Ov mövsümü yaxınlaşır

AZƏRBAYCANDA 20 MİNƏDƏK ADAM OVÇULUQLA MƏŞĞUL OLA BİLƏR

OVÇULUĞA HƏVƏS GÖSTƏRƏN ŞƏXSLƏR ARASINDA NAZİRLƏR, DEPUTATLAR VƏ DİGƏR TANINMIŞLAR ÇOXDUR

AZƏRBAYCANDA 2009-ci ilin yay ov mövsümünün başlanmasına az qalır. İyunun birinci ongünlüyündə respublika ərazisindəki ovçuluq təsərrüfatlarının qapıları ovçuların üzünə açılacaq. Rəsmi məlumatlara görə, ölkəmizdə ovçuluq təsərrüfatlarının ümumi ərazisi 716 min hektardan çoxdur. Azərbaycanda nadir və nəsli kəsilməkdə olan vəhşi heyvan və çöl quşlarının qorunub saxlanılması üçün 40-dan çox dövlət qoruğu, milli park və yasaqlıq var.

OVÇULUQ TƏSƏRRÜFATLARININ QAPALI SAXLANILDIĞI DÖVR

Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin bioloji müxtəlifliyin qorunması və xüsusi mühafizə olunan Təbiət Ərazilərinin İnkişafı Departamenti bu il fevralın 28-dən ölkə ərazisində ov mövsümünü bağlayıb. Mart, aprel və may ayları ovuna icazə verilmiş heyvanlarn cütləşməsi, bala dünyaya gətirməsi dövrü olduğundan göstərilən müddətdə bütün ovçuluq təsərrüfatları qapalı saxlanılır. Respublika Ovçular və Balıqçılar Cəmiyyətinin sədri Füzuli Əşrəfovun sözlərinə görə, son iki ildə ovçular sırasına 2 mindən çox yeni üzv qəbul olunub. Hazırda Azərbaycanda 20 minədək adam ovçuluqla məşğul olmaq icazəsinə malikdir.

Respublika Ovçular və Balıqçılar Cəmiyyətinin sədri deyir ki, dörd ildən çoxdur Azərbaycanda quş ovuna qadağa qoyulduğundan ovçuluq təsərrüfatlarında ov mövsümü aktiv keçmir. Son dörd ildə ov mövsümü yalnız məməli heyvanlar üçün açılıb, bağlanılır. Yəni ancaq qaban, dələ, dovşan, qunduz, dağ keçisi (təkə), yenat, çaqqal və bəzi növ balıqların ovuna icazə verilir. Həmin heyvanların isə sayına müvafiq olaraq məhdud ov limiti müəyyənləşdirilir. 2004-cü ilədək Azərbaycnda ayı ovu da mümkün imiş, amma hazırda ona güllə atmaq qadağandır. Bu, son illər ayıların sayının azalması ilə bağlıdır.

Ölkəmizdə ovçuluqla məşğul olmaq istəyən vətəndaş Respublika Ovçular və Balıqçılar Cəmiyyətinə ərizə ilə müraciət etməli və ovçuluq hüququnu təsdiq edən sənəd almalıdır. Ovçuluq hüququna yiyələndikdən sonra o, qanunla yaşadığı ərazinin polis şöbəsinə müraciət edib ov silahından istifadə ilə bağlı xüsusi icazə kağızı almalıdır. Həmin sənəd əsasında isə ovçuluq mağazalarından ov silahı almaq mümkündür.

