“Odun-alovun içindən
çıxıb bu sənətə gəlmişəm”
Mübariz
Tağıyev: “Azərbaycan estrada musiqisi bu gün ya istiqamətini
dəyişib, ya da axtarışdayıq”
Səsi, sənəti və səhnə mədəniyyəti olan biri tamaşaçı sevgisini qazana bilər. Amma tamaşaçı sevgisini qoruyub saxlamaq çox məsuliyyətli bir işdir. Əldə etdiyi məhəbbəti ömür boyu saxlamağı bacaran sənətkara xalq əsrlər boyu yaşamaq nəsib edir. Bu dəfə “Şənbə qonağı” rubrikasında qonağımız ömrünün 40 ildən çoxunu səhnədə keçirən xalq artisti Mübariz Tağıyevdir. Ötən il ürəyindən əməliyyat olunan xalq artisti hazırda özünü yaxşı hiss edir və iş başındadır. “Bu gün az da olsa xalqımıza gərəkli olmaq mənim üçün böyük şərəfdi” – deyən Mübariz müəllimin müsahibəsini sizlərə təqdim edirik.
- Ötən il
ürəyinizdən əməliyyat olunmuşduz. İndi
artıq iş başındasız. Səhhətiniz necədi?
- Şükür Allaha hər şey normaldı.
- Həkimlər əməliyyatdan
sonra sizin səhnəyə gəlişinizi bir müddət ləngitmək
istəsələr də siz səhnəyə qayıtmaq
üçün tələsirdiz...
- Ləngitmək
deməzdim. Belə deyək də ürək
damarlarımda bağlı ağır əməliyyat
keçirmişdim. Allaha şükür hər
şey indi yaxşıdı.
- Hər zaman insan fasilə verib
işə yenidən başlayanda yeni həvəslə, enerji
ilə başlayır. Siz necə?
- Buna yenidən başlamaq
deməzdim. Sadəcə olaraq görmədiyim
müəyyən işlər var ki, onları davam edirəm.
Müəyyən bir yaş həddi var ki, yenidən
nəyisə başlamaq sənət adamlarına yaddır.
Müəyyən yol keçmiş deyəndə
ki, 40 ildən çoxdur ki, səhnədəyəm. İndi tam gücümlə
çalışıram. Az problemlər
var ki, onlar da səhhətimlə bağlı deyil.
- Sizi daha çox vətənpərvər
ifaçı olaraq tanıyırıq. Sizcə
bu cür mahnılar vətənpərvərllik hissinin
aşılanmasında hansı rola malikdir?
- Özümü vətənpərvər mahnıların ifaçısı adlandırmazdım. Sadəcə olaraq, hər millətin sevincli-qəmli günləri olur. Atam və anam II Dünya müharibəsini görmüş insanlardır. Mən təkcə filmlərdən yox onların söhbətlərindən də müharibənin nə olduğunu öyrənmişəm. 1988-ci ildə Qərbi Azərbaycandan yurdundan yuvasından qovulmuş insanların arasında mənim də yaxınlarım var idi. Bu cür hallara mənə elə gəlir heç bir Azərbaycanlı biganə qalmaz. Belə çıxmasın ki, yerlilərim olduğuna görədi. Bilmirəm nə ilə bağlıdır, amma bəstəkarların əksəriyyəti bu tipdə olan mahnıları mənə yönəldirlər. Yəqin ki, burda da bir bağlılıq var. Mahnı janrının ən çətin istiqamətlərindən biri də vətənpərvərlıik mövzusudur. Sevgi və bu kimi mövzularda olan mahnıları ürək varsa çatdırmaq olar. Vətənpərvər mövzulu mahnılar təkcə ürəklə tamamlanmır. Ürək ağlasa da hər mahnı çağırış olmalıdır. Mahnını ağlar istiqamətə aparmaq düz deyil. Düşünürsən ki, torpaq gedib və qayıdacaq. Əsirlikdə olan qızlarımız, oğlanlarımız, bacılarımız, qardaşlarımız var. Bu dərd, ağrı hər bir azərbaycanlının qəlbini ağladır. Yüzlərlə mahnı gəlir. mənə uyğun gəlməyən mahnını oxuya bilmirəm. Onu hansısa tanınmış bəstəkar yazsa belə. Əgər mahnı mənlik deyilsə, alınmayacaq. Vətənpərvər mövzulu mahnıların çətinliyi ondadır ki, aranjemançı, müğənni bütöv bir harmoniya təşkil etməlidir. Əgər hardasa boşluq varsa çətin alınar. Yaradıcı qrup da mahnı yazılmasında səmimi olmalıdır. Ona görə vətənpərvər mövzulu mahnılar həmişə bir yerdə yazılıb. Aranjemançı da, bəstəkar da yanımızda olur. Yeri gələndə dəyişdirilən nələrsə olur. Gənclik illərim rok qrupda başlanıb. Gənclik illərinin çılğınlığı məni o tərəfə çəkib apardı. Müəyyən vaxt keçəndən sonra peşəkar insanlardan bir neçəsi dedilər ki, sənin səs diapozonin daha genişdir. İstiqamətləndirdilər ki, bunu da edə bilərsən o birini də. Başlanğıc həmiş qalır və dəyişə bilməz. Digər bir məsələ də var ki, artıq yaratdığın musiqiyə peşəkar nöqteyi-nəzərdən yanaşırsan. Keçdiyim yollardan biri də Rəşid Behudov adına Mahnı Teatrıdır. Teatrın musiqi rəhbəri Rafiq Babayev kimi dahi sənətkar idi. Təsəvvür edin bir yandan Rəşid Behbudov, digər tərəfdən Rafiq Babayev. İki cəngavər sənətkarın yanında nə isə artıq söz demək, istiqamət dəyişmək, fikir söyləmək çətin idi. Mən həmin o deyilənləri müsabiqədə iştirak edən uşaqlara irad tutanlara deyirəm ki, fikrinizi 16-17 yaşlı uşağa calamayın. Biz düşündüyümüzü o düşünmür. Yəni həmin sənətkarlar da mənim fikirləşdiyim bir dildə mənimlə danışırdılar. Onların böyüklükləri də bunda idi.
