İKT sferasının inkişafı Azərbaycanı fərqləndirir

Əli Abbasov: “Cənubi Qafqazda informasiya cəmiyyətinə keçid strategiyası qəbul etmiş birinci və yeganə dövlətik”

Azərbaycanda rabitə və informasiya texnologiyaları sektorunda böyük inkişaf müşahidə olunmaqdadır. Rabitə və informasiya texnologiyaları naziri Əli Abbasovun sözlərinə görə, ölkəmizdə son 10 il ərzində dövlət başçısı tərəfindən həyata keçirilən uğurlu iqtisadi siyasət və qeyri-neft sektorunun hərtərəfli inkişafına yönələn dövlət proqramları, həyata keçirilən islahatlar, dövlət dəstəyi və qayğısı qeyri-neft sektorunun aparıcı sahəsi olan informasiya-kommunikasiya texnologiyaları (İKT) sektorunun da ölkə iqtisadiyyatımızın inkişafına öz töhfəsini verməsini təmin edib: “Azərbaycanda İKT sektorunun 10 illik inkişaf yolundan danışarkən ilk öncə qeyd etmək lazımdır ki, ölkəmiz Cənubi Qafqazda informasiya cəmiyyətinə keçid strategiyası qəbul etmiş (2003-cü il) birinci və yeganə dövlətdir. Ümumilikdə isə Azərbaycan bu xarakterli strategiyanı qəbul edən azsaylı ölkələrdən biridir. Sektorun davamlı inkişafının bu sahədə qanunvericilik bazasının təkmilləşdirilməsi və ölkə başçısının Sərəncam və Fərmanları müəyyən etmişdir. “Azərbaycan Respublikasının inkişafı naminə informasiya və kommunikasiya texnologiyaları üzrə Milli Strategiyanın (2003-2012-ci illər)” təsdiq edilməsi, “Azərbaycan Respublikasında rabitə və informasiya texnologiyalarının inkişafı üzrə 2005-2008-ci illər üçün Dövlət Proqramı”nın (Elektron Azərbaycan)” təsdiq edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamları İKT sektorunun inkişafına əvəzsiz töhfə olub”.

Onun fikrincə, “Azərbaycan Respublikasında kosmik sənayenin yaradılması və telekommunikasiya peyklərinin orbitə çıxarılması haqqında”, “Azərbaycan Respublikasında kosmik sənayenin yaradılması və inkişafı üzrə Dövlət Proqramı”nın təsdiq edilməsi haqqında Prezident Sərəncamları isə öz növbəsində Azərbaycanın kosmik məkana inteqrasiyasını bərqərar edib: “”Azərbaycan Respublikasında 2010-2011-ci illərdə “Elektron hökumət”in formalaşdırlması üzrə Fəaliyyət Proqramı”nın təsdiq edilməsi və “Azərbaycan Respublikasında rabitə və informasiya texnologiyalarının inkişafı üzrə 2010-2012-ci illər üçün Dövlət Proqramı”nın (Elektron Azərbaycan)” təsdiq edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamları bu gün ölkəmizdə əhalinin istifadəsinə verilən elektron xidmətlərin çeşidinin və keyfiyyətinin artırılması ilə müşayiət olunur. “Elektron imza və elektron sənəd haqqında”, “Elektron ticarət haqqında”, “İnformasiya əldə etmək haqqında”, “Telekommunikasiya haq¬qında”, “Poçt haqqında”, “Azərbaycan Respublikası əhalisinin dövlət reyestri haqqında”, “Biometrik informasiya haqqında”, “Fərdi məlumatlar haqqında”, “Ay və digər səma cisimləri də daxil olmaqla, kosmik fəzanın tədqiqi və istifadəsi üzrə dövlətlərin fəaliyyət prinsipləri haqqında” Müqaviləyə qoşulmaq barədə, “Kibercinayətkarlıq haqqında” Konvensiyanın təsdiq edilməsi barədə Azərbaycan Respublikasının Qanunları ölkədə sektor üzrə təkmil qanunvericilik bazasının mövcudluğunun bariz nümunəsidir”.

Nazir hesab edir ki, ötən 10 il ərzində qeydə alınan inkişaf tempini statistik rəqəmlər daha əyani xarakterizə edir: “Qeyd olunan müddətdə sektorda orta illik artım tempi 20-25 faiz təşkil etmiş, sektor hər 3 ildə 2 dəfə genişlənmış və sektorun həcmi təqribən 6 dəfədən çox artaraq təxminən 2.0 milyard dolları ötüb. Bundan başqa, sahə üzrə gəlirlərdə özəl sektorun payı 67,4 faiz-dən 80,0 faizə yüksəlib. Qeyd edim ki, son 10 il ərzində sektora təqribən 2,5 milyard dollar investisiya yatırılıb”.

Hökumət rəsmisi deyir ki, ötən müddət ərzində həyata keçirilən səmərəli işlərin məntiqi nəticələrindən biri də, 2008-ci ildə MDB regionunda ilk dəfə Azərbaycanda bütün ölkə ərazisinin tam telefonlaşdırılması təmin edilib. Eyni zamanda, 2010-cu ildə MDB-də ilk dəfə olaraq ölkəmizdə telefon şəbəkəsi tam elektronlaşdırılıb. Bununla yanaşı, telefon şəbəkəsinin təqribən 40 faizi NGN texnologiyası əsasında yenidən qurulub, 01.08.2011-ci il tarixdən MDB regionunda ilk dəfə ölkə ərazisində vahid nömrələmə sisteminin və yeni zona kodlarının tətbiqinə başlanılmışdır. Həyata keçirilən infrastruktur işləri təbii olaraq istifadəçilərin sayına da təsir göstərmişdir. Belə ki, son 10 ildə hər 100 nəfərə düşən sabit şəbəkə abunəçilərinin sayı 11,5 ədəddən 18,6 ədədə yüksəlib.

