“İnsanın bu qədər arzuları yerinə yetə bilərmi”

Zülfiyyə Xanbabayeva: “Qadınlığı, xanımlığı qoruyub saxlamaqla, yaxşı müğənni olmaq çətindir”

Müğənnilər eyni sənətdə çalışsalar da, repertuar kimi fərqli xarakterə də malik olurlar. Tamaşaçı da elə müğənni var ki, onu ancaq repertuarındakı musiqilərə görə sevir. Amma elə müğənni də var ki, sənəti ilə yanaşı, xanımlığını və ya bəyliyini nümunə göstərməyə çalışırlar. Bu dəfə “Şənbə qonağı”mız olan xalq artisti Zülfiyyə Xanbabayeva ifaları ilə yanaşı, xanımlığı ilə hər zaman nümunə göstərilib. Bir neçə il öncə bir çox yeni layihələri ilə gündəmdə olan müğənni hazırda sənətlə bağlı o qədər də böyük iş görmədiyini deyir. Zülfiyyə xanımın səhnədə qazandığı təcrüəsini bölüşdüyü və bir çox fikirlərinin əks olunduğu müsahibəsini sizlərə təqdim edirik.

- Zülfiyyə xanımın ilk dəfə çıxdığı və bu gün adət etdiyiniz səhnə arasında nə fərqlər var?

- İlk dəfə çıxdığım səhnə “Bakı payızı” müsabiqəsinin səhnəsi idi. Bu o deməkdi ki, ilk dəfə professional səhnəyə çıxmışam. Səhnənin zəhmi böyükdü. Amma o zəhmi, məsuliyyəti o vaxtlar hiss eləmirdim. Bu gün sənhəyə çıxanda onları daha çox duyuram. O vaxtı əlbəttə ki, rəqabət var idi. Ola bilər orda da söz-söhbətlər olurdu. Sadəcə olaraq bizdə olan görkəmli, dahi münsiflər heyəti heç vaxt imkan verməzdilər ki, balaca söz-söhbətlər böyüsün. Polad Bülbüloğlunun, Tofiq Quliyevin imzası ilə diplomum var. İndiki səhnədə həmin münsiflər və həmin müğənnilər yoxdu. Fərq bundadı.

- Uşaq vaxtı ailə üzvləriniz üçün verdiyiniz kiçik konsertləri düşünəndə hansı hissləri keçirirsiz?

- O konsertlər böyük səhnəyə olan arzularımdan doğurdu. İlk dəfə professional səhnədən başlasam da, evdə verdiyim konsertlər özfəaliyyət səhnəm idi. Sadəcə onları düşünəndə heyrətə gəlirəm. Deyirəm ki, insanın bu qədər arzuları yerinə yetə bilərmi? Özümü xəyallarımda necə təsəvvür eləyirdimsə, o günləri Allah mənə yaşatdı.

- Zülfiyyə xanım müğənnidə nəyin dəyişilməsinin, nəyinsə olduğu kimi qalmasının tərəfdarıdı?

- Səhnə elə yerdi ki, hər zaman dəyişikliyi sevir. O da müğənninin xarakterinə, getdiyi yola baxır. Müğənni var ki, hər dəqiqədən bir dəyişiklik eləyə bilir. Müğənni də var ki, imic qalır stilini dəyişir. Bu mənə aiddir. Məsəl üçün Zülfiyyə Xanbabayeva deyəndə insanların gözünün qabağına bir imic gəlir. Fotosessiyalarda, klipdə cəsarətli addım atıb dəyişilik eləyə bilərəm. Yenə də öz imicimə sadiq qalaraq, stilimi hardasa dəyişə bilərəm. Kim özünü necə görməsi məsələsi var. Hər insan özünü tanımalıdır ki, kimdir. Psixoloqa gedən insanları hardasa başa düşmürəm. Hər kəs özünün psixoloqu olmalıdı. Mən bilirəm bu həyatda nə istəyirəm. Və bu mənə həm şəxsi həyatımda, həm karyeramda kömək olub. Nə istədiyimi bildiyim üçün həm də bilirəm ki, mənə nəyi dəyişmək olar, nəyi yox.

- Müğənni adının brend olması üçün hansı qaydalara əməl etməlidi?

- İlk növbədə nəfsini tutmalıdır. Bizdə elə müğənnilər var ki, özlərini brend adlandırır, burda mənəm, Bağdadda kor xəlifə deyirlər. Həmin insan özü bilir ki, onun adı brend deyil. Çünki, nəfs elə şeydi ki, onu tutmasan hər şeyə gedə bilərsən. Zamanında mənə sponsorlar olub, reklamlara çəkilməyi təklif ediblər. Və bunların qarşılığında çox böyük maliyyələr təklif edilib. Mən getməmişəm. Çünki o dediyiniz adı tutmaq üçün reklamlardan və digər çox şeylərdən keçmişəm. Brend bizdə toxunulmazlıqdı, hardasa bir az tamaşaçı ilə müğənninin arasında olan məsafədi. Çox əfsuslar olsun ki, indi buna fikir verən yoxdu. O maliyyə də siz deyən qədər böyük məbləğdə deyil. Deyim ki, bizim müğənnilərin qabağına milyonlar tökürlər deyə gedirlər. Yox. Hər kəsin öz yolu var. Onları da qınamaq olmaz. Bu gün bir mahnını yaratmaq üçün maliyyə lazımdı. Hər çağrılan yerə, məclisə, tədbirə gedirsən bu da artıq brend olmur.