- Mahnı seçərkən ilk öncə nəyə diqqət edirsiz?
- Mahnıda ilk öncə mətnə diqqət
edirəm. Mətn 3 dəqiqəlik mahnıda müğənninin
nə demək istədiyini çatdırmalıdır. Əgər
söz bolluğundan ibarət uydurma mətndirsə, bu cür
musiqilər mənə çatmır. Bir də ki,
mahının mətni şeir formasında oxunanda hərdən
çox cılız səslənir. Sözlər olduğu
kimi mahnının daxilində səslənməlidir.
Çoxları bəzən bunu səhv salırlar ki, sadə
bir mətndir də nə olar ki. Elə olmalıdır.
İş onda deyil. Təkrar sözlər olmur, bir sətir digərinin
mənasını açır. İntonasiyalar musiqi ilə dəyişir.
Ona görə orda çətinliklər var. Hər mahnı mətni
yazılan musiqi ilə uyğun gəlmir. Mətnə musizi
yazılmalıdır. Ancaq estrada musiqisində cərəyan
bütün dünyada dəyişdiyinə görə, istiqamətlər
də dəyişir. İstər-istəməz şablon 7-lik,
8-lik, 11-lik məsələləri bugükü günü
bir qədər artıq yerini dəyişib. Bir də görürsən
birinci sətir olur 11-lik, ikinci sətir olur 7-lik. Musiqinin üzərində
mətn yığıaq şair üçün çətinliklər
yaranır.
- Estrada səhnəsi tək musiqidən
ibarət deyil. Bu sahədə hansı qanunlar
var ki, onlara mütləq əməl edilməldir?
- Səhnə
mədəniyyəti, tamaşaçı auditoriyası ilə
davranış, oturuş qaydaları var. Hərdən efirdə
elə otururlar ki, sanki uzanıblar. Efirə minlərlə
insan baxır. Rejissor bütün bunlara nəzarət
eməyə çatdıra bilməz. Bütün
bunlar bir-biri ilə bağlı məsələlərdir.
Əgər bir yerdə boşluq varsa,
tamaşaçı onu hiss edəcək. Müğənni
başından böyük söhbətlər edəndə
tamaşaçını qıcıqlandırır. Hərə öz sahəsindən danışsa daha
yaxşı olar. Dediklərim səhnədə
olduğum 40 ildən çox bir zamanda zərrə-zərrə
yığılan məsələlədi. Onu eləmə, bunu eləmə demək olmaz.
İnsan səhnədə formalaşır, peşəkarlığıa
can atan insanın davranışı da, mahnı seçimi də
bir-biri ilə bağlı məsələlərdi. Azərbaycan
estrada musiqisi bu gün ya istiqamətini dəyişib,
ya da axtarışdayıq. Bu axtarış
çox uzun çəkir.
- Nə axtarılır ki?
- Biz
axtarırıq. İş ondadır ki estrada
musiqisinin dünyada kökü birdi. Hardansa bir
qığılcım başlayır və bütün
dünyaya yayılır. O ölkələr ki, bu sahədə
peşəkardırlar həmin istiqaməti götürüb
özülərinə uyğunlaşdırır. Kimlər ki, özfəaliyyətlə məşğuldurlar
həmin musiqini yamsılamağa başlayırlar. Yamsılamaq indi dəbdə olsa da bir ildən sonra dəbdən
düşəcək. Və bu da bədbəxtliyə
aparır. Bir çox gənclər bu
istiqaməti tutub, yamsılaya-yamsılaya gedirlər. Bir də görürsən ki, o istiqamət artıq
yoxdu. Mahnı artıq notdan
çıxıb və el arasında “bozbaş” deyilən bir
səviyyəyə gəlib çıxıb. Ona görə ən yaxşısı odur ki, Azərbaycan
estradasının kökü necə başlayıbsa, onunla
köklənəsən. Oxuyanda bilinsin ki,
bu Azərbaycan müğənnisidi, Azərbaycan bəstəkarının
yazdığı musiqidi. Bax o tarazlıq
bir qədər pozulub. Xanəndə məktəbinin
çox istedadlı uşaqlarını estrada
aləminə atırlar. Xanəndə məktəbi
çətin məktəbdi. Mən bir
neçə dəfə efirdə demişəm ki, bu istiqamətə
xəyanət etməyin. Ancaq dəhşətlisi
budur ki, bizim estarda məktəbimiz yoxdu. Mədəniyyət
və İncəsənət Universitetində, Konservatoriyada bu
sahəyə aid iş görülür. Ancaq
akademik vokal sənəti ilə sərbəst ifa
başqa-başqa şeylərdi. Estrda aləmi
sərbəst oxu istiqaməti deməkdir. Uydurma
səs burda qəbul olunmur. Allah verən səs
nədirsə onun üzərində işləməlisən.
