“Uşaqlığım
indiki halımdan daha varlı olub”
“Əlimdə
Bakı Dövlət Universitetinin diplomu ilə fəhlə
işləyirdim”
Bu həftəki “Keçmişimdə”
rubrikasının qonağı “Azadinform” İnformasiya
Agentliyinin Baş redaktoru, tarixçi, jurnalist, eyni zamanda Azərbaycan
Mətbuat Şurası İdarə Heyətinin üzvü
Niyaz Niftiyevdir.
Müsahibimiz 2010-cu ildə Prezident İlham
Əliyevin Sərəncamı ilə “Azərbaycan milli mətbuatının
inkişafındakı xidmətlərinə görə” “Tərəqqi”
medalı ilə təltif olunub. “Azərbaycanda
multikulturalizm və birgəyaşayış” adlı geniş
oxucu auditoriyası üçün nəzərdə tutulan
ilk kitabı işıq üzü görüb. Eyni zamanda Bakı Beynəlxalq Multikulturalizm Mərkəzinin
Məşvərət Şurası və Bakı Slavyan
Universiteti Multikulturalizm kafedrası nəzdində Nəzəri-Praktiki
Şuranın üzvüdür. Ötən il “Mətbuatda multikulturalizm” adlı ikinci
kitabı çap olunub.
“6-cı
sinifdən sonra yaxşı oxumağa başladım”
Niftiyev
Niyaz deyir ki, 1975-ci il iyulun 25-də Cəlilabad
rayonunun Təzəkənd kəndində kasıb bir ailədə
anadan olub, atası gözətçi, anası isə
bağçada tərbiyəçi işləyib:
“Ailədə 7 uşaq olmuşuq, təəssüf ki, məndən
bir yaş böyük bacımı 17 il bundan əvvəl xəstəliyə
görə itirmişik. Evin böyük övladı mənəm, hazırda 43
yaşım var. Təzəkənd kəndində orta məktəbə
getmişəm, 8 il orda təhsil
almışam. Məktəbdə 6-cı sinifdən
sonra daha yaxşı oxumağa başlamışam. 1990-cı ildə vəziyyət çətinləşmişdi,
bizim kənddə elə də güclü təhsil vermirdilər.
Artıq 8-ci sinifdə müəllimlərimin məsləhəti
ilə oxumaq üçün başqa yer seçməli idim.
Valideynlərim də Masallı rayonunu seçdilər, həm
dayılarım orda yaşayırdı, həm də
Ərkivan kəndində Cəfər Cabbarlı adına məktəbə orta təhsil
güclü idi.
“Semiçka
torbasının nazik ipinin çiyinlərimdəki izləri...”
N.Niftiyevin sözlərinə görə, uşaqlıq
illəri çox çətin dövrə təsadüf
edib. Deyir ki,
bəzən yaşlı nəsillə söhbət edən
zaman deyirmişlər ki, siz bizim dövrü görməmisiniz:
“Amma təəssüf ki, elə vaxt gəlib çatdı ki,
onların dövrünü bizə də yaşadıq. 85-ci ildən sonra SSRİ-də yenidənqurma işləri
ittifaq ölkələrinə təsir etdi. O cümlədən
Azərbaycanda da vəziyyət yaxşı deyildi. Kənd yerlərində bu çətinlik
özünü daha çox büruzə verirdi. Çox çətinliklə
böyümüşük. Ailəmiz
böyük idi, dolanmaq lazım idi. Çıxış
yolu tapdıq ki, başqa bir işlə məşğul olaq.
Düzdür, təsərrüfatımız var
idi, amma kasıb adamın təsərrüfatı da elə
kasıb olur. Anama dedim ki, mən siqaret, semiçka sata
bilərəm. Bunu anamın beyninə saldım,
getdik semiçka alıb gətirdik. Anam
qovururdu, mən də aparıb onu toylarda satırdım.
Ta 7-ci sinfə qədər... Təxminən 4 il
bu işlə məşğul oldum. Amma
bütün bunlarla yanaşı dərslərimi oxuyur, evin
işlərini də görürdüm. Çox
pul qazanan uşaq olmuşam, həmişə pulum olurdu.
1 may parad və 19 may pionerlər
günü o vaxtı bayram kimi qeyd olunurdu, həmişə bu
bayramlara cibi dolu pulla gedərdim, dondurma yeyərdik və s.
