Elektron kitabxana

 

Cəmilə Əhmədzadə: «Pul sərf etmədən və kitabxanaya getmədən istənilən kitabı internetdən əldə etmək mümkündür»

 

Samir Əsədli: «Ali məktəblər üçün dərsliklərin elektron versiyasının olması çox vacibdir»

 

Rəsul Mirhəşimli: «İstənilən halda ənənəvi kitablar elektron kitablardan daha üstündür»

 

Cəmiyyətin demək olar ki, bütün sahələrinə nüfuz edən internet kitab aləmini də öz imkanlarına daxil edib. Bu gün kitab oxumaq üçün kitabxanaya getməyə və ya pul verib mağazadan almağa ehtiyac yoxdur. Kompyuterinizin qarşısından ayrılmadan da internetdə axtarışa verib və ya hansısa elektron kitabxanaya daxil olub sizi maraqlandıran ədəbiyyatı əldə edə bilərsiniz. Bunun üçün beynəlxalq dillərdən birini, məsələn, ən azı ingilis dilini bilməyiniz yetərlidir. Maraqlıdır, vaxt və əldə etmək baxımından sərfəli olan elektron kitabxanalar ənənəvi kitabların nüfuzuna necə təsir edir? Cəmiyyətimizin kitaba verdiyi mənəvi dəyəri elektron kitablara da aid etmək olarmı? Nə üçün real kitablara deyil, elektron kitabxanalara müraciət edirlər? Suallarımıza cavab tapmaq məqsədilə müxtəlif sahələri təmsil edən müsahiblərimizin fikirlərini öyrəndik.

Kino tənqidçisi Mirbağır İsmayılov bildirdi ki, maraqlarına uyğun bir neçə mövzuda olan kitabları oxuyur: «İngilis dilinin tədrisilə bağlı «Homeenglish.ru» və «Engblog.ru» saytlarının təqdim etdiyi kitablardan yararlanıram.

«Tululu.ru» saytı da çox gözəl elektron kitabxanadır. Demək olar ki, burada istənilən mövzuda kitab tapmaq mümkündür. Kino sahəsindəki biliklərimi isə «Media-shoot.ru» saytının elektron kitabları ilə zənginləşdirməyə çalışıram. Son dövrlər isə «Kitabxana.net» saytından çox yararlanıram. Burada dünya, eləcə də müasir yazarlarımızın kitablarını yerləşdirirlər. Konkret kitab lazım olduqda isə kitabın adı qarşısında «PDF» yazıb «Google»da axtarmaq kifayət edir. Bu versiyadan daha çox istifadə edirəm. Məncə, istənilən kitabın elektron versiyasının olması yaxşı haldır. Düzdür, elektron kitabı oxuyanda gözlər tez yorulur. Amma deyərdim ki, indi bunun da çarəsini tapıblar. Son dövrlər audiokitablar da yaman dəbdədir. Məncə, çap olunan kitablar hələlik daha çox oxunur. Amma bu müvəqqətidir. Müəyyən zamandan sonra bəlkə də kitablar yalnız elektron versiyada yazılacaq. Yəni bu təcrübə artıq mövcuddur. Daha çox elektron kitablar oxusam da, bu, elektron kitaba üstünlük verməyimdən yox, alternativ tapa bilməməyimdən irəli gəlir. Əgər həmin kitablar məndə ənənəvi kitab şəklində olsalar, heç vaxt elektron versiyasını oxumaram. Elektron kitabxanalar sürət və zaman baxımından sərfəli olduğundan böyük üstünlüyə malikdir. Məncə, bu amil ənənəvi kitabxanaların sıradan çıxmasına səbəb ola bilər. Amma bunun yaxın keçmişdə olacağı qeyri-real görünür. Hazırda Konstantin Vasilyevin «Easy English», Sidni Lümetin «Kino necə çəkilir və Alber Kamyunun «Taun» kitablarını elektron vərəqləyirəm. Kitabları elektron versiyada oxumağın birinci səbəb istədiyin kitabı ənənəvi kitab formasında tapmağın çətinliyi, ikinci səbəb isə elektron kitabların pulsuz olmasıdır».

