İnformasiya cəmiyyəti iqtisadiyyatın formalaşmasına imkan yaradır

Bu, mövcud resurslardan daha səmərəli və effektiv istifadə edilməsinə səbəb olur

İnformasiya və kommunikasiya texnologiyalarının tətbiqinin səviyyəsi hər bir ölkənin intellektual və elmi potensialının, dövlət idarəçiliyində şəffaflığın, demokratiyanın inkişafının əsas göstəricilərindəndir. Dünya bazarında elektron ticarətin rolunun artdığı müşahidə olunur və ümumilikdə, hazırda ölkələrin iqtisadi rəqabət aparmaq qabiliyyəti onların informasiya-kommunikasiya texnologiyalarından səmərəli istifadəsindən əhəmiyyətli dərəcədə asılıdır. Bu sahənin inkişaf etdirilməsi üçün ardıcıl addımlar atılıb, bu istiqamət dövlət siyasətinin prioritetlərindən birinə çevrilib. Son illər istifadə olunan qabaqcıl texnologiyalardan biri COBIT (Control Objectives for Information Related Technology – İnformasiya və Əlaqəli Texnologiyalar üçün Nəzarət Məqsədləri) standartlarıdır. Bu standartlar, biznes və informasiya texnologiyalarının idarə edilməsi, biznes təhlükəsizliyinin təmin olunması və auditin aparılması üçün istifadə olunan əsas standartlardandır. Standartların əsas məğzini müəssisənin strateji məqsədləri ilə informasiya texnologiyalarının məqsədlərinin uzlaşdırılması təşkil edir. Belə ki, müəssisənin informasiya texnologiyaları elə fəaliyyət göstərməlidirlər ki, biznes məqsədlərinə mövcud resurslardan daha səmərəli və effektiv istifadə edilməklə nail olunsun. COBİT standartlarının tətbiqində ən çətin məqamlardan biri top menecmentin korporativ dəyərlərə yanaşması, habelə informasiya texnologiyaları və təhlükəsizliyi məqsədlərini biznes strategiyaya uyğun inkişaf etdirmək niyyətinin olmasıdır. O cümlədən, rəhbərliyin hərtərəfli dəstəyi, komanda işi, əlavə resurslarla səmərəli təmin edilmə, adekvat bilik-bacarıqların və güclü iradənin olması mühüm amillərdəndir. Bir çox hallarda digər maneələrdən biri müəssisə və təşkilatlarda mövcud İT əməkdaşlar və infrastrukturdur. Belə ki, əksər hallarda onlar müəssisənin biznes məqsədlərinə inteqrasiya olunmuş şəkildə deyil, əlahiddə fəaliyyət göstərirlərmiş kimi, ancaq “öz” sistemləri, “öz” xidmət və idarəetmələri haqqında fikirləşirlər. Tətbiq zamanı sinxronlaşdırılmış münasib hüquqi mühitin böyük rolu vardır. Belə ki, İSO, SOX (Sorbanis Oksli), COSO və digər normativlərin, standartların tətbiqi biznes proseslərinin idarə edilməsini asanlaşdırır. Xatırlatmaq istərdik ki, Azərbaycan Respublikasında “Elektron hökumət”in tətbiqi, dövlət orqanlarının və kommersiya qurumlarının vətəndaşlara, istehlakçılara təqdim etdiyi xidmətlərin keyfiyyətinin yaxşılandırılmasına yönəldilib. Hesab edirik ki, bu işlərin daha da səmərəli həyata keçirilməsi üçün beynəlxalq standartlardan, o cümlədən Cobit standartlarından istifadə etmək məqsədəuyğundur. Bu yüksək texnologiyaların inkişafı istiqamətində həyata keçirilən işlərlə bağlı “Elektron hökumət” portalının yaradılması, monitorinqi, həmçinin elektron xidmətlərə çıxışın təmin olunması, “Elektron hökumət”in, onun istifadəçilərinin və milli informasiya təhlükəsizliyi sisteminin fəaliyyətini tənzimləyən normativ-hüquqi bazanın formalaşdırılması, dövlət idarəetməsinin bütün səviyyələrində inzibati reqlamentlərin standartlaşdırılması, biznes, təsərrüfat subyektlərinin, vətəndaşların və dövlət orqanlarının fəaliyyətinin bütün sahələrini əhatə edən müxtəlif xidmətlərinin inkişafı, milli informasiya təhlükəsizliyi sisteminin monitorinqi və idarəedilməsi işlərinin təşkilində bu standartlardan yararlanmaq mümkündür. Standartlardan istifadə dövlət orqanları və təşkilatlarının fəaliyyətinin yeni şəraitə daha asan transformasiyası, E-biznes, E-bankçılıq, E-təhsil, və s. kimi layihələrin həyata keçirilməsi də daxil olmaqla informasiya cəmiyyətinə keçidin formalaşdırılması və inkişafını təmin edəcəkdir. Xatırlatmaq lazımdır ki, ulu öndər Heydər Əliyevin siyasi qətiyyəti sayəsində 1994-cü ilin sentyabrında “Əsrin müqaviləsi”nin imzalanması ölkənin yeni sosial-iqtisadi inkişaf modelinin həyata keçirilməsi üçün zəruri əsaslar formalaşdırmaqla yanaşı, müasir rabitə və informasiya texnologiyalarının sürətlə tətbiqində də böyük canlanma yaratmışdır. Neft sektoruna və iqtisadiyyatın digər sahələrinə milyardlarla investisiya yatıran Qərb şirkətləri ölkədə informasiya cəmiyyətinin