Tanrının özü qədər müqəddəsdir analar

Həyatın açılmamış möcüzələri, sirləri çoxdur. Bəlkə də elə bizi o sirlər, möcüzələr idarə edir. Bizi düşündürən, bizi sevindirən də o varlıqdır. Bizi yaşadan, ürəyimizdə ümid çırağı yandıran, sonsuz sevgisini öz ciyərparası üçün əsirgəməyən bir varlıqdır analar...

Elə o varlıq özü deyilmi Yaradanın sevgisinə çevrilən, onun dərgahına ucalan?! Əvəzi olmayan bu varlığın şirinliyini, dadını heç nə əvəz edə bilməz. Bu, kəhkəşanlarda ulduzların sayı qədər sonsuz olan ana məhəbbətidir, övladın anaya olan sevgisidir.

Tanınmış alim, ədəbiyyatşünas tənqidçi, professor Qurban Bayramovun redaktorluğu ilə yenicə işıq üzü görən Nailə Bayramqızının "Anamla söhbət" kitabında bu müqəddəs hisslərdən söhbət açılır. Kitabı kəlmə-kəlmə oxudum. Sanki müəllif öz anası ilə söhbət edir. Əsəri oxuduqca anam gözümün önündə gəlib dururdu. O, anam ki, erməni faşistləri tərəfindən yurd-yuvasından qovuldu, didərgin düşdü. Qəriblikdə öz amansız həyatını, acı taleyini yaşadı. İki övladını itirən anam bala dərdinə dözmədi. Gözlərini əbədi yumanda anamın yaralı sinəsindən qardaşımın qanlı şəklini və bir də balaca bir kisə tapdıq. Sən demə, o kisədə olan bir ovuc vətən torpağıymış. Anam bu torpağı özü üçün saxlayırmış. Oğlunun qanlı şəklindən və kisədəki vətən torpağından təsəlli alırmış anam...

Anamı dəfn edəndə kisədəki vətən torpağını onun gözlərinə səpdim. Səpdim ki, bir balaca təskinlik tapa bilək. Qardaşımın ölüm xəbərini eşitdim, bir o qədər sarsılmadım. Atamın, anamın yanında özümü tox tutdum. "Oğul ata öləndə ağlayar" - deyərlər. Amma atam dünyasını dəyişəndə ağlamadım. özümü anamın yanında şah tutdum. Dostlarımın, qohum və tanışlarımın yanında sındırmadım. Həyatda tənhalığımı hiss edən anam həmişə arxamda, başımın üstündə durardı. Məni darıxmağa qoymazdı. Amma anam dünyasını dəyişəndə özümü saxlaya bilmədim. çünki dünyanın ən kövrək, ən aciz bəndəsinə çevrilmişdim. özümdən asılı olmayaraq gözlərimdən yaş leysan kimi axırdı. çiyinlərimin üstündə tabutda gedən elə bil anam yox, özüm son mənzilə gedirdim. Anamı dəfn edib qayıdandan sonra da bir müddət göz yaşlarımı quruda bilmədim. özümü anasız təsəvvür edə bilmirdim. Axan sanki göz yaşlarım yox, anamın mənə verdiyi sevgi, istək, ülvi məhəbbət idi. Cismən anam həyatda olmasa da, onun ruhu daim yanımdadır, çətin anımda surəti gözlərimin önündə durur. özümü narahat hiss edəndə, yaxud bir çətinə düşəndə yuxuma girir, gülə-gülə şirin söhbətə başlayır. Bəli, ana istəyi əvəzsiz, ucu-bucağı olmayan sonsuz bir sevgidir.

Nailə Bayramqızı nə şairdir, nə publisist, nə də yazıçıdır. O da bir anadır. Amma ömründə bir məqalə, bir şeir yazmayan və qələmini ədəbiyyat aləmində sınayan N.Bayramqızı öz anası Rəna Əhmədovanın xatirəsinə yazdığı "Anamla söhbət" kitabı çox böyük ustalıqla qələmə alınıb. Hər bir oxucu bu kitabı oxuyanda istər-istəməz öz anasını xatırlayır. çünki kitabda analara övlad sevgisi, övlad məhəbbəti var. Elə bir sevgi, elə bir məhəbbət ki, həyatı boyu bütün sevgilərdən, arzudan, diləkdən üstün tutulub həmişə.