Dünya Azərbaycanlıları Konqresinin (DAK) NTK sədri Samir Əsədli dedi ki, bu gün elektron kitabxanalar çoxdur: «Mən «kitabxana.net», «kataloq.az» və AMEA-nın saytında olan kataloqlardan istifadə edirəm. Hesab edirəm ki, bütün kitabların elektron variantı olmalıdır. Əsasən də ali məktəblər üçün lazım olan kitabların internetdə olması çox vacibdir. Hesab edirəm ki, bu sahəyə diqqət artırılmalıdır. Dövlət, həmçinin də unversitetlər və digər təhsil müəssisələri bunda maraqlı olmalıdır. Bütün universitet saytlarının kataloqlarında dərs vəsaitləri elektron formada yerləşdirilməlidir. Hesab edirəm ki, hər iki variant çox uğur qazana bilər. İndi internet əsri olduğu üçün elektron kitabxanalar da çox oxunulur. Lakin mən ənənəvi kitablara daha çox üstünlük verirəm. Lazım olan kitabları kitab dükanlarından alıram. Daha çox internetdə yazılı olmayan materilallardan istifadə edirəm. Həm elektron, həm də ənənəvi kitabların öz oxucusu var. Hər bir oxucu da öz adətinə uyğun hərəkət edir. Mən, məsələn, daha çox yazılıya üstünlük verirəm. İnternetdən isə əsasən siyasi yazıları oxuyuram. Vikipediyadan və digər bu kimi saytlardan çox faydalanıram. Bu gün gənclər daha çox bir-birilərinə kitab hədiyyə edirlər. Mən də gənc dostlarıma ad günlərində kitab hədiyyə edirəm. Həmçinin biz gənclərin asudə vaxtlarını kitabla keçirməsi üçün «Gənclərin Oxu Zalı» kitabxanası təşkil etmişik. Kitabxanaya kompyuterlər də qoyulub ki, gənclər istifadə etsinlər».

Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin (ADMİU) tələbəsi Cəmilə Əhmədzadə vurğuladı ki, «Flibusta.net», «bookz.ru, «classicbookshelf.com» elektron kitabxanalarından istifadə edir: «Hansısa ixtisasla bağlı kitablar bu gün çox bahadır. Odur ki, elələrini elektron oxumaq daha sərfəlidir. Məsələn, «PR» və reklamçılıqla bağlı bir kitabın qiyməti 20-50 manat olur. Hər dəfə bir kitaba bu qədər pul vermək maddi olaraq çətindir. Buna görə də elektron kitabxanadan yararlanmaq daha sərf edir. Əgər tək Azərbaycan deyil, ümumilikdə dünya miqyasından danışsaq, elektron kitabların daha çox oxunduğunu deyə bilərik. Çünki kitabların sayı və müxtəlifliyi elektron kitabxanalarda daha çoxdur. Yerli kitabxanalarımızda daha çox sovet dönəmindən qalma kitablar var. Oradan yeni kitabları hər zaman tapmaq olmur. Bütün sahələr inkişaf edir və genişlənir. Bununla bağlı yüzlərlə yeni kitab yazılır. Amma həmin kitabları kitabxanalardan həmişə əldə etmək olmur. Buna görə də insanlar məcbur qalıb həmin kitabları internetdən rus və ingilis dilində oxuyurlar. Yeni kitablar adətən ya keyfiyyətsiz çap olunur, ya da baha olur. Şəxsən mən ənənəvi kitabları oxumağı sevirəm. Kitabı oxuyarkən onu hiss etmək lazımdır. Maraqlı əsər olanda kitabın səhifələrini sayırsan. Həm də kitabların spesfik ətri olur. Bunu elektron versiyada hiss etmək olmur. Məncə, çap olunmuş kitabı oxumaq daha maraqlıdır. Adətən, bir kitabın öncə əvvəlini, ortasını və sonunu, sonra isə bütövlükdə oxuyuram. Məncə, bunu edən tək oxucu deyiləm. Lakin elektron kitabların da başqa üstünlükləri var. Vaxt sərf edib kitabxanaya getmirsən, pul verib almırsan. Nə lazımdırsa, internetdən tapırsan. Halbuki real kitabxanalarda kitabları müddətlə oxumağa verirlər. Onu itirdikdə və ya vərəqləri zədələndikdə cərimə ödəməli olursan. Etiraf etməliyik ki, tədricən elektron kitab oxucularının sayı artmaqdadır. İnternetdən istifadə çox rahatdır, həm də çantanda əlavə yük daşımırsan. Mən də qeyd etdiyim səbəblərdən çox zaman elektron kitabxanalardan istifadə edirəm. Oradan daha çox marketinqlə, bizneslə bağlı kitabları oxuyuram. Onu da qeyd etməliyəm ki, çap edilən kitabın mənəvi dəyəri də var. Bu gün də kitab hədiyyə etmək populyardır. Hələ də kitaba cəmiyyətimizdə hörmət qalıb. Lakin illər sonra kitaba olan ictimai münasibətin necə olacağını demək çətindir. Çünki yeni nəsil kompyuterləşməyə daha çox üstünlük verir. Evində əyləşib heç yerə getmədən kitab oxumaq, hətta təhsil almaq mümkündür. Bu, internetin verdiyi imkanlardandır».