İşləmişəm, heç kimə möhtac olmadan
yaşamışıq. Uşaqlığım
indiki halımdan daha varlı olub. Rəhmətə
gedən bacımı qonşu Alar kəndinə dərzi
kurslarına aparırdım, onu kursa qoyub,
yaxınlıqdakı “İran bazarı”nda semiçka, siqaretlərimi
satırdım. Sonra bacımı gözləyirdim,
çıxanda evə gətirirdim. Tum və
siqaret satmaqdan heç vaxt utanmamışam. Semiçka
torbasının nazik ipinin çiyinlərimdəki izləri
uzun müddət mənə o illəri xatırladırdı.
“Etiraf
edim ki, çox pis oldum, artıq gec idi...”
Müsahibimiz
deyir ki, 1992-ci ildə Azərbaycanda vəziyyət çox
ağır idi, ölkəmiz müstəqillik əldə edəndən sonra
ölkənin hər yerində müharibə şəraiti
hökm sürürdü: “Azərbaycan ali məktəblərindən
əvvəl Türkiyə ali məktəblərinə qəbul
imtahanı keçirildi. Bunu o vaxtı Azərbaycan
yeni müstəqillik əldə etdiyi üçün
Türkiyə hökuməti təklif etmişdi. Həmin imtahanda iştirak etdim, Türkiyənin Bursa
şəhəri Uludağ Universitetinin “Tarix fen ədəbiyyat”
adlı fakültəsinə qəbul oldum. Amma valideynlərim
qorxdu, dedi ki, biz səni orada oxuda bilmərik, vəziyyətimiz
çox çətindir. Ona görə də
qeydiyyata getmədim. Həmin dövrdə
mətbuat zəif idi, media, sosial şəbəkələr
olmadığı üçün bəzi şeylərdən
xəbərsiz olmuşuq. Amma sinif
yoldaşım Elşən adlı oğlan getdi və sonra məlum
oldu ki, Türkiyədə təhsil almağa gedən azərbaycanlı
tələbələrə təqaüd, yataqxanada yer və hətta
geyim də veriblər. Etiraf edim ki,
çox pis oldum, artıq gec idi. Hətta evdə dedim ki,
siz elədiniz, gərək gedərdim”.
“Əlimdə
Bakı Dövlət Universitetinin diplomu ilə fəhlə
işləyirdim”
Tələbəlik
illərinin çətin keçdiyini deyən baş redaktor
bildirdi ki, iki ay sonra Azərbaycan ali məktəblərinə
qəbul keçirilib və o da, 441 balla Bakı Dövlət
Universitetinin “Tarix” fakültəsinə qəbul olub:
“2-ci kursdan sonra işləməyə başladım,
gözətçi kimi və bazarlarda işləmişəm. Universitetin 8
nömrəli yataqxanasında qalırdım. Həmin dövrdə qaçqınlar da yataqxanaya
sığınmışdılar, vəziyyət ağır
idi. Bütün çətinliklərə baxmayaraq universiteti
bitirdim və iş üçün Cəlilabad rayon Təhsil
şöbəsinə getdim. Onlar da məni
rayonun İranla sərhəddə yerləşən ucqar bir
dağ kəndinə göndərdilər. Həmin kənddə bir gündən artıq qala
bilmədim və elə birbaşa Bakıya qayıtdım.
Bakıda, “Qəbələ” kinoteatrında əmim
oğlu mebel dükanı açmışdı, onun
yanına getdim, fəhlə işlədim. Bir sözlə təxminən 1 ildən çox
mebel mağazasında əlimdə Bakı Dövlət
Universitetinin diplomu ilə fəhlə işləyirdim
(Gülür). Divan, kreslo alan olanda bəzən
yuxarı mərtəbələrə qaldırmaq lazım
olurdu. Mən də cılız uşaq idim,
çətinlik çəkirdim, çox ağır,
dözülməz idi. Gördüm ki, yox, belə yaşamaq olmaz, oradan
ayrıldım”.
“Əsəd
dedi, gəl səni qəzetdə işə düzəldim”
N.Niftiyev deyir ki, mebel salonundan çıxandan sonra tələbə
vaxtı qaldığı yataqxanaya gəlib. Qonşusu, o zaman “Ekpress” qəzetində
işləyən Əsəd Cahangirə deyib ki, iş
lazımdır: “Əsəd məni “Ekspress” qəzetində
işə düzəltdi, əlavə olaraq “Ədalət” qəzetinə
müsahibələr verirdim. Beləcə
jurnalistikaya qədəm qoydum. Daha sonra “Vətəndaş
Həmrəyliyi” və “Avrasiya” qəzetlərində
çalışdım. 1999-cu ildən
etibarən isə “Azadinform” İnformasiya Agentliyinə işə
düzəldim. Bir müddət parlament
müxbiri, daha sonra redaktor işlədim. Artıq
10 ildən çoxdur ki, baş redaktor vəzifəsini icra
edirəm. Jurnalist kimi
çalışa-çalışa AMEA-nın Arxeologiya və
Etnoqrafiya İnstitutunun aspiranturasına hazırlaşdım.
