Tariyel Qasımov – 70

"İnsanlar 70-də görən necədir?.."

Tariyel Qasımov: "Hörmətli Əbülfəz Qarayev bildirib ki, Gənc Tamaşaçılar Teatrının binasının təmirindən sonra mənə 70 illik yubiley keçiriləcək

- Tariyel müəllim, dilimizdə belə bir ifadə var, Biləcəridən o tərəfə... Siz Biləcəridən o tərəfə keçən tək-tük aktyorlardansınız. Həm keçmiş SSRİ respublikalarında, həm də xaricdə filmə çəkilmisiniz. Mümkünsə, deyin, necə oldu ki, Biləcəridən o tərəfə keçib, beynəlxalq səhnəyə çıxa bildiniz?

- "Liftçi qız" filmindən sonra Bakıda evim olmadığına görə Naxçıvandan gələn iş və ev verilməsi təklifini qəbul etdim. 4 il orada işlədim. Qayıdandan sonra SSRİ Kinomatoqrafiya İttifaqının üzvü oldum. Bu ittifaqa üzv olan aktyorun şəkilləri bütün SSRİ-nin studiyalarında olurdu. Şəklimi orada görən "Tacikfilm" studiyasının rejissoru Firdovsinin "Şahnamə" əsəri əsasında çəkilən "Rüstəm və Zöhrab" adlı 3 seriyalı filmə məni dəvət etdi. Sonra "Türkmənfilm"də də çəkildim. Beləliklə, SSRİ miqyasında tanındım.

1983-cü ildə isə, almaniyalı kinorejissor Stefan Bernxart "Mosfilm"in aktyor şöbəsində kartatekama baxıb və məni çəkəcəyi filmin qəhrəmanı kimi görüb. Sonralar mən onun çəkdiyi üç seriyalı "Sonya raport verir" filmində bir mayor rolunu oynamışam. Hadisələr Almaniyanın SSRİ-yə hücum etməsindən qabaqkı dövrdə cərəyan edir. Film Almaniyada çəkilib və məndən başqa heç bir kənar aktyor yoxdur. Filmdə Sonya Hitlerin katibəsidir. Elə əsəri də yazan Ruud Vernerdir, yəni Hitlerin katibəsi olan xanım. Məhz həmin xanım Hitlerin SSRİ-yə hücum edəcəyi barədə Moskvaya məlumat ötürür. SSRİ-dən də ora bir kəşfiyyatçı mayor göndərirlər və o mayoru da mən oynamışam.

- Aktyor həyatı məcaralarla dolu olur. Sizin çəkildiyiniz filmlərdə hərdən yaxşı döyüşürsünüz. Belə "davalarda" heç təsadüfən əsl zərbə almısınızmı?

- "Həyat, sən kiminsən?" adlı filmdə belə bir şey olub. Kənddə müəllim işləməyə gəlirəm. Orada nişanlı bir qız mənə vurulur. Buna görə mən kənd cavanları ilə dalaşmalı oluram. Orada Nazim Abbas vardı həm yaxşı aktyor, həm də yaxşı rejissor idi. O, filmdə mənə şillə vurmalı idi, lakin yaxşı vurmurdu deyə, süni alınırdı. Dedim, Nazim, yaxşı vur, yoxsa oynaya bilmirəm. O da qayıtdı ki, səni vurmağa əlim gəlmir axı.. Dedim ki, icazə verirəm, vur! Bu da mənə elə şillə vurdu ki, gözümdən alov çıxdı. Amma özümü itirmədim və rolumu oynadım. Bir də "Tacikfilm"də çəkiləndə, bir dəfə gördüm ki, mənim paltarımı kaskadyora geyindiriblər ki, atdan yıxılma səhnəsini oynasın. Rejissora dedim ki, buna ehtiyac yoxdur. Mən kənddə böyümüş adamam və yaxşı at çapa bilirəm, özüm də hər şeyin öhdəsindən gələcəyəm. Buna qarşı çox narazılıq yarandı ki, birdən yıxılıb eləyərsən, qol-qabırğan sınar və film yarımçıq qalar. Bir daha təkid etdim ki, heç bir problem yoxdur və həmin səhnəni özüm oynayacağam. Kinoda bir səhnəni bir neçə dəfə çəkmək adətdir. Mən də iki çəkilişdə atla çox məharətlə davrandım, hamının da xoşuna gəlirdi və eyni zamanda o səhnəni kaskadyorsuz oynadığına görə təəccüblənirdilər. Lakin üçüncü çəkilişdə, öz günahımdan atdan pis yıxıldım və qolum çıxdı. çəkiliş isə normal səviyyədə alındı. İndi bu gün ürəyimdə bir rahatlıq var ki, belə səhnəni kaskadyor yox, özüm oynamışam. Doğrudan da, biz aktyorların həyatı macəralarla doludur. Belə xatirələr, hadisələr çox olub.