BEŞATILAN DAHA POPULYARDIR

Azərbaycana ovçuluq sursatları xaricdən gətirilir. Paytaxtdakı xüsusi mağazalarda müxtəlif adda və çeşiddə Rusiya, İtaliya, Türkiyə və digər xarici ölkələrin istehsalı olan ov silahları satılır. Bu ticarət obyektlərində xüsusi geyimlər, barıt, güllə, tüfənglər, tilovlar, xəncərlər, bıçaqlar, bir sözlə ovçuluq üçün tələb olunan hər cür odlu və soyuq silah növləri tapmaq olar. Respublika Ovçular və Balıqçılar Cəmiyyətinin yerləşdiyi binada da bir neçə ovçular mağazası yerləşir. Mağazalarda olduğumuz müddətdə silah-sursat almaq üçün bura gələnlərin çox olması diqqətimizdən yayınmadı. Satıcılar bu canlanmanı yeni ov mövsümünün yaxınlaşması ilə əlaqələndirdilər. Ov silahlarının qiymətilə maraqlandıqda, məlum oldu ki, onlar heç də ucuz deyil. Burada qiyməti 500 manatdan 2500 manatadək olan müxtəlif markalı odlu silahlar satılır. Məsələn, Rusiya istehsalı olan son markalı qoşalülə tüfənglər 800 manata, təklülə tüfənglər isə bir az da baha satılır. Eynilə "Kalaşnikov" avtomatına oxşar "Sayqa" markalı ov silahının qiyməti isə 1500 ABŞ dollarıdır. İtaliya və və Türkiyə istehalı olan beşatılanlar 1000 ABŞ dollarına satılır. Olduğumuz mağazaların piştaxtalarında işlənmiş ov tüfəngləri də qoyulmuşdu. Satıcıların sözlərinə görə, ovçuların ən çox almaq istədikləri odlu ov silahı Rusiya istehsalı olan son markalı beşatılandır. Təəssüf ki, mağazalarda həmin silahı görə bilmədik. Bunun səbəbini həmin tüfəngin ölkəyə gətirilməsinə maneçilik törədilməsilə izah etdilər. Müxtəlif çeşidli xəncər və bıçaqların qiyməti 10 manatdan 200 manatadəkdir. Balıq tutmaq üçün tilovların 10 manatdan 50 manatadək qiyməti var. Satıcılar dedilər ki, ov tapançalarının ölkəyə gətirilməsi və satışı Daxili İşlər Nazirliyi tərəfindən qadağan olunub.

OVÇU QAYDA- QANUNLARI

Azərbaycanda ovçuluq edənlərin bəziləri bu işə dolanışıq yeri, bir qrupu məşğuliyyət növü, elələri də var ki, hobbi kimi baxır. Onu qeyd edək ki, ovçuların öz qayda-qanunları var. Uzun illərdir ovçuluqla məşğul olan Süleyman Səmədov bu məşğuliyyəti özünün şakəri hesab edir: "Cavan vaxtlarımda yaralanmış ovun başını kəsəndə ətim ürpəşirdi. Quşların civiltisinə dözə bilmirdim. Amma zaman keçdikcə ovçuluq həyatına öyrəşdim. Ceyran təbiət gözəlidir, ona güllə atmaq günahdır. Mən görməmişəm, ancaq ovçu yoldaşlarımdan yaralı ceyranın ağlamağının şahidi olanlar var. Ovçu qanunlarına görə, əsl ovçu ovu qadağan edilən heyvanlara güllə atmamalıdır. Ancaq indi hər yerindən duran ovçuluqla məşğul olduğundan qaydalar da bir qədər arxa plana keçib. Ovçunun ov öncəsi spirtli içki qəbul etməsi, ov yerinə çatmamış silahı açması, doldurması qəti qadağandır. Təbiətin, ətraf mühitin mühafizəçisi olan ovçuların yazılı qanunlarından biri də ov normasına əməl olunmasıdır". Ovçu Süleymanın sözlərinə görə, bütün peşələr kimi, ovçuluğun da yazılmamış qaydaları var. Məsələn, bəzən ov zamanı ovçulardan birinin bəxti gətirmir. Həmin ovçu evə əliboş dönməsin deyə, yoldaşları onun xurcununa mütləq ovlanmış ördəkdən, dovşandan qoymalıdır. Ovçuluğun yazılmamış digər qanunu ov bölgüsüdür: "Ovçuların bir-birini tanıyıb-tanımamısından asılı olmayaraq, birinin vurub yaraladığı heyvanı digər ovçu mütləq öldürməlidir. Suya düşən yaralı ördək qamışlıqların arasında gizlənməyə can atır. Ova daha yaxın məsafədə olan ovçu mütləq onu vurmalıdır. Bu halda birinci ovçu "onu mən vurmuşam" deyə haqqını tələb etsə də, ikincisi də "mən vurmasaydım, qaçıb aradan çıxacaqdı" iddiasında bulunur. Burada dava-dalaşın, çığır-bağırın heç bir faydası yoxdur. Məsələni yoluna qoymağın yalnız bir yolu var. Birinci ovçu ikinciyə bir patron, yəni, atdığı güllənin əvəzini qaytarmaqla quşu ondan alır". Ovçu Suleymanın sözlərinə görə, hər ovun öz atma xüsusiyyəti var. Yaşılbaş ördək saatda 80-90 km, qaşqaldaqsa 50-60 km sürətlə uçur: "Hər quş öz uçuş sürətinə görə vurulmalıdır. Güllə düz hədəfə yox, quşun uçuş sürəti nəzərə alınmaqla yarım metr qabağa atılır". Müsahibimiz qaban ovunun çətinliyindən çöz açır. Deyir, qaban ovu ən təhlükəli ovlardan sayılır və hər ovçuyla bu ova getmək düzgün deyil. Qaban ovuna adətən 6-7 nəfər və 2-3 itlə getmək lazımdır. İt qaban ovunda ovçunun birinci köməkçisidir. Qaban ovunda ovçunun sərrastlığı, hissiyyatı həlledici amillərdəndir. Yaralanmış qabanda qisasçılıq hissi güclü olduğundan hər dəqiqənin öz hökmü var: "Qaban ovlamaq heç də həmişə hamıya müyəssər olmur. Bəzən bu heyvanlar ya üzə çıxmır, ya da açılan atəş boşa çıxır. Elə vaxt da olur ki, qaban ovlamaq həvəsilə ovçuluq təsərrüfatına gələn ovçu sonradan bu fikrindən daşınır. Çünki qaçan qabanı birinci atəşdəcə öldürmək lazımdır, əks halda yaralan vəhşi heyvan geri qayıdıb öz qisasını almağa çalışacaq. Bütün bunları göz önünə alan həvəskar ovçular dovşan, balıq və digər xırda heyvan ovlamağı üstün tuturlar". Ovçuların qayda-qanunları kimi, alqış və qarğışları da var. "Ovun uğurlu olsun" sözləri ov üstündə olan adam üçün ən böyük alqış, eyni zamanda ovçu salamlaşmasıdır. "Güllən boşa çıxsın", "Ovun yaralı getsin", "Sənin görüm güllən açılmasın" sözləri isə sınaqdan keçirilmiş ən təsirli qarğışlardandır. Müsahibimiz bildirir ki, ova çıxanda kiminlə rastlaşacağın da önəmlidir. Yəni ovçu elə bəduyğur adamla rastlaşa bilər ki, həmin gün onun ovu alınmasın.

