda yarımçıq
qoyub, durub işə getdim. Qayıdandan sonra
da yarımçıq qalmaması üçün
başdansovdu büküb atdım qazana. Ürəyimə
dammışdı ki, heç o xörək yeyilməyəcək.
Daha sonra Məhəmmədin yaxın dostu
olmuş dəyərli alimimiz Rafiq Əliyevgilə zəng
vurdum. Rəhmətlik həyat yoldaşı Aida
xanımla danışdım, “dolma bişirmişəm,
axşam bizə gələrsiniz, bir yerdə yeyərik”- dedim.
Onda hələ faciə barədə məlumatım
yox idi, ancaq sən demə mən özümdən
ixtiyarsız olaraq tək qalmamağım üçün
onları çağırırmışam.
- Həmin
günlərdə sizə daha çox kimlər dayaq durdu?
- Heç kim tək buraxmadı məni, qohumlar, dostlar,
tanışlar gəldi. Gələn, gedən o qədər adam olurdu ki. Hər şey adi gəlirdi
mənə, key kimi idim. “Leç.Komissiya”nın
poliklinikasından tibb bacısı göndərmişdilər
bizə. Bircə onun fərqində idim ki, həmin
tibb bacısı tez-tez ağzıma həb qoyub su
içirdirdi. Sonrdan bildim ki, faciənin dəhşətini
çox hiss etməməyimçün elə edirmiş. O
günlərdə bizə dayaq durmayan yox idi, bütün
Bakı əhli gəlmişdi bizə. Rayonlardan
belə axışıb gəlmişdilər, elə bir rayon
yox idi ki, oradan gələn olmasın.
Onu da deyim ki, işlədiyi rayonların camaatına
qarşı onda o qədər mehribançılıq, istilik
var idi ki, hər bir sakini özünə doğma, əziz
bilirdi. Hansı rayonda işləyib qayıdırdısa həmin
rayonun sakinləri onun ardınca ağlayırdı, onu
ötürməyə düz Bakıya qədər arxasınca
maşın sürürdülər. Hər
beş-on kilometrdən bir Məhəmməd düşüb
onları yalvar-yaxarla geri qaytarırdı. Kaş
ki, o günləri özünüz gözünüzlə
görəydiniz. O qədər hörmətli adamı
kimsə öldürə bilərdimi?! O qədər sevilən
adam ölə bilərmi, yox ola bilərmi?!
Yox! Neçə ildir ki, Məhəmməd
Əsədov yoxdur, ancaq yenə də hamının qəlbindədir,
heç kimin ürəyindən silinməyib. Məhəmməd Əsədov haqqında kimdən
soruşsanız hər kəs bəlkə də mənim bilmədiklərimi
də danışa bilər. Azərbaycan xalqının əsl
kişisi idi Məhəmməd Əsədov!
- Səhv
etmirəmsə sizin toyunuz noyabr ayının on yeddisi
olmuşdu və elə Məhəmməd müəllim də
noyabr ayında general rütbəsini almışdı. Hər
zaman sizə sevinc bəxş edən noyabr ayı
ömürlük kədər də gətirdi...
- Bəli,
bir tərəfdən kədər, bir tərəfdən də
fəxarət hissi gətirdi. O, noyabr ayında getsə belə
gedişi də uğurlu gediş oldu. Mən onun gedişinə
indi də pis baxmıram, gəzməyə getməmişdi
ki... Bilirdim ki, o, vətən üçün, torpaq
üçün getmişdi...
- Məhəmməd
müəllim rəhmətə gedəndə
oğlanlarınızın ikisi tələbə idi,
balacası da on yaşındaydı. İndi
hansı sənətin sahibidilər, nə işlə məşğuldular?
- Həmin
gün böyük oğlanlarım Natiqlə Nazim evdə yox
idilər, dərsdə idilər. Böyüyü
hüquq fakülətəsində, o biri də Tibb
Universitetində oxuyurdu. Evdə balaca
oğlum Rasim idi mənimlə. Televizorda da
simfonik konsert verilirdi, qəfildən konsert kəsildi və
faciənin xəbərini verdilər. Xəbəri
eşidəndə 10 yaşlı Rasim stolun başına necə
fırlanırdısa özünə yer tapa bilmirdi.
Bilmirdi ki, neyləsin...
“Nə övladlarım, nə mən
Məhəmməddən doyduq...”
