Ayların ən fəzilətlisi
başlayır
Elşad Miri:
«Ramazan ayında özünü müsəlman sayan hər kəs
oruc tutmalıdır»
Bu il üçün Ramazan ayının təqvimi artıq elan edilib. Həmin təqvimə
görə, Ramazan ayının ilk günü miladi təqvimi
ilə iyulun 10-a təsadüf edir. İyulun 9-u niyyət
gecəsidir. Ayın görünməsindən
asılı olaraq Ramazan – fitrə bayramı miladi təqvimi ilə
avqustun 8-i və ya 9-na düşür.
Qeyd edək ki bu müqəddəs ay ayların ən fəzilətlisidir. Quranın
dünyaya nazil olması bu ayda başlayıb. Bu ay Allaha itaət və ibadət,
yaxşılıq və ehsan, məğfirət və rəhmət
ayıdır. Ramazan ayında min aydan
xeyirli olan Qədir gecəsi var. On bir ayın sultanı
olan Ramazan müsəlmanın din və dünya işlərinin
düzəldilməsinə köməkçidir. Duaların daha çox qəbul edildiyi bir aydır.
Ramazanın və bu ayda oruc tutmağın fəziləti
ilə əlaqədar çox sayda hədislər var.
Dinşünas
alim Elşad Mirinin sözlərinə görə, «Oruc»
sözü lüğətdə nədənsə
uzaqlaşmaq, nədənsə özünü qorumaq mənalarına
gəlir: «Oruc – oruc tutması vacib olan insanların niyyət edərək
dan yeri söküləndən günəşin batmasına qədər
orucu pozan işlərdən uzaq durmalaranı deyilir. Oruc ibadəti İslamdan əvvəlki dinlərdə
də mövcud olub. Lakin o, ən mükəmməl
səviyyəsini İslamda tapıb».
Sağlam olmaq istəyirsən – oruc
tut
Müsahibimizin sözlərindən məlum olur ki,
müasir tibb orucu xəstəliklərə qarşı
qoruyucu dərman hesab edir. Bəzi xroniki xəstəliklər
orucla müalicə edilir. Həkimlər
reseptlə birlikdə xəstənin nə yeyib-içəcəyini,
nə vaxt və nə qədər qidalacağını
bildirirlər; demək ki, müasir tibb xəstəliklərin
qidalanmaqla əlaqəli olduğunu qəbul edir. Peyğəmbərimizin “Oruc tutun, sağlam olun” hədisini
tibb elmi “oruc tutun, rahat olun” şəklində deyir.
Oruc bağırsaq xəstəliklərinin dərmanı
olduğu kimi, bəzi dəri xəstəliklərinin
sağaldılması, mədənin müəyyən müddət
ərzində istirahət etməsində də əvəzsiz
müalicə üsuludur. Buna görə də
bəzi ölkələrdə orucla müalicə edən xəstəxanalar
inşa edilib. Bunlardan biri dr. Henri
Lahmanın Almaniyanın Drezden şəhərindəki xəstəxanasıdır.
Oruc tutaraq da sağlam və gumrah bir vücuda
sahib oluruq. Çünki oruc tutanda
hüceyrələrimizin böyrək, mədə, qaraciyər,
şəkər və ürək xəstəliklərinə
qarşı müqaviməti artır. Vacib olan Ramazan
orucundan başqa, nafilə, yəni məcburi olmayan oruclar
insanın iş, idman kimi fiziki fəaliyyətlərində
istifadə olunmayan enerjisini nizamlayaraq, dəliqanlılıq
dövründə olan cavanları doğru istiqamətə yönəldir,
ruhun azadlığını, inkişafını təmin
edir. Amma bilmək lazımdır ki, hər kim
sağlamlıq üçün oruc tutarsa, orucu məqbul
olmaz. Oruc Allahın əmri olduğu
üçün tutulmalıdır. Sağlamlığı
verən isə Allahdır.
Toxun acdan xəbəri olsun!
