BÜTÖV AZƏRBAYCAN TURANIN

PARLAQ GÜNƏŞİDİR

(Azərbaycan Cümhuriyyətinin 100 illiyinə həsr edirəm)

Başlanğıcı ötən sayımızda

Qərb mütəfəkkirləri, filosofları Qərb sivilizasiyasını və onun liberal-demokratizmini müdafiə edirlər «Qərb» aydınlarının əsas məqsədi bir tərədfən Qərb sivilizasiyasını dünyanın tək hakimi vəziyyətində saxlamaq, digər tərəfdən ondan kənarda qalan mədəniyytələrin, özəlliklə «Şərq»in, Türk-islam dünyasının Qərbin təsiri altından çıxmasına imkan verməmək olmuşdur. Siz Qərb mütəfəkkirlərinin müştəbehliyinə, sərsəmliyinə, eqoistliyinə fikir verin. Məsələn, A.Toynbi «Sivilizasiya mühakimə olunur» əsərində birmənalı şəkildə Qərb sivilizasiyasını əsaslandırmağa, dünyanın bu gününün və gələcəyinin ancaq onunla bağlı olmasına inandırmağa çalışır. Eyni yolu F.Fukuyama «Tarixin sonu və son insan» əsərində, Hantinqton isə «Mədəniyyətlərin çatışması»na davam etdirmişdir. Bu üç Qərb filosofunun əsərlərində o fikir əsas götürülür ki, dünya tarixinin mərkəzində həmişə Qərb dayanmışdır bu gün də Qərb dayanır, gələcəkdə də Qərb dayanacaq… Görün necə gülünc fikirdir. Hərgah biz də belə səthi fikirləşsək onda deməli doğrudan da dünyanın sonu çatıb. Qərb filosofları olan Toynbi, Fakuyama, Hantinqton üçün keçmişdə Yunan-Roma, Orta çağda xristian və çağdaş dövrdə «Qərb sivilizasiyası» və «Qərb demokratiyası» var. əgər 20-ci əsrdə Toynbi «qərb sivilizasiyası»nın əsas ideoloqlarından biridirsə, Fukuyama da hazırda əsasənQərb demokratiyasının (liberal-demokratizmin) ən aktiv təbligatçısıdır. Onların «Qərb sivilizasiyası» və «Qərb demokratiyası» ideologiyası əslində «Qərb millətçiliyinə» və «Qərb» xristianlığına əsaslanır.

Toynbi, Fukuyama, Hantinqton inandırmağa çlışırlar ki, Qərb sivilizasiyası və Qərb demokratiyasının varlığı ilə dünya tarixinin sonu gəlmişdir. Yəni artıq dünyada geniş anlamada tarix yazılmayacaq. ÇünkiQərb sivilizasiyası və Qərb demokratiyası tarixin pik nöqtəsidir. Toynbi deyir ki, dünyada mövcud olan 21 sivilizasiya ya məhv olmuşdur, ya da məhv olmaq üzrədir. Yalnız «qərb sivilizasiyası» ayaq üstədir və bütün dünyaya meydan oxuyur. Yazıq Toynbi bilmir ki, artıq onun mütəfəkkir beyni qıjqırıb. O hesab edir ki, «Qərb»in bu hünəri, bu fərasəti «Qərb sivilizasiyası»nın, qərb demokratiyasının dünyada təkbaşına hökmran etməklə yanaşı, dünyanın məhv olmasına da zəmin haırlamışdır. Yəni tarixin sonu çatmış, sonuncu insan «qərbli»nin timsalında öz missiyasını başa vurmuşdur. Bu baxımdan Toynbi təkbaşına qalan «Qərb sivilizasiyasının» bir gün məhv olmasında narahatdır və belə deyir: «Bu günkü durumumuz gerçəkdən qorxuncdur. Əldə etdiyimiz bilginin işığında tarixi görünüşümüzü incələdiyimizdə, insan növlərinin toplumlarını oluşdurmaq üçün tarixin özünü 20 dəfə təkrarladığını, imkan xaricində sivilizasiya deyilən insan toplumu təmsilçilərinin hamsını ya ölü, ya da can çəkişməkdə olduğunu bilirik. Üstəlik, bu ölü, ya da ölmək üzrə sivilizasiyaların tarixini dərinliyinə itələyib, bir-biriylə qarşılaşdığımızda çözülmə, geriləmə və yıxılmalarında təkrarlanma düzəninə bəlirtilərin varlığını görürük. Təbii olaraq tarixin bu özəl bölümünün bizim üçün də maraqlı olub olmadığına maraq edirik».

