"Sırf şahmata görə həyatda

bəzi səhvlər etmişəm"

Zeynəb Məmmədyarova

"Ermənilərlə görüşdən əvvəlki gecə qızlarımız yatmadılar"

Müstəqil Azərbaycanın ilk qadın qrossmeysteri, şahmat üzrə gənclər arasında Avropa və dünya çempionu Zeynəb Məmmədyarovanın “Report”un suallarını cavablandırıb.

Sportnet.az həmin müsahibəni təqdim edir.

"Pandemiya dövründə yalnız şahmat geriləmədi"

- Məlum səbəblərə görə onlayn turnirlər keçirilir. Bunun şahmatçı üçün nə effekti var?

- Biz şahmatçılar onsuz da bütün günü onlayn şahmat oynayırıq. Bu, elə bir idman növüdür ki, internetdə asanlıqla məşğul ola bilirik. Eyni zamanda, dünyanın ən nəhəng şahmatçıları - Maqnus Karlsen, qardaşım Şəhriyar Məmmədyarov və digərləri onlayn şəkildə bir-biriləri ilə məsləhətləşir, dərslər keçirlər. Şahmat internet üzərindən də inkişaf etmiş idman növü olduğundan, bizim inkişafımıza təkan verir. Canlı yarışlar olmasa belə, qoymur ki, geriləyək. Müsahibələrdə də bildirildi ki, pandemiya dövründə geri düşməyən yeganə idman növü şahmat oldu. Düzdür, canlı yarışlar daha maraqlı keçir, gözəl xatirələr qalır. Amma onlayn görüşlərdə də yetərincə iştirak etmişik.

- Bundan əvvəl hansında iştirak etmisiniz?

- Bizdə hər həftə “lichess.org”da, “chess.com”da onlayn yarışlar olur. Yüksək səviyyəli turnirlər olmasa da, iştirak edirik. Azərbaycan şahmatçılarına iki dəfə onlayn seans da verdim. Uşaqlar hamısı sevinirdilər ki, Zeynəb üzərində qələbə qazandıq.

- Keyfiyyət olaraq nə kimi fərqlər var?

- Təbii ki, bu baxımdan canlı oyun daha gözəldir. Nə qədər evdə oturub şahmat oynamaq olar? Bayıra çıxa bilmədiyimizə görə bu ərəfədə məşqlərimiz çox oldu. Bu da inkişaf baxımından daha yaxşı təsir etdi. Mənə elə gəlir ki, bu dövrdən sonra canlı şahmat turnirlərində daha yaxşı nəticələr göstərəcəyik.

"Son vaxtlar gürcülərə uduzmağımız yadıma gəlmir"

- Son olaraq, 26 may - Gürcüstanın Müstəqillik Günü və 28 may - Azərbaycanın Respublika Gününə həsr edilmiş şahmat üzrə internet üzərindən İpək Yolu Kubokunda iştirak etdiniz. Deyəsən, son vaxtlar qonşu ölkədə qadın şahmatı daha güclü inkişaf edib...

- Təkcə son vaxtlar deyil, həmişə belə olub. Qadın şahmatının təməlini elə gürcüstanlı Nona Qaprindaşvili qoyub. İndi də onun yolunu Nana Dzaqnidze davam etdirir. Düzdür, Gürcüstanda qadın şahmatı güclüdür, amma son zamanlar Azərbaycanın qadın şahmatı da xeyli inkişaf edib. Bu, nəticələrdə də özünü göstərir. Rəqabət artdıqca, qızlarımızın şahmat səviyyəsi də qalxır. Çox sevindirici haldır. Son illərdə gürcülərlə yarışlarda uduzmuruq. Hətta udduğumuz yarışlar da olur. Çox yaxşı nəticələrimiz olur.

- Olimpiadada gürcü şahmatçılarla qarşılaşmışdınız?

- Həm olimpiadada. Həm də Avropa çempionatında hər il üz-üzə gəlirik. Son vaxtlar onlara uduzmağımız yadıma gəlmir.

- Sonuncu dueldə hesab necə oldu?