İKT sektorunun son 10 ilini 2005-ci ildə 3-cü mobil operator “Azerfon” MMC-nin fəaliyyətə başlaması, 2009-cu ildən etibarən mobil şəbəkədə 3G texnologiyasının tətbiqi, 2012-ci ildən ölkədə 4G xidmətinin istifadəyə verilməsi kimi hadisələr təşkil edir.

Onun dediklərindən məlum olur ki, son 10 il mobil abunəçilərin sayının 7,0 dəfə artaraq 10,1 milyonu ötməsi kimi faktlarla da xarakterizə edilir. Bundan başqa, 2008-ci ildə yerli “Silverkey” şirkəti tərəfindən Azərbaycanda ilk onlayn ödəmə sistemi -”GoldenPay” yaradılaraq istifadəyə verilmiş və bu, ölkədə elektron ticarətin təşkili istiqamətində mühüm addım olub.

Artıq, ölkəmizdə sahibkarlıq fəaliyyəti onlayn qeydiyyata alınır, elektron vergi və gömrük bəyannamələri təqdim edilir, daşınmaz əmlakla bağlı sənədlərin, müxtəlif fəaliyyət növlərinə lisenziyaların, icazələrin verilməsi, pensiya və ünvanlı sosial yardımların təyinatı, telefon çəkilişi və internetə qoşulmaq üçün müraciətlərin və tələb olunan sənədlərin qəbulu elektron formada həyata keçirilir və bu say sürətlə artır.

Ölkədə elektron imzanın istifadəsi üzrə Açıq Açar İnfrastrukturu qurulmuş və Milli Sertifikat Xidmətləri Mərkəzi yaradılaraq 2011-ci ilin sentyabrından işə salınmışdır.

Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyi tərəfindən bəzi fəaliyyət növlərinə xüsusi razılıq (lisenziya) verilməsi, nömrə resurslarının ayrılması, radiorabitə vasitələrinin qeydiyyatı, elektron imzanın verilməsi, internetə qoşulma, telefon çəkilişi, nömrənin dəyişdirilməsi və digər xidmətlərin elektron formada həyata keçirilməsi təmin edilmişdir.

Dövlət informasiya ehtiyatlarının və fərdi məlumatların informasiya sistemlərinin dövlət reyestrləri yaradılmışdır.

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2012-ci il 26 sentyabr 708 nömrəli Fərmanı ilə Kibertəhlükəsizlik sahəsində informasiya infrastrukturu subyektlərinin fəaliyyətinin koordinasiyası, əhalinin və qurumların kibertəhlükəsizlik sahəsində maarifləndirilməsi məqsədi ilə RİTN-in yanında Elektron Təhlükəsizlik Mərkəzi yaradılmışdır.

2012-ci ildə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Vətəndaşlara Xidmət və Sosial İnnovasiyalar üzrə Dövlət Agentliyi və “ASAN xidmət” mərkəzləri yaradılmışdır. “ASAN xidmət” mərkəzləri şəffaflığın artırılmasına, korrupsiyaya qarşı mübarizənin gücləndirilməsinə, vətəndaşların əlavə xərclərinin və vaxt itkisinin azaldılmasına və elektron xidmətlərdən daha geniş istifadə olunmasına xidmət edir.

2012-ci ildə Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyinin tabeliyində İnformasiya Texnologiyalarının İnkişafı Dövlət Fondu yaradılmışdır. Fondun yaradılmasının əsas məqsədi ölkədə İKT sahəsində sahibkarlığın inkişafı və maliyyə dəstəyi ilə təmin edilməsi, yerli və xarici investisiyaların cəlb edilməsi, yeni texnologiyaların yerli iqtisadiyyata inteqrasiyası, elmi-tədqiqat işlərinin və eyni zamanda innovasiyaların tətbiqinin genişləndirilməsi üzrə layihələri dəstəkləməkdən ibarətdir.

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 5 noyabr 2012-ci il tarixli 736 nömrəli Fərmanı ilə “Yüksək Texnologiyalar Parkı”nın (YTP) yaradılması qərara alınmışdır. “YTP”nın fəaliyyətinin təşkili və idarə olunması məqsədi ilə RİTN-in tabeliyində “Yüksək Texnologiyalar Parkı – “YT Park” MMC yaradılmışdır.

Ötən illər ərzində diqqət mərkəzində olan əsas amillərdən biri də, internetin keyfiyyətinin və sürətinin yüksəldilməsi olmuşdur. Bu kontekstdə hər 100 nəfərə düşən internet istifadəçiləri 14 dəfə artmış, beynəlxalq internet kanallarının ümumi tutumu isə dəfələrlə çoxaldılaraq 200 Gb/s-ə çatdırılmışdır. Sevindirici haldır ki, həyata keçirilən tədbirlər fonunda Azərbaycan artıq trafikin ötürülməsi üzrə tranzit funksiyasını yerinə yetirir.

Qeyd edim ki, bu gün ölkə əhalisinin 70 faiz-i internet istifadəçisi, 50 faiz-i isə genişzolaqlı xidmət istifadəçisidir.

Üç nöqtə.-2013.- 5 noyabr.- S. 9.