Fukuyamasa tarixin sona çatmasın bir tərəfdən elmlə, digər tərəfdən dinlə – xristianlıqla əsaslandırmağa çalışır. Onun fikrincə, tarixin sonunu Hegel XVIII əsrdə liberal-demokratik dövlətlərin – Fransanın, ABŞ-ın və başqalarının yaranması, Marks isə kommunizmin bərqərar olmasıyla ondan əvvəl irəli sürüblər. Fukuyamaya görə bu anlamda dünyada artıq tarixi bir dəyişiklik olmayacaq və tarixin sonudur, Fukuyama tarixin sonunun çatmasının əsas amillərdən birincisini liberal-demokratik dövlətlərdə ağa və qul məsələsinin aradan qaldırılmasını bu anlamda azadlıq və bərabərlik ideyalarının bərqərar olmasını göstərir. Fukuyamaya görə bununla da dünyanın əsas problemi həll edilmişdir. Yəni bundan belə nəticə çıxır ki, demokratiya ağaların ağalıqdan əl çəkib qullarla eyni hüquqlara malik olmasıyla başlamışdır. Çünki azadlıq və bərabərlik ideyaları insan təbiətinin təməl özəlliklərini ifadə edir.

Ancaq bundan nəticə çıxarmayan qərb üçün namus, əxlaq, şərəf və ləyaqət anlayışları «azad və bərabər» həyatın içində ərimək üzrədir. Bu günkü Qərbin modern insanı elə buna görə də yalnız özünü düşünür. Onun üçün nə ailə, nə millət. Nə din, nə də bəşəriyyət maraqlıdır. «Modern insan» üçün yalnız maddi marağı və şəxsi təhlükəsizliyi üçün problemlər olanda bu anlayışlar yada düşür. Əgər bu toplumda (qərb modern insanında) ailənin, millətin, vətənin, dinin dövlətin heç bir dəyəri qalmayıbsa, yaxud da onlar yalnız maddi maraq və şəxsi təhlükəsizlik naminə bir dəyər daşıyırsa, artıq bu qiyamət gününə bir şey qalmamışdır deməkdir. Yəni ruhi-mənəvi dünyası alt-üst olmuş Qərblilərin budur azad-bərabər yaşayış tərzi: Süni-mədəni davranış və qeyri-müəyyən həyat tərzi, yaxud da belələri haqda atalar gözəl deyib: «Onlar arı yeyiblər, namusdan, qeyrətdən də çoxdan keçiblər».

Qərbin mıs-mısımın Mustafası mənəviyyat deyil maddiyyatdır. Qərbin alimləri, filosofları, mütəfəkkirləri, həkimləri, şairləri unudurlar ki, Türkün İbn-Sina (980-1037) kimi hər tərəfli dahisi olanda, Qərbin İbn-Sina səviyyəsində bir tərəfli dahisi də yox idi. Qərb həkimləri çox gözəl bilirlər ki, İbn-Sinanın tibb elminə həsr edilmiş 16 cildlik traktat əsəri onların VIII əsrdən çox stolüstü kitabı olub. Qərb alimləri bilirlər ki, ensiklopedik bilik sahibi olan dahi alim və dövlət xadimi Xacə Nəsrəddin Tusi (1201-1274) kimdir?” Hərgah Qərbin dövlət xadimləri sosial ədaləti, mənəviyyatı əsas tutan dövlət qurmaq və onları ədəb-ərkan və ləyaqətlə idarə etmək istəyirlərsə Tusinin dövlətçiliyə dair yazdığı əsərlərdən öyrənsinlər və onun dediklərinə əməl etsinlər. Necə ki, qərb alimləri Tusinin indi də riyaziyyatda etdiyi kəşflərdən, astronomiyada düzəldiyi teleskoplardan istifadə edirlər, dövlətçiliyə dair söylədiyi elmi fikirlərə də əməl etsinlər.

Əziz Qərb mütəfəkkirləri, alimləri filosofları, sairləri – ictimai, siyasi xadimləri, ziyalıları və Qərb camaatı! Biz hamımız Şərqli, Qərbli Allahın yer üzünə səpələnən bəndələyirik, Adəm övladlarıyıq. Bu dünyaya hamımız məsum gəlirik. Ona görə də hamımız körpə kimi məsum görünməyə can atırıq. İllər keçir, uşaq oluruq, gənc oluruq yaşlılaşır, ahıllaşır, qocalırıq.

Ömrün ziqzaqlı yollarında günlər, aylar, illər, ailə, uşaq, ev-eşik qazanırıq, əfsuslar olsun ki, əksəriyyətimiz maddiyata, nəfsimizə qul olaraq körpə məsumluğumuzu qoruyub qocalıq çağımıza çatdıra bilmirik. Bəzən insan milyonlar milyardlar sahibi olur, amma onun insanlığı bir qara qəpiyə dəymir.