Böyük oğlum elə atasının yolunu davam
etdirdi, hüquq sahəsində çalışır. Və mən
ataları ilə necə fəxr edirəmsə
oğlanlarımla da o qədər fəxr edirəm. Allah eləməsin ki, respublikamızın
üstünü qara buludlar alsın, ancaq əgər elə
bir hal baş verərsə və mən bilsəm ki, o qara
buludları mənim övladlarım qova bilər, razı
olaram ki, atalarının yolu ilə gedib öz
missiyalarını yerinə yetirsinlər. Mənim
övladlarım həm də bu respublikanın
övladlarıdır, əgər gərək olarsa elə
birinci cərgədə onlar gedərlər. Məhəmməd Əsədovun özünə
layiq 3 oğlu var. Mən tərbiyə etməmişəm, Məhəmməd
Əsədovun tərbiyəsini götürüblər.
Heç vaxt onlardan narazı olmamışam.
- Bir qədər
də nəvələrdən danışaq. Babasının
adını daşıyan nəvə varmı?
-
Oğlanlarımın ikisi ailəlidir, hərəsinin də
iki balası var, bir qız, bir oğlan. Böyük
oğlumun qızı mənim adımı daşıyır,
ikinci oğlumun da oğlu babasının adını.
- Nəvə Məhəmməddə baba Məhəmmədə
xasiyyətcə, görünüşcə bənzərlik
varmı?
- Balaca Məhəmmədin doqquz yaşı var,
dördüncü sinifdə oxuyur, “gələcəkdə
general olacağam” deyir. Hər zaman ona deyirəm ki, sən general
olmalısan, babanın adını doğrultmalısan. Babası Məhəmməd uşaq vaxtı çox
çevik olduğuna görə bir qədər arıq olub,
ancaq nəvəm bir qədər dolu bədənlidir. Zaman göstərəcək babasına oxşayıb
oxşamadınığı, amma inanıram ki, elə
babasına bənzəyəcək.
- Məleykə
xanım, etiraf edək ki, həyat yoldaşı olmayan
xanım haqqında çox dedi-qodular olar. Hələ
o qadın sizin kimi yaraşıqlı, gözəldirsə
söz söhbətlər lap çox olar. Bu 24 ildə özünüzü elə dedi-qodulardan
necə qorudunuz?
- İnanın ki, o barədə heç vaxt fikirləşməmişəm. Elə ilk dəfədir
ki, mənə bu sualı verirlər. Təsəvvürümdə
də olmayıb ki, Məhəmməd Əsədov həyatda
yoxdursa mənə nəsə deyə bilərlər. Biz
Məhəmməd Əsədovla ailəli olanda da o, aylarla haradasa
iş səfərlərində olub. Heç o
zaman da ağlıma gətirməmişəm ki, Məhəmməd
evdə yoxdur, kimsə mənə nə isə deyə bilər.
Heç zaman düşünməmişəm
ki, kimsə haqqımda danışa bilər, o fikirdən də
çox-çox uzaqdayam. İndi siz deyəndə
çox qəribə gəldi məni. Bu
24 ildə mən hər zaman Məhəmməd Əsədovun
həyat yoldaşı kimi yaşamışam.
- İndi
yaşınızın elə bir
çağındasınız ki, nə qədər
yaxşı qohum, dost, yaxşı övlad olsa belə, bu
yaşda qadın ən azından axşam yastığa
baş qoyanda bir qulaq yoldaşı, ürək sirdaşı
arzulayır. Sizdə necədir, dərdləşmək
üçün Məhəmməd müəllimi
axtarırsınızmı heç?
-
Haqlısınız, ancaq mən hər axşam yatanda da, səhər
oyananda da Allahıma şükr edirəm. Səhərimizin
açılması üçün, mənə belə
balalar verdiyi üçün, şirin nəvələr bəxş
etdiyi üçün dönə-dönə şükr edirəm.
Nəvələrimlə o qədər xoş
vaxt keçirirəm ki, bir dəqqiqə olsun belə beynimin
boş qalmasına imkan vermirlər. Elə
bir anım olmur ki, kimsəsizliyimi, təkliyimi hiss edim.
- İki oğul evləndirmisiniz, nəvələr
dünyaya gəlib, xoşbəxt anlar yaşamısız. Bəs həmin
anların sevincini necə, paylaşmısınızmı Məhəmməd
müəllimin ruhuyla?
-
Bütün xoşbəxt anlarımın sevincini
yığıb saxlamışam. Məhəmməd Əsədov
nə vaxtsa gələrsə, nə vaxtsa görüşəriksə,
o zaman bölüşəcəm sevincimi, bütün şad
xəbərlərimi...
- Son olaraq
Məhəmməd Əsədov haqqında nələri
danışmaq istərdiniz ki, o barədə sizdən
soruşmadım və ya indiyədək heç kimə
danışmamısınız.