Birinci il ixtisas fənnindən keçsəm
də fəlsəfədən kəsildim. Həvəsdən
düşmədim, ikinci il verdim və qəbul
oldum. Üç il aspiranturada oxudum. Eyni zamanda institutun Etnososioloji tədqiqatlar
şöbəsində “Kiçik elmi işçi” vəzifəsində
çalışırdım.
Dindar deyiləm, amma dinə marağım
var idi. Bu maraqla da 2005-ci ildə Bakı
İslam Universitetinə qəbul oldum, 2010-cu ildə də
oranı bitirdim. BDU-nun nəzdində iki
illik Hərbi kafedra keçmişəm, ehtiyatda olan leytenant
rütbəm var, amma hərbi xidmət keçməmişəm.
Daha doğrusu ali məktəb bitirdiyim
üçün çağırmayıblar”.
“Üzeyir
bişirdiyim yemək qazanının dibini də əli ilə
sıyırıb yeyirdi”
Müsahibimiz
deyir ki, tələbə vaxtı yataqxanada qalanda ev işlərini otaq yoldaşı ilə
öz aralarında bölüşüblər: “Üzeyir
Şəfiyev adlı otaq yoldaşım var idi. Hazırda
BDU-da dekan müavini işləyir. Adətən
yemək işlərinə özüm baxırdım.
Çünki mən yemək məsələlərində
bir az kaprizəm. Təmizlik
məsələlərinə isə Üzeyir baxırdı.
Əl qabiliyyətim çox yaxşı idi,
dadlı yeməklər bişirirdim. Üzeyir
bişirdiyim yemək qazanının dibini də əli ilə
sıyırıb yeyirdi. Demək ki, həqiqətən
dadlı yeməklər bişirirmişəm (Gülür).
Əslində o bacarığım indi də
var. Amma çox istifadə etmirəm. Yalnız
ailəm rayonda olanda bacarığımı işə
salıram”.
“Sevdiyim
qız demişdi ki, o tum, siqaret satır, onu sevə bilmərəm”
25
yaşında olarkən ailə həyatı quran N.Niftiyev
deyir ki, bütün ata-ana sözünə baxan kənd
oğlanları kimi ailə həyatı qurdum (gülür):
“Evdə dedilər ki, bir qohum qızı var, gedib baxmaq
lazımdır. Gedib baxandan sonra evlənməyə qərar
verdik. Sevgi, məhəbbət hissini
yalnız orta məktəbdə oxuyanda hiss etmişəm.
7-8-ci sinifdə kənddə sevdiyim qız ona məktub
göndərdiyim başqa bir sinif yoldaşıma demişdi ki,
Niyaz tum, siqaret satır, mən onu istəmirəm. Ondan sonra uzun müddət heç kimi sevmədim.
Düşünürdüm ki, kimi sevsəm eyni
cavabı alacağam. Bir dəfə də
universitetdə tələbə yoldaşımı sevmişəm.
Şəhərli idi, o da ümumi dostlara
demişdi ki, kənddə yaşaya bilməz. Diplom
müdafiəsindən sonra söhbətimiz oldu, dedi ki, əl
çək məndən... Mən də
uzaqlaşdım. İki oğlum var,
dava-dalaşla da olsa xanımla keçinib gedirik.
(Gülür)
“Uşaqlarımın
uşaqlığı və yeniyetməliyi mənimkindən dəfələrlə
yaxşı keçib”
Əsəbi
olduğunu deyən müsahibimiz vurğuladı ki, qadın
da, uşaq da gərək çevik olsun: “Evdə
yoldaşıma da, uşaqlarıma da deyirəm ki, çevik
deyilsiniz, məntiqiniz zəifdir, dərhal qərar vermə
qabiliyyətiniz sıfıra yaxındır. Hazırlıqda
olan oğluma deyirəm Elvin haradasan, o da deyir ata yoldayam, evə
gəlirəm. Mən də əsəbiləşirəm,
deyirəm ay oğlu olduğun yeri konkret demək lazım.
Məsələn, 28 mayda və ya Nizami metrosunda... Uşaqlarıma daha çox təhsilləri ilə
bağlı əsəbiləşirəm. Oğlum kursa getməlidir, müəlliməsi mənə
zəng vurur ki, bəs, oğlunuz 20 dəqiqə gecikir. Mən də gecikdiyi üçün ona əsəbiləşirəm.