Eləsi nəinki qanmazdı, heyvərədi zırramadı. Eləsi haqqında bir el bayatımızda necə də gözəl deyilib:

Qanmaza eşşək dedim,

Eşşək məndən incidi.

Dante də gözəl deyib: «Mən haqq yolumla gedirəm, mənə kim nə deyirsə desin».

Albert Eynşteyn də lap gözəl deyib: «Bəşəriyyətin gələcəyi elmi və texniki tərəqqidən daha çox əxlaqı və mənəvi tərəqqidən asılıdır». Salvador Dalinin rəsmlərisə gözəldən də gözəldir. İki göz istəyir baxdıqca baxsın... Amma təəssüf ki, tamahkarlıq, əxlaqsızlıq, var-dövlətə, şan-şöhrətə hərislik kimi murdar mərəzlər Qərb elminin helmsiz tərəqqisi Qərb rezonansını onun fəlakətinə çevirdi. Nəticədə bir əsrdən çoxdur ki, Qərb və ABŞ mütəfəkkirləri Qərbin, ABŞ-ın ölümü haqda haray çəkirlər. Yaxşı, Qərbin, ABŞ-ın ölümündə Qərbimi günahkardı, yoxsa ABŞ-ımı??? Məgər Qərb yaratmadımı ABŞ-ı Yüz milyonlarla yaraşıqlı Hindunu Qərb ağaları, masonları-saksonları qanına qaltan eləmədilərmi??? Sonra bu yırtıcı yaramaz mason-sakson oliqarxlar əsrlərlə şərq ölkələrini Çini, Hindistanı, Pakistanı, Əfqanıstanı, Ərəb ölkələrini, İndoneziyanı və bütün Afrika qitəsini çapıb-talamadılarmı əhalisini qul, kölə eləmədilərmi??? Axı mayası haramdan, nahaqdan tutulan bu Qərb ağaları və onların mütəfəkkirləri dünya əhalisinə necə azadlıq, bərabərlik, xoşbəxtlik və səadət bəxş edə bilər??? Bu gün Qərbin, ABŞ-ın ailədə atalarına, analarına, məktəbdə müəllimlərinə, cəmiyyət içində digərlərinə heç bir dəyər verməyən, davranışlarını tənzimləməyən «azad və bərabər» düşüncəli «modern insan»ı var. Budur Qərbin Şərqə etdiyi mərhəmət. Əvvəlcə onun əhalisini dilənçi etmək, sonrasa Şərq dövlətlərinə kredit vermək…

Üstəlik də Qərbin bu «modern insan»ları Qərbdən hesab etdiyi yurddaşlarına «sivil» və «kültür»lü davrandığı halda qeyri-qərblilərə münasibətdə aşaglayıcı mövqe tutur. Bu isə ona gətirib çıxarır ki, qərblilər dünyanın sivil təmsilçiləri iddiasınıca özlərindən kənarda qalanları asağılamış olurlar. Həm ağlamalı, həm də gülməlidir ki, Qərb ağa-kölə münasibətlərini aradan qaldırıb «azad və bərabər» cəmiyyət yaratdığını iddia etdiyi halda yeni bir ağa-kölə dönəminə başlamışdır. Bu almanların, italyanların faizminin, ingilislərin və fransızların imerializminin yeni bir formasıdır. Qərb riyakarlığından, Qərb soyğunçuluğundan lərzəyə gələn sosial ədaləti, insanlığı sevən insanlar haqlı olaraq İslam türk mədəniyyətinə iz tutur. Bunu Toynbi, Fukuyama, Hanttinqton, U. Eko və başqa Qərb aydınları yaxşı anlayır. Yəni, panislamizmi yayanlar indi islamofobiya oyununu ortaya atıblar, 20-ci əsrin ortalarında Toynbi yazırdı: «Panislamizmi yuxudadır, nə var ki, Qərbləşmiş dünyanın proletar qələbəliyi Qərb hökmranlığına qarşı ayaqlanıb anti Qərb bir hərakat yaradarsa yatan divin oyana biləcəyini hesab qatmaq zorundayıq».

Toynbinin vaxtilə dediklərin U.Eko, eynilə təkrarlayaraq «islamofobiya»ya qarşı mübarizə üçün xaç yüyrüşlərinin vacibliyindən bəhs edir. Budur demokratik qərbin azadlığının bərabərliyinin astar üzü, əsas mahiyyəti. Riyakarlığın və haramın acı nəticəsisə onlar üçün yetişməkdə olan fəlakətdir. Hərgah Qərblilər bu fəlakətdən xilas olmaq istəyirlərsə qədim həmyerliləri olan Şərqlilərin sözlərinə qulaq asmalıdırlar!!!

FƏZAİL İSMAYIL BÖYÜKKİŞİ

Türküstan.- 2018.- 20-26 noyabr.- S.12.