“Tarixdə yaxşı musiqilər, əsərlər qalacaq”

Musiqi dünyası həqiqətən elə sirli-sehrli bir aləmdir ki, açılmayan sirrləri çoxdur. Mən deyərdim ki, yer üzündəki bütün insanlar həmin o aləmə düşmək üçün gözəl musiqi axtarışındadır. Dinləmək üçün elə bir musiqi axtarırıq ki, dinlədikcə bezməyək, əksinə hər dəfə dinləyəndə başqa nə isə kəşf edək, bir sözlə ruhumuz həmin musiqidən zövq alsın. Bu gün hər kəs musiqi yazıb, özü üçün oxuya bilər, amma əsl bəstəkar işi tez unudulmur. Uzun bir tarix yaşayır və gələcək nəsillər də həmin əsərlərdən bəhrələnir. Bu dəfəki “Şənbə qonağı”mız “Tarixdə həmişə yaxşı musiqilər, əsərlər qalacaq” deyən, xalq artisti, şöhrət ordenli bəstəkarımız olan Faiq Sücəddinovdur. Faiq müəllimdən aldığımız müsahibəni sizlərə təqdim edirik.

- Musiqini məncə ifaçıdan çox bəstəkar hiss edir. Çünki həmin musiqini yaradıb. Bəlkə ilk olaraq yaratdığınız musiqilərdən danışasınız?

- Bəstəkar yaradıcı insan deməkdir. Təbii ki bəstəkar sifarişlə işləyir və azad olaraq bir bəstəkar kimi çalışır. Dediyim odur ki, kinoya, dram əsərinə, səhnə əsərinə hansınasa bir musiqi yazmaq lazımdır. Və bəstəkar rejissorla münasibətdə olur və o rejissor da onu başa salır ki, hansı səpkidə, necə musiqi yazmaq lazımdır. Həmin musiqidə nəyi tərənnüm etmək lazımdır. Çünki musiqinin böyük gücü var. Ümumiyyətlə, kinoda kadr hələ gəlməmiş musiqi insanı kadrdakı səhnələrə, həyatın keşməkeşliyinə hazırlayır. Musiqinin gücü budur. Bir də var ki, insan oturub hansısa bir əsər yazır. Fortopiano konserti, simfonik musiqisi, mahnı və ya romans yazır. Bəstəkar da öz qarşısına məqsəd qoyur ki, mən neyləyəcəm hansı səpkidə musiqi yazacam. Pianoçu bəstəkar yaxşı fortopiano əsərləri yaza bilər. Ona görə ki, o pianonu yaxşı bilir. Ola bilər ki, bəstəkar əvvəllər kamança, skiripka üzrə hansısa sinfi bitirib və sonra bəstəkarlığa gedib. O simli alətin imkanlarını bilir və o da o tərzdə mahnılar yazacaq. Deyirlər ki, ay ilham pərisi gələcək, nə gələcək musiqi yazmaq üçün. Bu düzgün deyil. Yaradıcı insan mütləq onun qabağına qoyduqları hansısa insanın, hansısa rejissorun, hansısa bir şəxsin sifariş etdiyi musiqini yaratmalıdır. İkincisi də azad olaraq bir əsər yazıb və onu da təqdim eləməlidir insanlara. Bax bəstəkarlıq budur. Bəstəkarlıq səs-küyü sevmir. Bəstəkarlıq elə bir sənətidir ki, insan özü-özü ilə qalmalıdır. Və öz işini görməlidir. Bax budur bəstəkarlıq. Bu günləri elə mahnılar var ki, oxunur elə tez də yaddan çıxır. Bir yaxşı mahnı olan kimi deyirsən ki, yox bu doğrudan da yaxşı mahnıdır. Amma səviyyəsiz mahnılar çoxdur. Demək olar ki 95 faizdir. Heç mən yaxşı mahnı eşitməmişəm. 3-5 dəqiqədən sonra hər şey yaddan çıxır. Söz yox, musiqi yox. Bilirsiz yazılan hər bir əsərin, mahnının mövzusu olmalıdır. Mövzu olmayanda maraqsız olur. Bilirsiz sevgi çoxdur. Amma sevginin də öz gözəlliyi olmalıdır.

- Yaşın üstünə yaş gəldikcə yazdığınız musiqilərdə nələr dəyişilir?