- Həmişə 2:2 olur (gülür). Nana Dzaqnidze yaxın rəfiqəmdir. Səhv etmirəmsə, 2014-cü ildəki olimpiadada qara fiqurlarla Dzaqnidzeyə qalib gəldim və yekunda 2,5:1,5 hesabı ilə qələbə qazandıq. Həmin yarışda erməniləri də məğlub etmişdik. Ondan sonra federasiyamızın vitse-prezidenti Mahir Məmmədov bizə çox gözəl hədiyyələr vermişdi. Özü çox sevinirdi. Qafqazın ən güclü qadın şahmatçıları olmuşduq. Dzaqnidze ilə görüşdən sonra gürcülərin kapitanı Nino Qurieli mənə yaxınlaşıb dedi ki, komandanın uduzması onun günahı olub. 2002-ci ildə Bakıda gənclər (20 yaşadək) şahmatçılar arasındakı Avropa çempionatında da reytinqinin yüksək olmasına baxmayaraq, Dzagnidzeyə qalib gəlmişdim. O, həmişə məni güclü rəqib sayıb. Qureli 2004-cü ildəki yarışdan sonra demişdi ki, Dzaqnidze mənimlə oynamaq istəmir. Bilirdi ki, oyunu alınmayacaq. Növbəti il Avropa çempionatında Nana yenə mənimlə qarşılaşmadı. Birinci lövhədə çıxış edirdim. Həmin vaxt Bela Xotenaşvili ilə oynadım. Onu da qara fiqurlarla uddum. Yəni, gürcülərə qarşı nəticələrimiz hər zaman yaxşı olub. Düzdür, Çin şahmatçıları qədər olmasalar da, gürcülər bir çox turnirin favoriti olublar. Onlarda ənənə var.

"Ermənilərlə görüşdən əvvəlki

gecə qızlarımız yatmadılar"

- Ötən il Batumidəki Avropa çempionatında 3-cü yer tutdunuz. Sizə elə gəlmirmi ki, favorit sayılmadığınız və üzərinizdə təzyiq hiss etmədiyiniz üçün bu nəticəyə imza atdınız?

- Biz onsuz da son illərdə “5-liy”ə yaxın yerlər tuturuq. Artıq bütün dünya bilir ki, Azərbaycanda qadın şahmatı ildən-ilə inkişaf edir. Bəlkə də 1-2-ci yerlər üçün favorit saymırlar. Amma Almaniya şahmatçıları ilə 3-4-cü yerləri bölüşdürdüyümüz turnir də olub. Olimpiadada qadın şahmatçılarımızın nəticələri kişilərdən daha yaxşı olur. Avropa çempionatında isə kişilər 3 qat qalibdirlər. Buna sözümüz yoxdur.

- Avropa çempionatında həlledici məqam hansı oldu: Nə vaxt başa düşdünüz ki, artıq medal qazana bilərsiniz?

