İKT sahəsində çalışanlara monetar güzəştlərin verilməsi planlaşdırılır

Osman Gündüz: “İnsanların bu yolla özünə biznes qurması ilə bağlı problemlər qalmaqdadır”

Prezident İlham Əliyev 2013-cü ilin Azərbaycan respublikasında «İnformasiya-kommunikasiya texnologiyaları ili» elan edilməsi haqqında sərəncam imzalayıb. Sərəncama əsasən Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyinə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası ilə birlikdə 2013-cü ilin Azərbaycan Respublikasında «İnformasiya kommunikasiya texnologiyaları ili» elan edilməsinə dair tədbirlər planı hazırlayıb bir ay müddətində Azərbaycan Prezidentinə təqdim etmək tapşırılıb.

Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyindən verilən məlumata görə, Azərbaycanda informasiya-kommunikasiya sektorunda çalışanlara fiskal və monetar güzəştlərin verilməsi planlaşdırılır. Əsas hədəf İKT-nin illik artımını təxminən 18-20 faiz arası saxlamaq, qarşıdakı 8 ildə sektorun gəlirlərini 8-9 milyard dollara çatdırmaqdır.

Bu göstəricilərə rəqabət mühitinin yaxşılaşdırılması, sektora olunan fiskal və monetar güzəştlər, ixrac potensialının artırılmasına yönələn siyasət, regional ikt resurslarının, yüksək texnoloji məhsul və xidmətlərin yaradılması, güclü insan kapitalına əsaslanan innovativ sahibkarlığın inkişafı hesabına nail olunacaq.

Azərbaycan İnternet Forumunun prezidenti Osman Gündüzün sözlərinə görə, 2013-cü ilin Azərbaycanda İnformasiya Kommunikasiya Texnologiyaları (İKT) ili elan edilməsi ilə bu sahədə ciddi addımların atılması gözlənilir. O hesab edir ki, “İKT ili”nin elan edilməsi bu sahədə inkişafın ən adi istifadəçilərə qədər gedib çıxmasına səbəb olacaq: “Bu sahədə bir sıra böyük addımların atılması gözlənilir. Həm telekommunikasiya peykinin orbitə buraxılacaq, həm 100 milyonluq manatlıq internetin inkişafı ilə bağlı dövlət proqramı həyata keçiriləcək, eyni zamanda Azərbaycanda İKT-nin inkişafına dəstək olan bir fond fəaliyyətə başlamalıdır. Bu böyük miqyaslı hadisələrdən biri olacaq. Bu ilin əhəmiyyətinin hətta ən adi istifadəçilərə qədər gedib çatmasını gözləyirik. Yəni bu layihə çərçivəsində kəndlərə internet verilməli, hər bir ailənin internetə əli çatımlı olmalıdır. İctimai, sosial əhəmiyyətli yerlərdə “wi-fi” texnologiyası ilə internetin ələ çatımlılığının təmin olunmasını gözləyirik. Bu hər bir adi istifadəçinin həyatında olacaq dəyişikləri göstərir”.

O.Gündüz eyni zamanda düşünür ki, bu, təhsildə də informasiya texnologiyalarının daha dərindən tətbiq edilməsinə, informatika fənninin nüfuzunun qalxmasına kömək edəcək. Bu balaca addım olsa da, nəticəsi böyük əhəmiyyəti ola bilər: “Zaman-zaman Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyinə informasiya texnologiyaları sahəsində problemlər, onların aradan qaldırılması, müxtəlif sahələrə diqqət yetirilməsi ilə bağlı müraciət etmişik. Bu dəqiqə düşünürəm ki, ciddi əhəmiyyət veriləsi məsələlərdən biri bu ola bilər: İKT-nin inkişafı ilə bağlı Dövlət Neft Fondundan 100 milyona qədər vəsait ayrılıb. Bizə məlum deyil ki, bu vəsaitlər hansı yolla veriləcək, tender, müsabiqə, qiymətləndirmə yolu ilə? Burada hansı qurumlar iştirak edəcək və s. Hesab edirəm ki, bunun bir mexanizmi olmalıdır”.

O.Gündüzün sözlərinə görə, bu il İKT-nin inkişafında böyük təkan ola bilər. Zaman-zaman beynəlxalq qurumlar ölkəmizdə İKT sahəsi ilə bağlı hesabatlar yayımlayır. Elələri var ki, Azərbaycanda İKT-nin inkişafında müsbət tərəfləri dəyərləndirir, eləsi də var ki, mənfi tərəfləri qabardır. Obyektiv qiymət vermək istəyənlərin sayı çox az olub.

