“Diaspor fəaliyyətində qadınların az olması mentalitetimizlə bağlıdır”

 Azərbaycan Ukrayna ilə strateji müttəfiq olmaqla yanaşı, bu ölkədə çoxsaylı soydaşlarımız yaşayır.

Ölkəmizin xarici münasibətlərində Ukrayna özünəməxsus yer tutur. Azərbaycanla Ukrayna arasında nə dəniz, nə də quru sərhədlərin olmamasına baxmayaraq, iki ölkə arasındakı strateji müttəfiqlik münasibətləri durmadan möhkəmlənir və genişlənir. Ukrayna ilə Azərbaycan arasında diplomatik münasibətlər 31 yanvar 1992-ci ildə qurulub. Hər iki dövlət bir-birinin müstəqilliyini qısa müddətdə tanısa da, diplomatik nümayəndəliklərin açılması bir qədər sonra- ya təsadüf edir. Ukraynanın Azərbaycandakı səfirliyi 1996-cı il mayın 5-də fəaliyyətə başlayıb. Azərbaycanın Ukraynadakı səfirliyi isə 1997-ci il martın 17-də açılıb.

Ölkələr arasındakı münasibətlər sürətlə, inkişaf edir. Bu günlərdə Ukrayna prezidenti Vladimir Zelenskinin Bakı səfərindən sonra münasibətlər yeni mərhələyə qədəm qoydu.

Uzun illərdir Ukraynada yaşayan Azərbaycan cəmiyyətinin sədri Kifayət Cəfərova hazırda bu ölkədə soydaşlarımızın mədəni, ictimai durumu haqqında danışır:

-Bizim Azərbaycan məktəblərini yaratmaqda məqsədimiz təkcə öz övladlarımızı yox, buradakı bütün uşaqları milli ruhda, vətənə bağlı böyütməkdir. Mənim iki övladım var: qızım həkimdir, oğlum Milli Polis idarəsinin Ağır Cinayətlər bölməsində çalışır. Hər iki övladım kiçik yaşlarından Ukraynada yaşamasına baxmayaraq, Azərbaycan dilində çox səlis danışır, Azərbaycan həqiqətləri, mədəniyyətimiz, tariximiz, dəyərlərimiz haqqında məlumatlıdırlar. Gələcəkdə nəvələrimin də bu ruhda böyüməsinə çalışacağam ki, milli kimliklərini unutmasınlar, tarixi Vətənə, millətinə bağlı olsunlar. Bu yöndə son zamanlar dünyanın müxtəlif ölkələrində Azərbaycan dili məktəblərinin fəaliyyətinə diqqətin gücləndirilməsi xüsusi təqdirəlayiqdir. Heydər Əliyev Fondunun təşəbbüsü ilə Diasporla İş üzrə Dövlər Komitəsinin açılışını etdiyi “Qarabağ” məktəblərini ayrıca bizim də motivasiyamızı artırır.

-Hazırsa Xarkovda nə qədər azərbaycanlı var?

-Deyim ki, rəsmi olaraq 50 min azərbaycanlı yaşayır, amma əlbəttə ki, qeyri-rəsmi daha çoxdur.

Bizim təşkilatda təmsil olunanlar da kifayət qədərdi. Bütün tədbirlərimizdə üzvlərimiz bir arada olur.

-Siz, ömrünüzün böyük bir hissəsini Ukraynada yaşamısız, necə oldu ki bu ölkəyə köçəsi

oldunuz?

-Azərbaycan Pedaqoji Universitetini bitirdikdən sonra bir müddət təyinatla İsmayıllının Baskal kəndində müəllimə işlədim. 1985-ci ildə isə ailə qurub Ukraynanın Xarkov şəhərinə getdim və elə o vaxtdan burada məskunlaşmışıq. Burada bir müddət uşaq bağçasında işlədikdən sonra Xarkovda fəaliyyət göstərən “Xətai” Azərbaycan Cəmiyyətinə müraciət etdim. Bu təşkilatı çox vətənpərvər soydaşlarımızdan olan Mövsüm Həsənov yaratmışdı və onun fəaliyyəti, inkişafı üçün böyük əmək sərf edirdi. Təşkilata üzv olduqdan sonra cəmiyyətin nəzdində həftəsonu Azərbaycan dili məktəbini yaratdıq, Bahar Nəsibova, Almaz Şıxəliyeva ilə birgə burada təmənnasız çalışmağa başladıq. Demək olar bir çox azərbaycanlı ailələrin övladlarını məktəbə cəlb etdik. Çox böyük həvəslə Azərbaycan dilini, ədəbiyyatım tarixini tədris edir, maraqlı təbirlər təşkil edirdik. Bu məktəb uzun illər bu məktəb fəaliyyətini davam etdirdi.

-Bəs, “Aynur Xatun” qadınlar cəmiyyətini yaratmaq ideyası necə yarandı?

-“Xətai” cəmiyyətinin qadın üzvlərinin sayının artması ilə təşkilatın tərkibində qadınlar şurası yaratdıq, 40 nəfərdən çox üzvümüz vardı. Biz artıq məktəbdə dərs deməklə kifayətlənməyib, buradakı qadınların, ailələrin problemləri ilə maraqlanır, onları aradan qaldırmaqda soydaşlarımıza kömək edirdik.