Yaxud da anasına əsəbiləşirəm
ki, niyə onu 20 dəqiqə evdə yubatmısan? Nə
qədər əsəbiləşsəm də, çox az hallarda şiddət tətbiq edirəm. Tez əsəbiləşirəm, tez də keçib
gedir. Bir kişi kimi ailəmi
qayğısız saxlamağı bacaran adamam. Uşaqlarımın
uşaqlığı və yeniyetməliyi mənimkindən dəfələrlə
yaxşı keçib”.
“Üç
diplomum var, bu günə kimi heç biri mənə lazım
olmayıb”
İki
oğul övladı olan N.Niftiyev deyir ki, onların gələcəyini,
ali təhsilini fərqli formada
düşünür: “Fikirləşmirəm ki, mütləq
universitet təhsili alsınlar. Bir il əvvəl
hər iksi ilə oturub söhbət etdik, seçəcəkləri
ixtisası müəyyənləşdirdik. Dedim ki, mənim
üçün sizin mütləq universitetə daxil olub
diplom almağınızın elə də ciddi əhəmiyyəti
yoxdur. Hansısa peşəyə sahib
olmağınızı istəyirəm. Bir
xeyli müzakirədən sonra böyük oğlum İT
texnologiyalar üzrə hazırlaşmağı istədi.
Dedi ki, ata, bəs diplom məsələlərimiz necə
olacaq? Dedim, üç diplomum var, bu günə kimi heç
biri mənə lazım olmayıb. Razılaşdıq
və artıq böyük oğlum bu sahədə xeyli irəliləyib.
Hazırda İT üzrə təhsilini ali
səviyyədə davam etdirməsi üçün ölkə
seçimi mərhələsindəyik.
Kiçik oğlum Elçin isə təyyarə pilotu
olmaq arzusundadır. Gələn il Bakıda imtahan verəcək,
qəbul olsa bakalavr təhsilini burda oxuyacaq”.
“Oğlum, get sonra gələrsən...”
Bir qədər keçmiş xatirələrə
qayıdan müsahibimiz deyir ki, jurnalist Azər Nuriyevlə həm
də tələbə yoldaşı olublar: “Bir yerdə
işləyirdik. Hər gün işdə
iclasdan sonra onunla çıxırdıq, mən müxalifətyönlü,
o isə iqtidaryönlü partiyalardan açıqlama
alırdı. Partiyalar hamısı yaxın idi, birimiz
açıqlama almağa gedəndə, digərimiz binanın
aşağısında onu gözləyirdi. Azər Səyyad
Arandan müsahibə almağa getdi (Siz tez-tez diktafona
baxırsınız deyə, bu xatirə yadıma
düşdü). Diktafonu qoyub, Səyyad Aran da bir saat
danışıb. Müsahibə bitəndən sonra Azər
baxıb ki, bəs, diktafonun
batareyasını işdə kimsə
çıxarıb, səs yazılmayıb. S.Aran görüb
ki, Azər narahatdır, deyib, evlad nə isə problem var. Azər
də deyib ki, Səyyad müəllim səs yazılmayıb,
diktafonu qoyum təzədən danışın. S.Aran da
qayıdıb buna oğlum, get sonra gələrsən... Bir dəfə
də Həcc ziyarətində olan zaman oteldən
çıxıb avtobusa oturdum, Kəbənin olduğu yerə
gəlirdik. Avtobusun arxa tərəfində pul qabı
tapdım. Çox qalın bükümlü, içi dolu pul
qabı idi. Sürücüyə göstərdim, o da dedi ki,
sizdən əvvəl İran nümayəndə heyətini
bura gətirmişəm, yəqin ki, onlardan kiminsə olacaq,
özün tap ver. Otelə qayıtdım, administratora dedim,
üç-dörd nəfərin iştirakı ilə
açıb baxdıq, sənədlərindən müəyyən
etdik ki, iranlı bir qadının imiş. Qadının həyat
yoldaşı oteldən nömrəmi götürüb, gəlib
mənə təşəkkür etdi”.N.Niftiyev Həcc ziyarətində
olub, 2006-cı ildən namaz qılıb oruc tutur:
“Çalışıram ki, bunu nümayişkaranə şəkildə
etməyim.
Düşünürəm ki, namaz da, oruc da fərdi ibadətdir,
başqa heç kimə dəxli yoxdur. Dostlarımın
arasında namaz qılandan çox araq içən var. Mən
onların arasında seçim etmirəm”.
Könül Əhmədova
Üç
nöqtə.- 2018.- 5 iyun.- S.10