“Türk ədəbiyyatı” dərgisinin noyabr sayı işıq üzü gördü...

“Türk ədəbiyyatı” dərgisi hər ay olduğu kimi bir-birindən maraqlı elmi məqalələr, araşdırma yazılar, bədii oçerk, şeir güldəstəsi və hekayələrlə zəngin Kasım sayı ilə oxucuların görüşünə gəlib. “Həsbi-hal”da “Türk ədəbiyyatı” oxucularını təbiətin həzin bir şərqiyi tərənnüm etdiyi son bahar günlərində salamlamaqdan məmnunluğunu bildirən dəyərli baş redaktor İmdat Avşar yazır: “Kasım ayı vəqfimizin və dərgimizin abidə şəxsiyyətlərindən olan Osman Yüksel Serdengeçtinin Hakka yürüdüyü ay... Onu rəhmət və minnətlə anırıq. “Türk ədəbiyyatı” dərgisi olaraq “Mehmet Akif ve İstiqlal Marşı ili” çərçivəsində fərqli yazılar və müsahibələrlə həm “İstiqlal marşı”mızın, həm də bu abidə mətnin şairi Mehmet Akifin daha dərindən dərk edilməsi istiqamətində xidmət göstərməyə çalışırıq.”Ahmet Kabaklı məqalələrinin birində yazır ki: “Düşüncənin milli oluşu geniş anlamda millətin milli zövqünün və milli həyatının əsəri olunuşundadır. Dil və düşüncə kökə söykənəndə milliləşir və daha da bütövləşir”.

Bu mənada, “Türk ədəbiyyatı”nın hər sayını vərəqlədikcə, dərginin ədəbi-bədii, elmi-fəlsəfi mündəricəsi dəyərində həm də milli düşüncəyə köklənmiş mənəviyyat abidəsi olduğunu müşahidə etməkdəyik. Zəngin ədəbi ənənələrə və milli məfkurəyə söykənməsi, sözün həqiqi mənasında, dərginin daha da oxunaqlı olmasını şərtləndirir.İmdat bəyin “Həsbi-hal”da vurğuladığı kimi 10 Kasım 1983-cü il Türk milli düşüncəsinin sütunlarından olan, “Türklüyün pərişan halı”, “Bu millət nədən ağlar?”, “Bir nəsli necə məhv etdilər?”, “Məbədsiz şəhər”, “Ayasofya davası”, “Akdeniz hilalındır”, “Mevlana və Mehmet Akif” və sair kitabların müəllifi Osman Yüksel Serdengeçtinin əbədiyyətə qovuşduğu gündür. Dərginin bu sayında böyük şəxsiyyətin əziz xatirəsi ehtiramla yad olunur.“Oxunduqca çoxalan mətn: İstiqlal marşı” adlı məqaləsində Vahdetdin Oktay Beyazlı hər bir kəlməsiylə ruhumuza, qanımıza, şüurumuza hopan bu milli marşın mahiyyətindən danışır, müsəlmanları ibadətə səsləyən azan səsi kimi İstiqlal marşının türk millətini vətən və din yolunda mücadiləyə çağırdığını dilə gətirir. “Müəzzəm bir şəxsiyyətin qələmində bizə təqdim olunan İstiqlal marşı hamımızın bədənimizə uyğun olaraq biçilmiş və heç zaman çıxarmamağımız gərəkən bir bağımsızlıq köynəyidir”- deyən müəllif tarixin və zamanın bütün kəşməkəşlərində bu marşın türk milləti üçün birlik və azadlıq şərqisi olduğunu vurğulayır.Harun Ceylan “Hecacıların hədəfindəki şair: Ahmet Haşim” məqaləsində türk ədəbiyyatının 1920-ci ildən sonrakı ədəbi mənzərəsini elmi müstəvidə təhlilə cəlb edir, “Yeni dil – Yeni həyat” şüarıyla ikinci Məşrutiyyə dönəmindən sonra heca vəznində yazan şairlərin hecanı daha geniş arealda yaymaq və işlək bir janr səviyyəsinə qaldırmaq naminə əruz vəznində yazanları və o cümlədən, klassik osmanlı divan ədəbiyyatının nümayəndəsi Ahmet Haşiminin həcvlərlə tənqid edilməsindən danışır.

Fatih Sakallı türk ədəbiyyatı tarixində “sosial realist” kimi tanınan bir nəslin ən önəmli şairlərindən biri kimi Ömər Faruk Toprakın ədəbi irsini araşdıraraq qələmə aldığı “Sosial realist bir şair: Ömər Faruk Toprak” məqaləsində ədibin çoxşaxəli ədəbi mücadiləsi ilə bağlı maraqlı məqamları oxucuya təqdim edir.