- Səsi olmayan biri maddiyat hesabına
hara qədər gedə bilər?
- Belə
insanlar həyatlarının ən çılğın
vaxtlarında həyatdan atılmış olurlar. Mühit dəyişib, yaxşılar gəldikcə
ələnib, sıradan çıxaracaqlar. Pul tükənəndə gözdən itəcəklər.
İnsanlar var ki, böyük pullar qazanıblar
və özləri üçün işlər görürlər.
Keçid dövrü üçün bunlar
normal hallardı. Əgər tamaşaçı qəbul
edirsə ki, bu adam gəlib onun toyunda oxusun
bu normaldı.
- Müğənniliyə niyə
axın bu gün çoxdu?
- “Yeni
ulduz”a gələn iştirakçılardan birinə dedim ki,
səndən oxuyan olacaq. Dedi ay Mübariz müəllim bəs
neyləyim. Dedim necə yəni neyləyəsən. Səndən oxuyan olmaz. Deməli
işsizlikdi və yeganə yolu müğənni olmaqda
görüb. Görün bu nə qədər
asan bir yerdir ki, çox fikirləşib və deyib ki
hamballıq mənə yaraşmır. Ən
yaxşı yol elə budur, gedim oxuyum da.
- Hansı mahnılar bu gün
oxunmalıdır?
- Hər
tamaşaçının öz zövqü var. Mənə
xoş gəlməyən mahnı digərinə xoş gəlir.
Bayağı mahnılar isə insanların
zövqünü korlayır. Bu məslə
bir-iki günlə həll olunan deyil. SSRİ
məkanında ardı kəsilmədən bu söbətlər
gedirdi. Toy məclislərində gic-gic
mahnılar oxuyurlar. Bu mahnıları səsyazma
studiyalarından yığırdılar. Amma
ürəyi istəyənlər bazarın tinlərində,
orda burda alıb bağırlarına basırdılar. Bunu qadağan etmək senzuraya oxşayır. Zorla birini simfonik konsertə apasaq o orda ölə də
bilər. 1 saat yarım ayıbdır deyə
durub gedə bilməyəni sonda təcili yardmla aparacaqlar.
- Ürəyinizdən keçən
elə musiqi varmı ki, onun bəstəkarlar tərəfindən
sizə təqdim olunmasını istəmisiz?
- Məndə
çox olub. Deyiəm ki, bax bu istiqamətdə
mahnı istəyirəm. Təbii ki peşəkar insan
bilir ki, həmin musiqini kim yaza bilər. Hətta elə mahnılar ifa etmişəm.
- 40 ildən çox bu sənətdə
çalışan Mübariz Tağıyev ötən illərə
nəzər salanda nələri görür?
- Bircə
ona təəssüflənirəm ki, gənclik illərimdə
çox şeylər edə bilərdim. Mən
Qərbi Azərbaycanda doğulmuşam. Nə
qədər desək də ki, İrəvan şəhəri
bizim qədim şəhərlərimizdən biridi. Bu belədir. Amma mən qürbətdə
idim. O illərdə mən arasıkəsilməyən
müsabiqələrdə iştirak etməli idim. Bu illərə əfsuslanıram ki, o illərdə
xalqımın içində olmadım. İtirdiyim də
az deyil. Özümdən
danışmağı sevmirəm. Odun-alovun
içindən çıxıb bu sənətə gəlmişəm.
Bugünkü gündə gənclərimiz
öz evlərində müsabiqələrdən
danışırlar. Müxtəlif
xalqlardan olan vətəndaşlar burda məskunlaşıblar.
Azərbaycan bu gün beynəlxalq şəhər
olub. Ermənilər özlərindən
başqa heç bir milləti qəbul etmirlər. O
günlərdən sonra bu gün az da olsa
xalqımıza gərəkli olmaq mənim üçün
böyük şərəfdi. Bunlar əziyyət
deyil, o illərdə sinəmə yığılan dağlar
idi. Çətinliyə dözmək olur,
amma haqsızlığıa baxa bilmirəm.
Aygün Asimqızı
Üç nöqtə.-2013.-23
fevral.-S.13.