Media və Mülki Cəmiyyət İctimai Birliyinin sədr müavini Rəsul Mirhəşimli bildirdi ki, elektron kitabxanalardan müntəzəm istifadə etməsə də, ancaq bir çox hallarda buna ehtiyac yaranır: «Bu da bəzi kitabların Azərbaycanda tapılmamasından irəli gəlir. Daha çox «semazen.net» adlı elektron kitabxanadan istifadə edirəm. Bu barədə birmənalı rəy söyləmək çətindir. Çünki hər bir oxucu öz zövqünə uyğun əsərləri oxumaq niyyətindədir. Bütün hallarda oxucu tələbatını nəzərə alıb kitabları bu baxımdan seçmək daha yaxşı olardı. Elmi, bədii, fəlsəfi əsərlərin olduğu kitabları aktuallıq dərəcəsinə görə seçmək mümkündür. Hər bir halda nəşr edilən ənənəvi kitablar elektron kitablardan daha üstündür. Elektron kitabları oxumaq yoruculuğa səbəb olur. Kitab oxumaq ənənəsi indi daha çox nəşr edilən kitablar üzərində qurulub. Bu hal bütün dünyada bu şəkildə mövcuddur. Hesab edirəm ki, bu populyarlıq elə ənənəvi şəkildə də davam edəcək. Mən xüsusi zərurət olmasa, elektron kitablardan istifadə etmirəm. Daha çox ənənəvi kitablara üstünlük verirəm. İnternetdə oturub kitab oxumaq gözü tez yorur. Təki Azərbaycan vətəndaşlarının kitaba marağı artsın, elektron kitabxanların və ya real kitabxanaların nə birinin o birini üstələməsi, nə də sıradan çıxarması təhlükəsi olmaz. Problem elektron kitabxanaların real kitabxanalar üzərində üstünlüyü və əksinə deyil. Bu gün ölkədə kitabla bağlı ən böyük problem insanların kitabdan uzaqlaşmasıdır. Kitabdan aralı düşən insanların dünyagörüşü daralır, düşüncəsində kasadlıq yaranır. Kitabın təbliğilə çox işlər görülməlidir. Təəssüf ki, indi bu təbliğat bəzi yararsız işlərin fonunda öləziyib. Bir neçə elektron kitab oxumuşam. Bu da həmin kitabların Azərbaycanda tapılmamasıyla bağlı olub. Oxuduğum kitablar təsəvvüflə bağlı olduğundan bu kitabları ölkəmizdə kitab mağazalarından tapmaq mümkün olmur. Buna görə də elektron kitabxanalara müraciət etmək zərurəti yaranır».

«Yeni Təşəbbüs» İctimai Birliyinin sədri Ləman Babayeva dedi ki, elektron kitabxanalar çoxdur: «Mən də lazım olan ədəbiyyatı bu kitabxanalardan əldə edirəm. Bunun üçün müraciət etdiyim bir neçə sayt var. Oradan daha çox müxtəlif elmi-nəzəri kitabları oxuyuram. Məncə, elektron kitabxanalara elə bu yönlü kitablar üçün daha çox müraciət edirlər. Elektron kitabxanalardan istifadə dərəcəsi ölkələrə görə müxtəlifdir. Azərbaycanda dövrlə və yeniliklə ayaqlaşan demək olar ki, müasir kitabxanalar yoxdur. Həm də maddi baxımdan da elektron kitabxanalar sərfəlidir. Pul xərcləmədən lazım olan ədəbiyyatı internetdən tapırsan. Onu da qeyd etmək istəyirəm ki, bədii əsərləri elektron versiyada oxuyanda onu hiss etmək olmur. Lakin həm elektron, həm də ənənəvi kitabların öz oxucu kütləsi var və bu kitablar bir-birini əvəz edə bilməz. Mənim internetdə ən son oxuduğum kitablar Patrik Zuskindin «Ətriyyatçı», K.Doutertin müəllifi olduğu «Vvedenie v ekonometriku» və Y.Həsənlinin «Ekonometrikaya giriş» kitablarıdır. Bu kitabları kitabxanalardan və mağazalardan əldə etmək mənə bir qədər çətin oldu. Həm zaman sərf edib axtarıb tapmaq, həm də pul xərcləmək istəmədim. Odur ki, asan bir şəkildə internetdən əldə etdim».

 

 

Real Cəfərli

 

Yazı KİV-in İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyələşdirdiyi «İnformasiya və kommunikasiya texnologiyalarının inkişaf etdirilməsi» layihəsi çərçivəsində təqdim olunur.

 

Xalq Cəbhəsi.- 2012.- 8 avqust.- S.11.