- Və belə macəralarla dolu həyat yaşaya-yaşaya gəlib çıxdınız 70 yaşa. Tariyel müəllim, bu yaş insanın ahıl, müdriklik yaşıdır. Olub-keçənləri saf-çürük eləməyin məqamıdır. Yazdığınız şeirlərin birində deyirdiniz:

Ömrümün 65-i arxada qalıb.

İnsanlar 70-də görən necədir?

İndi bu da 70! Buyurun, deyin, necəsiniz?

- Gəl indi o şeiri bir az cığallıq edib belə deyək:

Hərdən öz-özümə xəyala dalıb,

Düşünüb deyirəm: - çox qəribədir.

ömrün yetmiş ili arxada qalıb,

İnsanlar 80-də görən necədir?

(hər ikimiz gülüşürük). Qaldı 70 yaşın ahıllıq yaşı olmasına, bu, doğrudan da mənə qəribə gəlir. Uşaq vaxtı biz 40-50 yaşında insanlara qoca deyirdik. İndi 70 yaşım olsa da, xarici görkəmcə mənə çox az yaş verirlər. Ancaq mən daxilən də, həm fiziki, həm də mənəvi cəhətdən də özümü xeyli cavan görürəm. Bütün göstəricilərim 40 yaşında necə idisə, elə də qalıb. Hərdən mənə sual edirlər ki, belə cavan qalmağın sirri nədir? Cavab verirəm ki, içim təmizdir, heç kəsin paxıllığını çəkməmişəm. İnsanlar bir şeyi bilməlidir ki, nə qədər başqasının paxıllığını çəksə, uğurlarına sevinməsə, bir o qədər özünə ziyan edir. Ruhən sarsılır, özündən asılı olmadan isə vaxtından qabaq qocalmağa başlayır. Hərənin taledən gələn öz qisməti var. Hər kəs öz taleyini yaşayır. Daha bu tale pisdir, ya yaxşıdır, o, Allahın işidir. Bəndənin ona gülməsi, lağa qoyması və paxıllıq etməsi doğru deyil. Yeri gəlmişkən, qoy elə adı "Təzadlar" olan sizin qəzetdə mənim təzadlı taleyim barədə bir fikir də yer alsın. Belə ki, kimin ağlına gələrdi ki, mən 62 yaşında ailəmdən ayrılacağam? Ancaq belə bir hadisə baş verdi. Bu da taleyin işidir və görünür mənim qismətimi belə yazıbmış. Peşiman da deyiləm. Deməli, taleyin məsləhəti beləymiş...

- Tariyel müəllim, 70 illik ömrünüzün hardasa, 50 ili səhnəyə - kinoya həsr olunub. özünüz də kölgədə qalan aktyor olmamısınız. Həm xalq, həm də dövlət tərəfindən qiymətləndirilmisiniz. Fəxri adlarınız, titullarınız var. 2005-ci ildə Prezident İlham Əliyev tərəfindən üç otaqlı mənzillə də mükafatlandırılmısınız. Belə bir mükafatı qəbul edərkən hansı hisslər keçirdiniz?

- Mən həmişə hər yerdə demişəm və bu gün də deyirəm: Biz xoşbəxt xalqıq ki, Heydər Əliyev kimi müdrik insan, nəhəng siyasətçimiz olub. Dünyanın heç bir ölkəsində ulu öndər Heydər Əliyev qədər mədəniyyət və incəsənət xadimlərinə dəyər verən ikinci dövlət başçısı tanımıram. Bu gün çox şadıq ki, belə dahi bir insanın oğlu cənab İlham Əliyev həmin ənənələri çox uğurla davam etdirir. Mən tam səmimi deyirəm. Qazaxda küçə ilə getdiyim yerdə telefonuma zəng gəldi. Telefonu açdım, dedilər ki, Bakı şəhər İcra Hakimiyyətindəndirlər, xahiş etdilər ki, axşam saat 17:00-da gedib orderi götürüm. Mən çox təəccübləndim. Ona görə də soruşdum ki, o nə orderdir? Cavab verdilər ki, Prezident sizə üç otaqlı ev verib. Təbii ki, buna çox sevindim. çünki cənab Pezident İlham Əliyev məni yada salıb və sənətimə qiymət verib. Zəng vuranlara bildirdim ki, mən 17.00-da ora gedə bilmərəm, Qazaxdayam. Olarmı bir neçə gündən sonra gəlim? Dedilər, onda səhər saat 10-00-da Bakı şəhər İcra Hakimiyyətində olum və orderi götürüm ki, mənə ev verməkləri haqqında hesabat versinlər. Mənə elə gəlir ki, bundan böyük xoşbəxtlik ola bilməz. Gəlib evin orderini aldım, elə o ildən, yəni 2005-ci ildən də prezidentin fəxri təqaüdçüsüyəm. Təqaüdün verilməsini də televizordan eşitmişəm. Bunu bir daha cənab İlham Əliyevin biz sənət adamlarına olan diqqət və qayğısı kimi qəbul edirəm.