- Bir neçə il öncə bir-birinin ardınca kliplər, yeni mahnılar təqdim edirdiz. Amma indi bu müşahidə olunmur...

- Hiss edirəm ki, bu gün tamaşaçının nə klipə, nə də konsertə ehtiyacı yoxdu. Tamaşaçı müğənnini əzizlərinin toyunda daha çox görür, nəinki konsertlərdə, kliplərdə. Bu gün müğənni əmək verib konsert keçirsə, klip çəkdirsə də, qiymət verən olmur. Verdiyim əməyin qarşılığını görmək istəyirəm. Söhbət onda deyil ki, pul qazanım. Vaxtilə elə böyük layihə eləmişəm ki, heç nə qazanmamışam. O puldan imtina edib, həmin məbləğin üstünə pul qoyub başqa iş görmüşəm. Tamaşaçılar inciməsin, fikirləşirəm ki, tamaşaçı pislə yaxşını ayırmaqdan və qiymət verməkdən sanki sönüb. Onu da yəqin ki, bəzi müğənnilər o səviyyəyə çatdırıblar. Bəlkə zaman bunu yoluna qoyacaq. Çünki hər bir zaman estradada durğunluqlar olub. Bizim istedadlı gənclərimiz çoxdu. İlhamə Qasımovanın gördüyü işlərə baxıb sevinirəm. Nigar Camalın Dima Bilanla çəkdirdiyi klipi bəyənirəm. Nədənsə, onlara o qədər də qiymət verilmir. Deməli, tamaşaçı indi toy olsun, bayram olsun istəyir.

- Bəzən bizimlə çalışan rəqabət aparan insanlardan ruh alırıq. Səhnədə elə bir şəxs varmı sizi nə isə görməyə məcbur etsin?

- Yaxşı mənada rəqabət olanda deyirlər ki, mən bu işi elə görməliyəm ki, ondan da yaxşı olmalıdı. Dərd orasındadı ki, indi o cür rəqabət yoxdu. Məndə elə bir şey yoxdu ki, deyim nəyin bahasına olursa olsun birinci olmalıyam. Mənim üçün keyfiyyət var. Kəmiyyət az olsa da olar. Bu gün desəz ki, Zülfiyyə Xanbabayeva nə isə böyük layihə işləyir, yox. O durğunluq məndə də gedir. Bu gün maliyə və rəqabət tərəfdən əmək verən müğənnilərimiz var. Bunları danmaq qeyri-mümkündü. Amma fikir verirəm ki, tamaşaçılara bu lazım deyil. Rəqabət səhnə üstündə deyil, toylar üstündə gedir. Maliyyə yoxdusa, hardan işləsinlər. Çünki internetin inkişafına görə albom satışı olmur. Çox olsa bir gün zalı doldurub konsert vermək olar. Bir günün qazancı da konsertin xərclərinə gedir. Bu da yəqin ki, müğənnilərin həvəsini söndürür.

- Müğənni var ki, ifasını bəyənirik, müğənni də var ki, xanımlığına və sənətinə görə qiymətləndirilir. Hər iki amili bir yerdə cəmləşdirmək üçün sizə nələr lazım oldu?

- Heç də asan olmadı. Mən də insanam, hardasa nəfsimi tuta bilməzdim. Nəfsi tutmaq da insana bir az baha başa gəlir. O iki amili bir yerdə saxlamaq çox çətin oldu. Bu gün bir müddət fasilə verən zaman tamaşaçının sevgisini görəndə bu məni sevindirir. Hazırda o qədər iş görməsəm də kimsə veriliş açanda ilk olaraq məni dəvət edirsə, jurnalistlər müsahibə alırlarsa, bu mənə xoş gəlir. Qadınlığı, xanımlığı qoruyub saxlamaqla, yaxşı müğənni olmaq çətindi. Ağıllı qadın ağlını işlədərək həyatda çox şeyə nail ola bilər. Müdriklik olmalıdı. Bu balansı qoruyub saxlamaq həddindən artıq çətindi. Nə ailəni sənətə, nə də sənəti ailəyə qurban verməyin tərəfdarı deyiləm. Çətin olmasına baxmayaraq hər zaman balansı saxlamağa çalışmışam. Hərdən istəmişəm özümdən çıxım, qışqırım və yaxud ağzımdan bir kəlmə çıxsın. Üzr istəyirəm bu ifadəmə görə, yeri gəlib ki, səmimi olmamışam. İndi hamı deyir ki, səmimiyəm. Kiməsə sözümü demək istəmişəm, amma abır, həya və qorumağa çalışdığım balans qoymayıb. Amma bütün bunlar mənə hörmət qazandırıb. İstədiyim sözü, istədiyim insana nə vaxt istəsəm deyə bilərəm. Sadəcə olaraq bunu efir yolu ilə eləmirəm. Bunun üçün telefon və üzbəüz danışıq var. Ətrafımda elə insanlar var ki, onlar mənə deyəndə ki, filan şey sənə yaraşmaz. Bu söz mənə kifayətdi.