O hesab etmir ki, Azərbaycanda İKT sahəsində hər şey yaxşıdır: “Belə deyil, son illər Azərbaycanda həm internetin, həm İKT-nin inkişafı sahəsində bir sıra ciddi addımlar atılıb. Müəyyən pozitiv addımlar var, bunu danmaq olmaz. Amma eyni zamanda xeyli ciddi problemlər var. Şəxsən İKT-dən istifadə edərək insanların özünə karyera qazanması, biznes qurması, özünün gündəlik fəaliyyətində istifadəsi ilə bağlı problemlər qalmaqdadır. Müəyyən təbəqə, məsələn Bakı şəhərində internetə çatımlılıq əladır, amma regionlarda kəndlərdə əli çatımlılıq yoxdur. Bu ciddi problemdir”.

Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 26 saylı 10 fevral 2011-ci il tarixli qərarı ilə "Azərbaycan Respublikası ərazisində DVB-T rəqəmli televiziya yayımı sisteminin tətbiqi və inkişafı Proqramı"na uyğun olaraq ölkədə rəqəmli TV yayımına keçidlə əlaqədar Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyi tərəfindən görülmüş tədbirlər nəticəsində ölkə əhalisinin 87 faizi rəqəmli TV yayımı ilə əhatə edilib. Qeyd olunan proqrama əsasən, 2013-cü ildə analoq TV yayımlar dayandırılaraq rəqəmli TV yayıma tam keçirilməsi nəzərdə tutulur.

Genişzolaqlı internet xidmətlərinin inkişafı, Trans Avrasiya Super İnformasiya Magistralı (TASİM) layihəsinin həyata keçirilməsi, avtomatlaşdırılmış radiomonitorinq sisteminin yaradılması, aşağı orbitli optik peykin hazırlanması və orbitə çıxarılması, yüksək texnologiyaların tətbiqi, 3G və 4G xidmətlərinin tətbiqinin genişləndirilməsi, poçt maliyyə xidmətləri genişləndirilməsi ən yaxın perspektivdə qarşıya qoyulmuş prioritet məsələlərdir.

Azərbaycanın dövlət müəssisələrinin elektron hazırlığı səviyyəsi də yüksək qiymətləndirilir. Azərbaycan Prezidentinin “Dövlət orqanlarının elektron xidmətlər göstərməsinin təşkili sahəsində bəzi tədbirlər haqqında” 23 may 2011-ci il tarixli 429 nömrəli Fərmanına uyğun olaraq, mərkəzi icra hakimiyyəti orqanları tərəfindən elektron xidmətlərin göstərilməsi təmin edilib. Bu xidmətlər iqtisadi-sosial, elm, mədəniyyət və ictimai həyatın digər sahələrini əhatə edir.

Dövlət orqanlarının elektron xidmətlərindən “bir pəncərə” prinsipi ilə istifadənin təşkili məqsədilə RİTN-də yaradılmış “elektron hökumət” portalına 36 qurum qoşulub və onlar tərəfindən portal vasitəsilə 168 elektron xidmət göstərilməkdədir. 2012-ci ildən nazirlikdə fəaliyyət göstərən Milli Sertifikat Xidmətləri Mərkəzindən 28 dövlət orqanı tərəfindən 2800-ə yaxın elektron imza əldə edilib. Elektron imzanın tətbiqi elektron xidmətlərdən istifadənin genişləndirilməsinə, daha keyfiyyətli və təhlükəsiz xidmətlərin göstərilməsinə şərait yaradıb. Hazırda dövlət orqanları tərəfindən əhali ilə bilavasitə təmasda göstərilən bir çox xidmətlər və onlara görə nəzərdə tutulan ödənişlər elektron formada həyata keçirilir.

Azərbaycanda kosmik sənayenin inkişaf etdirilməsi məqsədlə Yerüstü İdarəetmə Mərkəzinin tikilməsi, bu ilin fevral ayında orbitə ilk süni peykin buraxılması, ölkədə elektron xidmətlərin genişləndirilməsi perspektivdə olan layihələrdəndir.

Hesablamalara görə, 2020-ci ildə Azərbaycanda təxminən əhalinin 80 faizi elektron xidmətlərdən istifadə edəcək. İxracyönümlü, yeni və yüksək texnologiyalara əsaslanan məhsul və xidmətlərin istehsalı üçün hökumət gələcəkdə investisiyaların həcmini artırmağı da planlaşdırır və bunun üçün 2020-ci ilə qədər təxminən 3,6 milyard dollar xərclənməsi nəzərdə tutulur. Həmçinin, biz sektorun inkişafına birbaşa xarici investisiyalar və özəl sektordan təxminən eyni miqdarda investisiyanın yatırılması gözlənilir.

Üç nöqtə.-2013.-19 yanvar.-S.-9.