- Onu qeyd
edim ki, Məhəmməd Əsədov tutduğu bütün
vəzifələri öz zəhməti, öz biliyi, öz əzmkarlığı
ilə qazanmışdı. Hər hansı vəzifədə
olsa belə nə zaman desəydilər ki, bu vəzifədən
ərizə yazıb getməlisən və ya istefa verməlisən
həmin dəqiqə onu edərdi. O, heç vaxt vəzifə
üçün, vəzifəyə gəlmək
üçün can atmayıb, onu dəvət ediblər vəzifələrə.
1990-cı illərdə Bakıdakı mitinqlərdə
çox-çox dövlət adamlarının adlarını
mənfi mənada hallandırardılar. Məhəmməd
Əsədov deyirdi ki, “bircə dəfə adımı o
mitinqlərdə çəksələr həmin günün
səhəri işə getmərəm”. Ancaq
kaş ki, mitinqlərdə onun da adını çəkəydilər
və o da işdən çıxaydı. Ancaq yenə də deyirəm ki, yox, yaşamaq nə
qədər yaxşı olsa belə, qəhrəmancasına
ölmək hər adama qismət olmur. O,
ölümüylə elə bir zirvəyə ucaldı ki,
heç kim onu unutmayacaq, bu dünya durduqca
Məhəmməd Əsədov da yaşayacaq. O vaxta qədər
unutmayacaqlar ki, Məhəmməd Əsədov qayıdıb gələcək,
mən ümidlə gözləyirəm o günü...
Bir haşiyə də çıxım ki, əvvəllər
həyata baxanda insanların hamısını müsbət
görürdüm. Ancaq zaman keçdikcə insanların bəzilərini
fərqli görürəm. İnsanların
hamısını müsbət görməyimi onunla əlaqələndirirəm
ki, mən hamını Məhəmməd Əsədovun
fonunda müsbət görürdüm, çünki onda bircə
dənə olsun belə mənfi xüsusiyyət, kişiyə
yaraşmayan hərəkət görməmişdim. Amma indi Məhəmməd Əsədova daha çox
üstünlük verirəm. İndiki insanlarla onu
müqayisə etdikdə düşünürəm ki, Məhəmməd
Əsədov mayakdır!
Məleykə xanımı müsahibəmiz boyu tək
qoymayan nəvəsi Nigarla da həmsöhbət olduq. Nigar Əsədova
səkkizinci sinifdə oxuyur. Baba Məhəmməd
Əsədovun ikinci oğlu Nazimin qızıdır, nəvə
Məhəmməd Əsədovun bacısıdır.
- Nigar
xanım, general Məhəmməd Əsədovun nəvəsi
olmaq necə bir duyğudur?
- Mən
babamı görməmişəm, ancaq
uşaqlığımdan bəri nənəmin,
qohumlarımızın, yaxınlarımızın babam
haqqında danışdıqları xatirələrlə
böyümüşəm. Məhəmməd
Əsədovun nəvəsi olmaq mənim üçün fəxrdir.
Hər zaman qürur duymuşam ki, mənim belə
bir babam olub, belə bir şəxsiyyətin nəvəsiyəm.
Hər zaman çalışmışam ki,
babama layiq nəvə olub, onun kimi vətənpərvər
olum. Hər zaman da həm qardaşıma,
həm də əmim uşaqlarına demişəm ki, biz
babamıza layiq insan, şəxsiyyət olmalıyıq.
Evimizdə babamla bağlı video lentlər,
disklər var. İlk dəfə həmin video
göürüntüləri izləyəndə babamın necə
danışdığını gördüm. O vaxta qədər
babam haqqında eşitdiyim bütün müsbət keyfiyyətlərin
həmin görüntülərdə cəmləndiyini gördüm.
Həmin günlərdə babamı
gördüm, danışığını eşitdim, səsini
duydum deyə çox sevincliydim. Hər dəfə
də o görüntüləri izləyəndə iftixar
duyuram ki, elə bir insan məhz mənim babam olub. Ancaq
çox təəssüff də edirəm ki, babam qəhrəmancasına
şəhid olduğuna görə onu üzbəüz görə
bilməmişəm...
- Nənəniz
baban haqqında ən çox nələrdən
danışır, babanla bağlı dönə-dönə
danışmağını istədiyin hansısa maraqlı
hadisələr varmı?
- Nənəm hər zaman babamın qəhrəmanlıqlarından
danışır və istəyirəm ki, hər zaman da
danışsın. Babamın necə layiqli bir həyat
yoldaşı, gözəl ata, gözəl bir insan olduğunu
anladır. Nəinki nənəm, bütün
qohumlarımız da babam haqqında daima müsbət fikirlər
söyləyirlər. Və mən də hər yerdə, məktəbdə
də, cəmiyyət arasında da babam haqqında
danışmağa çalışıram. İstəyirəm
ki, babamın böyük şəxsiyyət olduğunu
hamı bilsin.
Təzadlar.-
2015.- 24 noyabr.- S.8-9