Şeir yaradıcılığı ilə çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatında özünəməxsus dəsti-xətti olan və dərginin ötən saylarında şeirləriylə çıxış edən Aqşin Yenisey bu dəfə maraqlı bir araşdırma yazısı ilə oxucularını salamlayır. Müəllif XIX yüzilliyin sona yaxınlaşdığı bir ərəfədə Rusiyada Rus dövlətinin ortaya çıxardığı Rasputin ilə rus xalqının doğurduğu Oblomovu qarşılaşdıraraq müqayisəli təhlilə cəlb etdiyi məqaləsində İ.Qonçarovun məşhur “Oblomov” romanı və qəhrəmanı ilə eyni adı daşıyan “oblomovçuluq” ideologiyası ilə romanın fəlsəfi planına işıq tutaraq Oblomovun bir nihilist olmadığını, hətta özünəxas fikirləri, dəyərləri, gələcəyə dair planları olduğunu vurğulayır.Mehmet Dinçaslan “Osmanlı iqtisad düşüncəsinin çağdaşlaşması”, “Osmanlıdan XXI yüzilliyə iqtisadi, mədəni və dövlət fəlsəfəsinə aid dəyişmələr”, “İqtisadiyyat metodologiyası və düşüncə tarixi yazıları” və sair əsərləri ilə iqtisadi və mədəni sahədə araşdırmalarıyla tanınan A.Sayarın anadan olmasının 75-ci ildönümünə ərməğan olaraq qələmə aldığı “Ahmet Güner Sayarın düşüncə və mədəniyyət dünyamıza qatqıları” adlı məqaləsini oxuculara təqdim edir.

Türkiyə və eləcə də Azərbaycan ədəbiyyatının Almaniyada təbliği və oxunmasında önəmli xidmətlərdə bulunan Orxan Aras “Bozqırın oğlu Çingiz Aytmatov” adlı memuar yazısında qırğız xalq yazıçısı Çingiz Aytmatovla bağlı xatirələrini bölüşür.

Dərgidə eyni zamanda ədəbi tənqidlə bağlı bir-birindən maraqlı faktları ilə yadda qalan yazılar da yer almışdır. Turqut Uyarın təslimiyyətin və məğlubiyyətin şeiri kimi qavranılan “Acıyır” şeirini Aytuğ Tolu fərqli bir prizmadan təhlil edir, Yahya Kamalın “Abdal” adlı itmiş bir şeirinə Fransada bəstələnmiş şeirlərin sözlərinin yer aldığı bir musiqi kitabında rastlayan Mustafa Atikebaş bu şeirin təlqin etdiyi bədii imkanlar daxilində Yahya Kamalın poeziyasına dair düşüncələrini dilə gətirir. Servet Sena Çelik isə Abdullah Harmancının “Dost ağacı” adlı hekayəsində adət-ənənələrin izlərini axtarmaqdadır.

Nəsr bölümündə həyat həqiqətlərini bədii sənət materialına çevirərək bənzərsiz detalları ilə orijinal süjetlər yaradan Şərif Aydemir “Endim yarın baxçasına”, Yavuz Ahmet “Yaşlı Kurt”, Nagihan Coşkuner “Merdümgiriz” adlı hekayələri ilə oxucuların görüşünə gəlir. Poeziya bölümündə Mehmet Fatih Köksal, Tarık Özcan, Mustafa Kubur, Hüseyin Bağıroğlu, İsmail Bingöl, İhsan Tevfik, Gile Alikızı ve Ziya Karatekin şeir çələngi ilə poeziya sevənləri salamlayır. “Kitab rəfi” və “Gündəm” bölümləri əvvəlki saylarla müqayisədə daha zəngin həcmli və daha geniş məzmunu ilə diqqətimizi cəlb edir.

Müxtəlif mövzulara müraciət etməsinə baxmayaraq araşdırılan hər bir mövzunun, aparılan hər bir müsahibənin, elmi-publisistik məqalənin, bədii portret yazının bütövlükdə maraqlı bir ədəbi mənzərə yaratdığı dərginin hər bir səhifəsində zərgər dəqiqliyi ilə çalışan yaradıcı redaksiya heyətinin gərgin əməyinin, yüksək həssasiyyətinin və böyük zəhmətinin uğurlu nəticəsi kimi “Türk ədəbiyyatı”nın Kasım (noyabr) sayı da ədəbi ictimaiyyət tərəfindən maraqla qarşılanacağına inanır, başda çox əziz Sərhat Kabaklı, İmdat Avşar olmaqla; bütün redaksiya heyətini – Emek Üşenmez, Necati Tonga, Gökhan Tunç, Saadet Örmeci, Enver Uğur Aykol, Aleyna Malkoç, Nuray Örnek, Atilla Ceylan və Halit Baykalın şəxsində bütün dostlarımızı gönüldən təbrik edir, Azərbaycandan qucaq dolusu salamlar və sayğılar göndərir, dərginin gələcək fəaliyyətində başarılar diləyirəm!

Xəyalə ZƏRRABQIZI

Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru

Üç nöqtə.- 4 noyabr.- 2021