- Həm xalq, həm də dövlət tərəfindən belə qayğı göstəriləndən sonra sənətkara nə qalır? Daha yaxşı, uğurlu obrazlar yaratmaqla xalqa və dövlətə xidmət eləmək. İndi zəhmət olmasa deyin, 70-dən sonra sənətdə nə kimi planlarınız var?

- Əvvəla, mədəniyyət və turizm naziri hörmətli Əbülfəz Qarayev bildirib ki, Gənc Tamaşaçılar Teatrının binası təmirdən qurtarıb teatr kollektivi ora köçəndən sonra mənə 70 illik yubiley keçiriləcək. Bu da hardasa mart ayına təsadüf edəcək. Qaldı səhnə fəaliyyətinə, biz aktyorlar rejissordan asılı adamlarıq. Teatrın repertuarında olan hansısa tamaşada rejissor məni görmək istəsə, rol verəcək, istəməsə verməyəcək. Amma bəzi aktyorlara nisbətən mənim xoşbəxtliyim ondadır ki, rejissorluğu da bacarıram. çox teatrlarda mən quruluşçu rejissor kimi tamaşalar hazırlamışam. İrəvan, Ağdam, Qazax, Naxçıvan, Dağıstan teatrlarında çoxsaylı tamaşalar hazırlayıb səhnəyə çıxartmışam. Bu baxımdan, rejissorlar mənə rol verməyəndə, özüm hər hansı bir tamaşanı götürüb hazırlayıram və orada təbii ki, özüm də oynayıram. Axı mən səhnə adamıyam. Nə qədər gücüm, imkanım varsa, səhnədən kənarda qalmayacağam.

- Tariyel müəllim, vaxtı ilə özünüz də gənc olmusunuz. Sizə və sizinlə gələn aktyor nəslinə prespektivli gənclər kimi baxıblar. Bəs bu gün necə, elə prespektivli gənclər varmı? Teatr və kinomuzun gələcəyindən narahat olmağa dəyərmi?

- Bir az narahatçılıq var. O da gənc aktyorların olmamasına görə deyil. Əksinə, indi yetərincə istedadlı gənc aktyor nəsli yetişib. Sadəcə, Azərbaycanın müstəqillik yaşı hələ azdır. SSRİ dağılandan sonra müstəqil dövlət kimi tez bir zamanda hər şeyi öz yerinə qoymaq mümkün deyildi. Bunun üçün zaman lazım idi ki, yenidən teatr və kinonu inkişaf etdirmək mümkün olsun. İndi o zaman yetişib. Artıq dövlət teatr və kinoya vəsait ayırmağa başlayıb. Bu gün fikir versəniz görərsiniz ki, nə qədər teatrlar təmirdədir. Bu nə deməkdir? Bu o deməkdir ki, dövlət tərəfindən teatrlara ayrılan vəsaitlərlə aktyorlara yaxşı şərait yaradırlar ki, yeni-yeni tamaşalar hazırlana bilsin. Təmirlərdən sonra görəcəksiniz ki, nə qədər sanballı tamaşalar və aktyorlar meydana gələcək. Bu gün gənc aktyorların özünü tam göstərməsi üçün lazımi şərait, tamaşaları hazırlamaq üçün vəsait o qədər çox deyil. Ancaq çox qısa zamandan sonra teatr və kinomuzun inkişafı Sovet dövründəkini də ötüb keçəcək. Mən buna tam inanıram. Ona görə də teatrın və kinonun gələcəyindən qətiyyən narahat deyiləm.

- Tariyel müəllim, sizin teatr və kinodakı 50 illik fəaliyyətinizin hamısını bir qəzet yazısında açmaq mümkün deyil, lakin 70 illik yubiley günündə görüşüb yaradıcılıq yolunuza qısa da olsa ekskurs etməklə sizi təbrik etməyi özümüzə borc bildik. Bəlkə verə bilmədiyimiz sual qaldı ki, o mövzuda danışmaq istərdiniz. Əlavə nəsə demək istəyirsinizsə, ixtiyar sahibisiniz buyurun/...

- Bütün suallarınız xoşuma gəldi. Həqiqətən də gözəl suallar idi. Suallarınız demək olar yaradıcılığımı tam əhatə elədi və mən razı qaldım. Sizə, qəzetinizin baş redaktoruna, kollektivinizə çox-çox minnətdaram ki, 70 illik yubiley ərəfəsində məni yada salmısınız. Bunu da mənim timsalımda sənətkarlara verilən qiyəmt kimi qəbul edərək, hamıya təşəkkürlərimi bildirirəm

Elçin MƏMMƏDLİ

Təzadlar.- 2009.- 5 fevral.- S. 4.