"OV AZARI"na TUTULMUŞ TANINMIŞLAR

Respublika Ovçular və Balıqçılar Cəmiyyətinin sədri Füzuli Əşrəfovun sözlərinə görə, ovçuluq hüququ olan hər bir şəxsin ov günlərində (şənbə və bazar) ovçuluq təsərrüfatlarına girmək ixtiyarı var. Həmin təsərrüfatlarda ovçuların gecələməsi, istirahəti, balıqçılıqla məşğul olması üçün lazımi şərait yaradılıb. Respublika Ovçular və Balıqçılar Cəmiyyətinin üzvləri sırasında adi vətəndaşlarla yanaşı, ictimai-siyasi, mədəniyyət, ədəbiyyat və incəsənət sahələrində tanınmış şəxslər də az deyil. Məsələn, çoxları bilir ki, yazıçı, millət vəkili Vaqif Səmədoğlu, tanınmış müğənni Teymur Mustafayev ov həvəskarlarıdır. Amma ovçuluğun həvəskarı olan məmurlar, deputatlar, digər müğənni və aktyorların adlarını dəqiqləşdirmək çətin oldu. Çünki Respublika Ovçular və Balıqçılar Cəmiyyətinin rəhbərliyi "ov azarı"na tutulmuş tanınmışların adlarını açıqlamaq istəmir. Qeyri-rəsmi mənbələrdən əldə etdiyimiz məlumata görə, yüksək çinli məmurlardan kimsə hansısa ovçuluq təsərrüfatına gedirsə, həmin gün ərazi mümkün qədər sıravi ovçulardan qapalı saxlanılır ki, onlara maneçilik törədilməsin.

BRAKONYERLİK HALLARI DA MÖVCUDDUR

Ovçuluq təsərrüfatlarına ciddi nəzarət olunmasına baxmayaraq brakonyerlik hallarının qarşısı tam alınmayıb. Bu səbəbdən də ovu qadağan edilmiş vəhşi heyvanların ovlanmasına görə cərimənin məbləği bir neçə dəfə artırılaraq, minimum əməkhaqqının 3000 mislinə çatdırılıb. Azərbaycan təbiətinin nadir fauna növlərindən olan ceyranın ovlanmasına görə isə təkcə cərimə ilə can qurtarmaq mümkün deyil, həm də Cinayət Məcəlləsinin 258-ci maddəsilə dəmir barmaqlıqlar arasına düşmək olar.

Əfqan

Üç nöqtə.- 2009.- 16 may.- S. 11.