bərqərar olması prosesində yaxından iştirak etməyə başlamış, bu məqsədlə Azərbaycana ən yeni və zəngin resurslara malik texnologiyalar gətirilmişdir. Bu mərhələdən etibarən ulu öndər Heydər Əliyevin rabitə və informasiya texnologiyaları sahəsində təməlini qoyduğu siyasətin əsas məqsədlərinə İKT sahəsində hüquqi əsasların yaradılması, insan amilinin inkişafı, vətəndaşların məlumat almaq, onu yaymaq və istifadə etmək hüquqlarının genişlənməsi, elektron hökumətin, elektron ticarətin formalaşması, ölkənin iqtisadi, sosial və intellektual potensialının möhkəmləndirilməsi, informasiya və biliklərə əsaslanan, rəqabətə davamlı iqtisadiyyatın qurulması kimi fundamental məsələlər daxildir. Həyata keçirilən kompleks islahatlar nəticəsində Azərbaycanda mobil telefon rabitəsi, o cümlədən internet dinamik inkişaf etməyə başlayıb, rəqəmsal sistemin tətbiqi böyük vüsət alıb, yeni texnologiyaların geniş yayılması üçün böyük investisiya sərf olunub. Ümummilli liderin 2003-cü il 17 fevral tarixdə imzaladığı “Azərbaycan Respublikasının inkişafı naminə informasiya-kommunikasiya texnologiyaları üzrə (2003-2012-ci illər) Milli Strategiya” 10 ilə yaxın müddətdə müasir informasiya texnologiyalarının Azərbaycanda tətbiqi sahəsində prioritet vəzifələr müəyyənləşdirmişdir. Qloballaşma dövrünün reallıqları nəzərə alınaraq çevik və təkmil idarəetməni təmin edəcək “elektron hökumət”in yaradılması da sənəddə vacib məsələlərdən biri kimi önə çəkilib. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 2005-ci il 22 oktyabr tarixli fərmanı ilə təsdiq edilmiş “Azərbaycan Respublikasında rabitə və informasiya texnologiyalarının inkişafı üzrə 2005-2008-ci illər üçün Dövlət Proqramı (Elektron Azərbaycan)” isə rabitə və informasiya texnologiyalarının geniş tətbiqinə imkan yaradan, habelə bölgələrdə geniş yayılmasını təmin edən mükəmməl fəaliyyət konsepsiyası olmuşdur. Proqrama əsasən, 2008-ci ildə Azərbaycan informasiya texnologiyalarının inkişafı sahəsində ümumdünya orta göstəricilərinə çatmış, bu sektorun inkişafına 150 milyon ABŞ dolları yönəldilib. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin “Xüsusi iqtisadi zonaların yaradılması haqqında” 2007-ci il 6 mart tarixli fərmanı da ölkədə İKT sektorunun inkişafına münbit zəmin yaradır. Bu fərmanda müəyyən edilən məqsədlərin reallaşdırılması ölkədə texnoparkların, texnopolislərin, innovasiya mərkəzlərinin yaradılmasına, alim və mütəxəssislərin elmi-texniki potensialından daha səmərəli istifadə etməyə, rəqabətədavamlı, elmtutumlu məhsulların istehsalına, nəticə etibarilə, informasiya cəmiyyətinin əsasını təşkil edən biliklər iqtisadiyyatının formalaşmasına imkan yaradır. Digər mühüm addım kimi Azərbaycanın yerətrafı orbitə peyk çıxarmasıdır. Bu peyk ölkəmizin qlobal informasiya cəmiyyətinə inteqrasiya olunmasında, Qərblə Şərq arasında informasiya fərqinin aradan qaldırılmasında və regionun aparıcı dövlətlərindən birinə çevrilməsində əhəmiyyətli rol oynayır. Prezident İlham Əliyevin 2008-ci il 11 avqust tarixli “Azərbaycan Respublikasında rabitə və informasiya texnologiyalarının inkişafı üzrə 2010-2012-ci illər üçün Dövlət Proqramının (Elektron Azərbaycan)” təsdiq edilməsi haqqında sərəncamı da bu sahədə həyata keçirilən dövlət siyasətinin keyfiyyətcə yeni mərhələyə qədəm qoyduğunu göstərir. Fərman ulu öndər Heydər Əliyevin 2003-cü il 17 fevral tarixli sərəncamı ilə təsdiq edilmiş “Azərbaycan Respublikasının inkişafı naminə informasiya və kommunikasiya texnologiyaları üzrə Milli Strategiya”nın (2003-2012-ci illər)” həyata keçirilməsini təmin etmək məqsədi daşıyır. “Azərbaycan Respublikasında rabitə və informasiya texnologiyalarının inkişafı üzrə 2010-2012-ci illər üçün Dövlət Proqramı” respublikanın informasiya cəmiyyətinə keçidinin təmin edilməsi, İKT-nin inkişafını və geniş tətbiqini təmin etmək yolu ilə informasiya və biliklərə əsaslanan, rəqabətə davamlı iqtisadiyyatın qurulması və inkişaf etdirilməsi üçün zəminin formalaşdırılması, dövlət idarəetmə mexanizmlərinin səmərəliliyinin artırılması və qərarların qəbulu prosesində vətəndaşların və sosial institutların iştirakı imkanlarının genişləndirilməsi, cəmiyyətin informasiya məhsulu və xidmətlərinə olan tələbatının dolğun ödənilməsinin təmin olunmasında mühüm rol oynayıb

Üç nöqtə.-2013.- 26 oktyabr.- S. 9.