E.Miri
deyir ki, ictimai həyata nəzər salsaq, insanları maddi
yöndən fərqli olduqlarını görərik: «Uca
Allah buna görə varlıları kasıblara kömək
etməyə dəvət edir. Tox acın
halını bilmədiyinə, bunu sözlə də başa
salmaq mümkün olmadığına görə, ancaq ac
qalaraq bunu bilmək mümkündür. Aclığın
ən uyğun forması da orucdur.
Oruc
tutaraq Allahın əmrini sevərək yerinə yetirən
möminlərin bağışlanacağını,
günahlarının silinəcəyini müjdələyən
Hz.Muhəmməd belə buyurub: «Kim inanaraq,
mükafatını Allahdan istəyərək Ramazan orucunu
tutarsa, keçmiş günahları bağışlanar». Bundan da aydın olur ki, Uca Allah böyük səbr və
fədakarlıqla tutulan ibadətdir. İnsanın
ildə bir ay müddət ərzində gecənin ala
qaranlığından günəş batana qədər ən
təbii haqqı və zəruri ehtiyacı olan qidalarından,
cinsi istəklərindən uzaq durması sağlam, iradəli
inancın nümunəsidir. Allahın əmrlərinə
təslim olmaqdır. Bu səbr və fədakarlıq
ancaq Allah üçün yerinə yetirilir. Hətta heç bir insanın görmədiyi,
vicdanıyla baş-başa qaldığı yerlərdə də
orucunu tutan mömin, inancında səmimi olduğunu sübut
edir. Böyük sınaqdan məharətlə
keçdiyini göstərir. Mükafatı
da buna görə böyük olacaq. Oruc
ibadətini yerinə yetirənlər cənnətdə onlara
ayrılan xüsusi qapıdan keçəcəklər».
Oruc tutmaqda sərbəst olanlar
Aşağıdakı
səbəblərə görə oruc tutmamaq yaxud tutduğu
orucu pozmağa icazə verilir:
1.
Yolçuluq: Ramazan ayında 90 km və ya üç
günlük səfərə çıxan adam
oruc tutub-tutmamaqda sərbəstdir. Lakin dövrümüzdə
təyyarələr, avtobuslar, qatarlar və s. rahat olduğuna
görə oruc tutmaq çətin deyil.
2. Xəstəlik:
Bir xəstə həlak olacağından, xəstəliyin
çoxalacağından qorxarsa, oruc tutmaya bilər. Tutduğu orucu pozmağa da icazə verilir. Sağalandan sonra tutmadığı günlərin əvəzinə
tutar. “Oruc tutsam xəstələnərəm”
kimi qorxular yersizdir. Bu fikirdə olanlar müsəlman
həkimin bildirməsi ilə oruc tutmaya bilər.
3.
Müharibə dövrü: Ramazan ayında müharibədə
düşmənlə qarşı-qarşıya gələn
İslam mücahidi oruc tutmaqda sərbəstdir. Ancaq
oruclu insanların savaşda daha gümrah olduğunu hərbçilərimiz
daha yaxşı bilirlər.
4. Təhdit
anında: Ölümlə təhdid edilən, bir üzvünə
zərər veriləcəyi ilə qorxudulan oruc tutmaya bilər.
5.
Şiddətli aclıq və susuzluq: Oruc tutan insan aclıqdan
və ya susuzluqdan həlak olacaqsa, ağlına bir
nöqsanlıq gələcəksə, bunu təcrübələrdən,
müsəlman həkimin xəbər verməsi ilə bilərsə,
orucunu sonra tutmaq şərti ilə poza bilər. 6. Hamiləlik:
Ramazan ayında hamilə olan, uşağa süd verən
qadın özünə yaxud uşağına zərər gələcəyindən
qorxarsa, orucdan azaddır.
7.
Qadının xəstə olması: Qadınlar onlara aid olan xəstəlik
dövründə nə oruc tutarlar, nə də namaz
qılarlar. Xəstəlikləri qurtaran
qadınlar isə namazların qəzasını qılmaz,
lakin orucun əvəzini tutarlar. Ramazan
ayında sağalsalar qalan günlərin orucunu tutarlar.
8.
Qonaqlıq: Qonaqlıq verən, qonaqlığa
çağrılan kim olur-olsun Ramazan
ayındakı orucunu heç bir bəhanə ilə poza bilməz.