- Bu cür xarakterə malik olduğunuz üçün qalmaqallardan uzaqsız?

- Yaxşı olardı ki, heç kim mənə baş qoşmasın. Məni tanıyanlar tanıyır. Mən qanadlı mələk deyiləm. Söz deyənin cavabını verə bilərəm. Sadəcə olaraq heç bir pis işim yoxdu ki, kimdənsə çəkinim, kimdənsə qorxum. Hər şeyi konkret deməyi xoşlayıram.

- Gündəmdə qalmaq, yoxsa tamaşaçını müəyyən qədər intizarda saxlamaq?

- İndi müğənni deyəndə bir az ağız əyirlər. Bizim vaxtımızda müğənni olmağa ailələr icazə vermirdilər. Biz gələndən sonra valideynlər övladlarının səhnəyə çıxmaqlarına maraqlı idilər. İndi yenə ağızbüzmələr var. Tamaşaçını intizarda saxlamaq da yerli-yerində olmalıdı.

- Xalq artisti adını bu gün bir çoxları adiləşdirsə də, yəqin ki, bu adı öz adınızın önündə danışmaq üçün böyük məsuliyyət hiss edirsiz?

- Böyük məsuliyyət hiss edirəm. Mənə bu adı verəndə düşündüm. Hətta evdə elə bir söhbətimiz oldu. Fikirləşdim ki, tez aldım. Əlbəttə bu adı almağıma şübhələnmədim. Bu ad almağım mənə böyük şərəf verdi. Fikirləşdim ki, bu ada layiq görülmək üçün nələr etmişəm. Gördüm ki, əlimdən gələni, hətta gəlməyəni belə etməyə çalışmışam. Azərbaycanın bölgələrinə turneyə çıxmaq arzum idi. Prodüserim Nigara dedim ki, Bakıda verdiyim konsertin artığını istəyirəm. Burda mən özümü deyil, bölgələrdəki tamaşaçıları fikirləşdim. Bölgələrin tamaşaçısı məni daha çox qane elədi, nəinki paytaxt tamaşaçısı.

- Sizcə hansı müğənninin səsinə hər zaman ehtiyac duyulur?

- Müğənni mahnı ifa edəndə dinləyicini mütləq düşündürməlidi. Elə mahnılarım var ki, onunla böyük addım atıblar. “Azərbaycan” mahnısı ilə idmançılarımız böyük qalibiyyət əldə ediblər. Özümdən danışmıram. Mənə deyilənlərdən, özümdən misal gətirirəm. Bizə səsi düşündürən, insanı xəyallara aparan müğənnilər var. Müğənni repertuarını düzgün seçməlidi. Səs diapozonunun böyüklüyü kiçikliyinin fərqi yoxdu. Səsin tembri gözəl olmalıdı.

- Müğənni tamaşaçını nə ilə təəccübləndirməlidi?

- Tamaşaçını təəccübləndirmək deyil, mahnı ilə feyziyab eləmək lazımdı. Təəccüblənmək şouyla bağlıdı. Bizdə elə müğənni yoxdu ki, şousu ilə tamaşaçını təəccübləndirsin. Müğənni var ki, mikrofon arxasında sırf səsi ilə tamaçını təəccübləndirə bilər.

- İçinizdə elə bir musiqi varmı ki, nə not, nə də ritmlərə yığıla bilsin?

- Çox yaxşı sualdı. Belə suallara düşünüb cavab vermək lazımdı. (Fikirləşir). Yəqin ki var.

- O musiqilər nə vaxt ifa olunur?

- Ancaq özümlə olanda. Biri mən biri də ki, qəlbimdəki. İçindəki suallara insan ancaq özü cavab tapa bilər. Bu bir az fəlsəfədi, həyat təcrübəsi ilə gəlir.

- Hansısa zamanın bir anlıq dönməyini arzuladığınız vaxtlar olur?

- İstəyərdim. Amma elə bir şey yoxdu axı. Dünən, sabah, hətta bu gün yoxdu. Çox heyiflər olsun ki, biz bu saniyə ilə yaşamlıyıq.

Aygün Asimqızı

Üç nöqtə.-2013.-13 aprel.-S.13.