Təəssüf ki, bizim bəzi kişilər qadınlara həmişə problem yaradır, onların irəli getməsinə mane olmağa çalışırlar. Görürdüm ki, cəmiyyətdə qadınlara hər hansı qayğı yoxdur, qadınların probleminin həlli onlar üçün maraqlı deyildi, onlara münasibət çox səthidir. Bütün bu səbəblər yeni bir qadın təşkilatının ortaya çıxmasına zəmin yaratdı. Və beləliklə, qadınların problemlərinin həllində daha yaxından iştirak etmək üçün müstəqil təşkilat - “Aynur Xatun” qadınlar cəmiyyətini qurduq. Mövsüm Həsənov təşkilatın adını şahmatçı Aynur Sofiyevanın adı ilə əlaqələndirmişdi və deyirdi ki, istəyirəm burada şahmat klubu da yaradaq, uşaqlarımız daha ağıllı böyüsünlər.

...Xarkovun 11 rayonunda Azərbaycan dili məktəbi və şahmat kursları yaratdıq, heç bir maliyyə dəstəyimiz olmadan, üzvlük haqqı yığmadan çox böyük çətinliklə bütün bunların öhdəsindən gələ bildik.

Təəssüf ki, bu gün maliyyə problemləri ilə əlaqədar cəmi 4 məktəbimiz fəaliyyətini davam etdirir.

-Ümumiyyətlə, Ukraynada azərbaycanlı qadınların hansı problemləri var?

-Qadınların problemi əvvəl də çox idi, indi də var. Onların hər probleminə dəstək göstərməyə çalışırıq. Adi bir misal çəkim, şagirdlərimizdən birinin atası qəfil rəhmətə getdi və ana 4 uşaqla tək, köməksiz qaldı. Cəmiyyətin sədri Mövsüm Həsənov uşaqlardan birini övladlığa götürdü, qalan uşaqları isə çox böyük çətinliklə internata düzəldə bildik. Qadının özünü isə işlə təmin etdik, daha sonra o xəstələndi, bu dəfə onun müalicəsinə yardım göstərdik. Yəni qadınların sosial, səhiyyə, ailə və digər problemləri həddindən artıq çoxdur.

-Sizcə diaspor rəhbərləri və fəalları arasında qadınlar niyə azıdır?

-Bu bizim mentalitetimizlə bağlıdır, Ukraynada yaşasalar azərbaycanlı kişilərin düşüncəsi bir qədər fərqlidir: həyat yoldaşlarını ancaq evdar xanım kimi görmək istəyirlər. Təkcə Ukrayna yox, MDB üzrə ilk qadın cəmiyyətinin yaradıcısı mən olmuşam. Bu iş vətənpərvərlik, vaxt, əmək, zəhmət, ailənin dəstəyini tələb edir ki, heç də hər kəsdə bu imkanlar olmur.

-Təşkilatınız daha hansı istiqamətdə fəaliyyət göstərir?

-Bizim təşkilat istər Ukraynada, istərsə də Azərbaycandakı siyasi proseslərdən uzaqdır. Biz yalnız mədəniyyətimizi təbliğ edir, uşaqları milli ruhda böyütməyə çalışır, milli-mənəvi dəyərlərimizi, kimliyimizi qoruyub saxlamağa çalışırıq. Əsasən ciddi problemləri olan qadınlara, qocalara, köməksiz insanlara hüquqi yardım edirik. Bir misal çəkmək istəyirəm: 32 yaşlı Qəndab adlı soydaşımız Ukraynada qeyri-leqal yaşayır, xəstə olduğu üçün həyat yoldaşı uşaqlarını ondan alıb ayrılmaq istəyir. Həddindən artıq köməksiz, çarəsiz vəziyyətdə və məndən kömək istəyirdi. Ailəcə onun problemi ilə məşqul olduq və 1 aya, cəmi 100 qrivn rüsum ödəməklə həll etdik. Bu mənim uzun illər hüquq-mühafizə orqanlarında çalışmış yoldaşımın və oğlumun nüfuzu hesabına mümkün oldu.... Belə problemlər, orada hər 5 nəfərdən birində var. Demək düşzgün deyil, bir dəfə zəng gəldi ki, iki nəfər azərbaycanlı oğlan ac-susuz vağzalda qalıblar, telefon budkasında yatırlar. Onlara Bakıya qayıtması üçün kömək etdik...

-Xarkovdakı digər cəmiyyətlərlə əlaqələriniz necədir?

-Milli bayramlarımıza həsr olunmuş tədbirlərdə, şəhər rəhbərliyinin təşkil etdiyi mərasimlərdə mütəmadi görüşlərimiz olur. Biz çalışırıq şəhər rəhbərliyi tərəfindən keçirilən bütün tədbirlərə qatılaq ki, burada çoxluq təşkil edən ermənilərdən geri qalmayaq. Xarkovda ermənilər fəal olsalar da, onların öz aralarında çox böyük konflikt var və hətta təhqir səviyyəsinə qədər gəlib çatıb. Bununla belə, təxribatçı əməlləridən də qalmırlar: festivalların birində “Uzun dərə” rəqsini erməni xalq rəqsi kimi təqdim etdilər.

Etirazımı bildirim, böyük qalmaqal oldu və sonralar bir daha belə bir hal təkrarlanmadı. Qeyd edim ki, şəhər rəhbərliyi ilə çox yaxşı münasibətlərimiz var və bizimlə əməkdaşlığa da çox üstünlük verirlər.

Kifayət Cəfərova

Müsahibəni apardı: Mövlud Ahıskalı

Türküstan.– 2020.– 7-13 yanvar. S. 10.