Lakin bu aydan başqa günlərdə tutulan
orucu sonra tutmaq şərti ilə poza bilər.
9.
Yetkinlik dövrünə çatmamaq: yetkinlik dövrünə
çatmayan uşaqlara oruc tutmaq fərz deyil. Ancaq
alışmaq üçün birinci dəfə günortaya qədər,
sonra isə yavaş-yavaş çoxaldaraq tam oruc
tutmalarına kömək edər. Bu
onların həm iradələrinin möhkəmliyinə, həm
də sağlamlığına səbəb olar.
10.
Yaşın çoxluğu: Çox qoca insanlar oruc tutmaqda sərbəstdirlər.
Ancaq Ramazan ayında tutmadığı hər
orucun əvəzinə fidyə verilməlidir. Fidyə, kasıb bir adama səhər və axşam
yeməyinə kifayət edəcək miqdarda verilən yemək,
yaxud puldur.
Orucdan azad olan insanlar din qardaşlarına hörmət məqsədi
ilə yediklərini ictimai yerlərdə yeməməyə
çalışmalıdırlar.
Orucun şərtləri
Hər
bir vəzifənin, ibadətin şərtləri olduğu kimi
orucun da şərtləri var. Bu şərtlərə sahib
olanlara oruc tutmaq fərzdir (fərz: Allah tərəfindən qəti
olaraq müsəlmanlara əmr edilən və onların da
yerinə yetirmələri vacib olan məsələlərdir).
1. Müsəlman
olmaq: Müsəlman olmayanlara oruc tutmaq fərz deyil.
2.
Ağıllı olmaq: “Mən tam ağıllı deyiləm”
deyərək orucdan qaçmaq olmaz. Burada əsas
məqsəd dəli olmayan insandır.
3.
Yetkinlik dövründə olmaq: Uşaqlar yetkinlik
dövrünə qədəm qoyandan sonra onlara oruc tutmaq fərz
olur. Bu həddə çatmayan uşaqların
tutduqları oruc isə daha çox savabdır.
Orucu pozan və pozmayan hallar
1 –
Yeyib-içmək orucu pozur. 2 – Yuxulu halda yeyib-içmək
orucu pozur. 3 – Səhvlə bir şey yeyib-içilsə, dəstəmaz
alarkən boğaza su getsə, ağıza yağış
suyu, qar dənəsi düşsə oruc pozulur. Ramazandan sonra bir qəza edər, yəni bu orucun əvəzinə
bir gün oruc tutar. 4 – Oruclu yediyini geri qaytararsa: yəni
qusarsa və bunu da bilmədən udarsa orucu pozulur. Qəsdən qusmaq da orucu pozur. 5 – Oruc tutan
qüsl alarkən ağzını su ilə yaxaladıqda suyun
boğaza keçməməsinə diqqət etməlidir. Əgər su boğazdan keçərsə oruc
pozulur. 6 – Dərmanın buruna tökülməsi,
qulağa damcıdılması orucu pozur. Lakin
qulağa su girərsə oruc pozulmaz. 7 – Dərinin
üstündən bədənə daxil olan şeylər orucu
pozmur. Bədənə sürtülən
yağın, kremin bədənə keçməsi də orucu
pozmur, gözə tökülən dərman, sürtülən
sürmə də orucu pozmur.
Yuxarıda qeyd edilənlərdən məlum olur ki,
Ramazan ayında özünü müsəlman sayan hər kəs
oruc tutmalıdır. Tutmayanlar isə tutanlara və aya hörmət
məqsədilə açıq-aşkar yeyib-içməzlər.
Əsas mübahisə doğuran məsələlərdən
biri bu ayda toy edib-etməməkdir. Azərbaycanda
içkisiz toy yox deyiləcək qədər azdır. Əgər içkisiz olacaqsa, toy etmək olar
(içkili toy etmək olar demirik). Əks
halda böyük günahlardan biri olan içkini həm də
Ramazan ayında vermək kimi daha böyük günah işlənər.
Bununla yanaşı Ramazan ayı əlini qolunu sallayıb,
iş görməmək ayı deyil.
Əfsun
Üç nöqtə.- 2013.- 6
iyul.- S. 8.