- Məsələ ondadır ki musiqi yaşla deyil. İnsan yaşlandıqca müdrikləşir. Necə müdrikləşir. Məsələn əsərlərdə müdrikliyə, biliyə daha da çox yer verməyə çalışır. Bilirsiz 18-25 yaşlı bəstəkarın musiqiləri bambaşqadır, yaşlı bəstəkarınkı bir başqa. Hərdən fikirləşirəm ki, nə üçün mən bu notu niyə qabaqlar götürə bilmirdim. Mütləq bunu bir 30 yaş yaşamalıydım ki, götürə bilim? Çox maraqlı bir şeylər var həyatda. Bu günləri mən bir film musiqisi üzərində işləyirəm. Və həmin o insanın portretini musiqi ilə yaratmışam. Həmin musiqidə insanın müdrikliyi, ağırlığı, böyüklüyü, biliyi görsənir. Bu təbii ki yaşdan gəlir. Bunu hər adam eləyə bilməz. Məsələ yaşda deyil, bilikdədir, dünyagörüşündədir.

- Tarixdə bir bəstəkar olaraq qalmaq üçün hansı işləri görülməlidir?

- Tarxi heç nəyə baxmır. Nə qohumbazlığa, nə də yuxarıdan bir işarəyə. Tarix tarixdir. Bu gün 2012-ci ildə baxanda mən bilirəm ki, hansı musiqilər qalıb, hansılar yoxdur. Bəstəkarlar İttifaqında qabaqlar çox adamlar olub, indi də var. Yazıçılar İttifaqında çox adamlar olub, indi də var. Amma fikir versək görərik ki, barmaqla sayılacaq insanlardır ki, kiminsə musiqisi, sözləri qalıb və ya qalacaq. Mən həyatda savada, elmə, biliyə böyük önəm verirəm. İnsan savadlı olmalıdır. Bu sözün tərkibinə isə mən çox şey aid edirəm. Savadlı, bilikli, dünyagörüşlü, ziyalı, mədəni hamısı ondan gəlir. Sözün əsl mənasında mütləq bu ziyalı olmalıdır, ağıllı olmalıdır, dünyagörüşünə malik olmalıdır. Savadlı insan öz üzərində işləsə çox şeylər yarada bilər. Savadsız insan bir hobbi kimidir. Mən həm də filoloqam. Asəf Zeynallı adına musiqi məktəbində fortopiano bölümünü qurtardıqdan sonra Xarici Dillər İnsititutuna qəbul olundum. Daha sonra isə Konservatoriyanın bəstəkarlıq fakultəsində oxudum. O vaxtdan bizə öyrədirdilər nöqtə, vergül, cümlə, köhnə, yeni sözlər. Mən bilirəm ki, jurnalistlər zəifdir bu məsələdə. Mən Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin professoruyam. Çox istəyərdim ki, tələbələr yaxşı oxusunlar, öz sənətlərini yaxşı bilsinlər və gələcəkdə yaxşı filmlər çəksinlər. Ona görə ki, “Təhminə”, “Əhməd haradadır” filmlərindən sonra Azərbaycanda film sahəsində böyük bir boşluq yaranıb.

- Əsər yazmaq, yoxsa tələbata uyğun mahnılar bəstələmək?

- Əgər bəstəkarın musiqi imkanı varsa, bacarırsa hər ikisini də eləyir. Həyat kapitalizmdir. Bəstəkar da dolanmalıdır. Bu gün hər kəsin gündəlik tələbatı kimi bəstəkarların da var. Mənim özümə gəlinə isə, heç kimə zəng edib öz əsərlərimi demirəm. Heç kimə də rəva bilmirəm.

- Bu gün səhnəyə gələn müğənni sabah eşidirik ki, mahnı bəstələyib. Bu işin bilicisi kimi həmin mahnıların keyfiyyətini necə qiymətləndirirsiz?

- Bu mövzuda çox danışılır. Qoy bəstələsinlər, oxusunlar. Mən dedim, siz dediz. Yenə də davam edəcək. Qabaqlar musiqi redaktoru var idi hər mahnını qoymurdular oxumağa. Musiqinin keyfiyyətinə, sözünə baxıb yoxlayırdılar. Bu gün belə şey yoxdur, azadlıqdır. Azdlığın da nəticəsi budur.