Müəllif bu kitabı yazmaqla böyük bir ana obrazı yaradıb. Sözlə ana heykəli ucaldıb. Bir sözlə, bütün anaların surətini yaradıb. Analar həmişə müqəddəsliyi ilə seçilib. Dahilərin dediyi kimi, "Dünyada elə bir varlıq var ki, biz həmişə ona borcluyuq. O, anadır". Ana borcu əvəzsiz borcdur. Heç bir övlad o borcu qaytara bilməz. Orta məktəb illərində anama yazdığım bir misra yadıma düşür...

Keçsə qərinələr, dolansa illər,

Qulluğunda hazır dursaq da inan.

Kim sənin borcunu ödəyə bilər?!

Ey borcu geriyə almayan insan.

Ana elə bir varlıqdır ki, həyatda onu heç nə ilə əvəz etmək olmur. çünki ana övlad üçün ürəyini həmişə verməyə hazırdır. Onun üçün hər vaxt narahatdır. Hətta ən şirin tikəsini də özünə qıymayıb doğma balasına yedizdirir ana.

N.Bayramqızının anası Rəna xanımı həyatda görmüşəm, evlərində çox olmuşam. öz sadəliyi, qonaqpərvərliyi, mehribanlığı, səmimiliyi və doğmalığı ilə seçilirdi. Azərbaycan qadınlarına xas olan bütün xüsusiyyətlər, insana aid olan bütün gözəlliklər, mən deyərdim ki, məhz Rəna anada cəmləşmişdi. Şirin danışığı, böyük nitq mədəniyyəti vardı. Əsl pedaqoq, müəllim idi. Rəna xanım nəinki Bərdə rayonunun, hətta Qarabağ camaatının da dərin hörmətini qazanmışdı. Onda olan bu keyfiyyətlər "Azərbaycan xanımı", "İctimai pedaqoq", "Metodist müəllim" səviyyəsinə yüksəltmişdir ki, kitabda bütün bunlar maraqlı bir estetik xətlə açılır, aşkarlanır, mənəvi örnəyə çevrilir.

Kitabda bir məqam diqqətimi cəlb etdi. O, əsl Azərbaycan qadını Şəhid Ailələri, Qarabağ Əlilləri və Müharibə Veteranları İctimai Birliyinin Bərdə rayon şöbəsinin sədri Etibar xanımın obrazıdır. Etibar xanım şəhid ailəsidir. Onun həyat yoldaşı Qarabağ müharibəsində şəhid olub. Şəhidlərimiz nə qədər uca, əlçatmazdırsa, Etibar xanım da bir ana kimi bir o qədər ucada dayanır. öz isməti, şərəfi, ləyaqəti, namusu və qeyrəti ilə ana ismətini, ana şərəfini, ana ucalığını özündə cəmləşdirib, qoruyub saxlayır. Valideynlərini tükənməz məhəbbətlə sevən Nailə xanımın onunla qız-qardaşlıq etməsi heç də təsadüfi deyil. Ailədə, həyatda və cəmiyyətdə öz saflığını, etibarlığını qoruyub saxlayan Etibar xanımı öz anasına bənzətməklə oxucuda böyük bir fikir, duyğu aurası doğurur və gənc qızlarımıza Etibar xanım kimi şərəfli, müqəddəs bir ana olmağı arzulayır.

N.Bayramqızı bu əsəri çox kövrək hisslərlə qələmə alıb. O hissləri hər gün hamımız qəlbimizdən keçirir, yaşayırıq. Bu, bir daha övladın anaya, ananın övlada olan sevgisi, məhəbbətidir.

Qeyd etmək istəyirəm ki, N.Bayramqızının "Anamla söhbət" əsəri ürəyində ana məhəbbəti gəzdirən və ana ağrıları ilə yaşayan hər bir insanın stolüstü kitabı olmaqla gənc nəslin tərbiyəsində böyük rol oynayacaq.

Qələndər XAÇINÇAYLI

Təzadlar.- 2009.- 5 noyabr.- S.11.