- Sonuncu turda ermənilərlə oynayırdıq. Qızlarımızda həyəcan var idi. Hətta zarafat da edirdilər ki, həyəcandan oynamaq istəmirlər. Mən həm təcrübəli komanda üzvü, həm böyük bacıları olaraq onlara hirsləndim. Dedim ki, heç biriniz oynamırsınızsa, buraya niyə gəlmisiniz? Vaxt olub ki, ermənilərlə qarşılaşanda federasiya təklif edib ki, oynamaya bilərsən. Çünki lövhədə yer tuturdum. O vaxt erməni şahmatçılar bizdən güclü idilər. Bildirdilər ki, uduzsan, həm medal gedəcək, həm də komanda yer tuta bilməyəcək. O illərdə Ümumdünya Şahmat Olimpiadasında lövhədə qazanılan medal belə Azərbaycan üçün böyük nəticə sayılırdı. Onda federasiya rəhbərliyinə dedim ki, heç vaxt belə şey ola bilməz, mən mütləq oynayacağam və udacağam. Qızlara başa saldım ki, mən o vaxt, bax, belə şahmatçı olmuşam. “Mən oynamıram” demək olmaz. Onları psixoloji olaraq özlərinə gətirdim. Görüşdən əvvəlki gecə qızlarımız yatmadılar. Qarşılaşmaya ciddi hazırlaşdılar. Biz özümüz də onlar üçün çox gözəl sürprizlər hazırlamışdıq. Çox qəribə hisslər idi. Hər gün içimiz titrəyirdi. Ermənilərdən güclü komandalarla daha rahat oynamışdıq. Ermənilərlə qarşılaşmaq çox fərqli bir şeydir. Üzərimizdə həddindən artıq təzyiq olur. Elə hiss yaranır ki, bunlara uduzmaq ayıbdır. Düşünürsən ki, bunlar heç bir işdə bizdən yuxarıda ola bilməzlər, heç buna layiq də deyillər. Bu səbəbdən, həddindən artıq məsuliyyətlə oynayırdıq. Sonuncu dəfə ermənilərə 2006-cı ildə Almaniyanın Drezden şəhərindəki Olimpiadada uduzmuşuq. Ondan sonra ya udmuşuq, ya da heç-heçə etmişik. Avropa çempionatında sonuncu oyunumuz idi. Ona görə bilmirdik ki, alınacaq, ya yox. Onlardan 1 xal öndə olduğumuz üçün bizi heç-heçə də qane edirdi. Amma udduq. Allah hər zaman bizim tərəfimizdədir.

- Mükafatınız nə oldu?

- Bürünc medal (gülür). Federasiya rəhbərliyi tərəfindən hər birimizə 15 min manat pul mükafatı verildi. Müstəqillik dövründə qadın şahmatının komanda şəklində ilk böyük uğuru olduğundan, dövlətimizdən də təbrik olacağını gözləyirdik. Amma olmadı. Bu, o demək deyil ki, həvəsdən düşmüşük. Əksinə, daha yaxşı nəticələr əldə etməliyik ki, o təbriki qazanaq.

- İlin yekununda hər hansı mükafat verilmədi?

- İdman Araşdırmalar Mərkəzinə təşəkkür edirik ki, bizi ilin komandası seçdi. Həmçinin, hər il olduğu kimi, 2019-cu ilin yekununda da bir şahmatçımıza mənzil verildi. Qadın şahmatında qazandığımız uğura görə bu il məşqçi Anar Allahverdiyevlə yanaşı, Xanım Balacayevaya da mənzil verildi.

"Şəhriyarın özü də elə səhvlər edib"

- Əvvəllər Şəhriyar Məmmədyarova mənzil verilib. Siz özünüz necə, mənzil almısınız?

- 2004-cü ildə Prezident İlham Əliyev mənə mənzil hədiyyə etmişdi. O vaxt idmançılara təzəcə evlər verilməyə başlanmışdı. Mənə də Səməd Vurğun küçəsində yerləşən yeni tikilidən çox gözəl mənzil bağışlanmışdı. Daha sonra qardaşıma da verildi.

- Bəs bacınız Türkan Məmmədyarovaya necə? O da yeniyetmələr arasında Avropa çempionu olub...

- Bacıma da mənzilin hədiyyə olunacağı gözlənilir. Çünki onun da böyük nəticələri var. Yeni-yeni nəticə qazananlara ev verilməkdədir. Bacım Avropa çempionu və üç övlad anası olsa da, hələ mənzil almayıb. Bizdə belədir ki, dünya və Avropa çempionatında yer tutanlara mənzil verilir. Bacım hələ ki növbədədir (gülür). Ümid edirəm ki, ona da verilər.

- Bakıda yox, məhz Sumqayıtda yaşamağınızın səbəbi nədir?

- Mən həmişə valideynlərimlə yaşamışam. İldə bir neçə dəfə beynəlxalq yarışlara gedirdim, Azərbaycanda az olurdum. Ona görə də övladlarıma mütəmadi olaraq valideynlərim baxır. Belə rahatdır. Çünki ya uşağa baxmalı, ya da yarışlarda iştirak etməli idim.

Namiq Musayev

Üç nöqtə.- 2020.- 4 iyun.- S.15.