- Asan mahnıların çoxalması çətin və səviyyəli musiqilərin qarşısında bir maneə deyilmi?

- Tarixdə həmişə yaxşı musiqilər, əsərlər qalacaq. Bu yaxınlarda mən bir şeyə fikir verdim. Çox istəyərdim ki, Bakıda bir radio olsun və ancaq danışsın. Radio tamaşaları, şeirlər, hekayələr, əsərlər oxunsun, ancaq danışmaq radiosu olsun. O qədər musiqi mümkün deyil. Hər şeyin qədəri var. Ən yaxşı olsa belə. Hər gün səhər, günorta o maraqsızdı.

- Müasir mahnılardan adlarını çəkə biləcəyiniz mahnılar var ki, onları tez-tez dinləyirsiz?

- Belə müasir mahnılardan yoxdur, adlarını çəkə bilmərəm. Çünki çox izləyə bilmirəm. Mən mahnını bir dəqiqə dinləyəndə bilirəm ki, necədir. Əgər maraqsızdırsa dəyişirəm. Bu günləri musiqi ilə məşğul olanlar musiqiyə görə eləmirlər bunu. Bu gün meyarlar ayrıdır. Pula və tanınmağa görə çalışırlar. Bu gün əsas meyar kimi sənət götürülmür. Dünən səni televiziyada gördüm nə gözəl idin, ay bu nə gözəl müğənnidir, siz tanıyırsız bu müğənnidir, bəstəkardır. Bax bu meyarlar öndədir. Keyfiyyət ikinci plana keçib.

- Bir bəstəkar olaraq Azərbaycanda musiqi ilə bağlı keçirilən tədbirləri necə qiymətləndirirsiz?

- “Eurovision”da ilk son və seçimlərdə, musiqi seçimində olmuşam. Hər şey göz qabağındadır. 7, 3, 4-cü yerlərdə olmuşuq. 1-ci yerə də layiq görüldük. Bu il “Eurovision” ölkəmizdə çox gözəl keçirildi. Müsabiqə gözəl bir şeydir. Amma səviyyəsiz müsabiqə etmək lazım deyil.

- Bəs bir ölkə, bir vətəndaş olaraq musiqilərimizin dünyada tanınması üçün bu tədbirlərdən necə yararlanmalıyıq?

- Bizim sənətkarlarımız Azərbaycandan xaricə çıxmalıdırlar, musiqilərimizi təbliğ etməlidirlər, hind mahnılarını yox. Azərbaycanın gözəl musiqilərini dünyada tanıtmalıdırlar.

- Musiqilərimizin bir çoxu digər xalqlar tərəfindən oğurlanır...

- Qafqaz ölkələrinin hamısı bizim mahnıları oğurlayırlar. Onlar görürlər ki, bizim həmin mahnılarla işimiz yoxdur, yeni türksayağı, hindsayağı mahnılara üstünlük veririk. Onlar da deyirlər ki, siz yatın biz sizinkiləri oğurlayaq.

- Bəs biz musiqi ilə bağlı ölkəmizdə keçirilən həmin tədbirlərdən istifadə edərək musiqilərimizi tanıda bilmərikmi?

- Keçirilən həmin konsertlərin öz rejissorları var, o konsertlərə cavab verən şəxslər var ki, onlardan soruşulsa bu daha yaxşı olar. Mən azad bir bəstəkaram, uzağam elə şeylərdən. Bax həmin konsert təşkilatçıları müğənnilərə deməlidirlər ki, xalq və bəstəkar mahnıları oxu, həftəbecər oxuma.

- Xalq artsti, əməkdar incəsənət xadimi və şöhrət ordenli bir bəstəkar kimi gənc bəstəkarlara nə məsləhət verərsiz?

-Onların çoxu savadsız, bəstəkarlıqdan xəbəri olmayan adamlardır. Mən onlara nə deyə bilərəm axı. Onlara nə desəm də düz olmayacaqlar. Mən onlara desəm öz üzərinizdə işləyin, onlar işləyəcəklər. Mənim nəyimə lazımdır. Necə yaşayırlar yaşasınlar. Elə adamlara demək lazımdır ki, onlar vətənpərvər adamdırlar, ölkəmizi, musiqimizi sevirlər, dəyərləndirirlər.

Asimqızı, Aygün.

Üç nöqtə .- 2012.- 8 sentyabr.- S.13.