«Şuşanın
işğalı Azərbaycanın tarixində ən faciəli
hadisələrdən biridir»
Vaqif
Arzumanlı: «Şuşanın işğalı əslində
sonrakı məğlubiyyətlərimizin
başlanğıcı oldu»
Mehdi Mehdiyev: «Bu şəhərin
işğalı ilə onun ətrafının müdafiəsi
daha da zəiflədi»
Ermənistanın
Şuşa şəhərinin işğal etməsinin
növbəti ildönümü gəlir. Artıq 20 ildir ki,
bu şəhər erməni tapdağı altındadır.
Şuşa şəhəri 1992-ci ilin may ayının 8-də
təcavüzkar ordunun hücumuna məruz qalaraq işğal
edilib. Əslində onun işğalı ilə bütün
Qarabağ ərazisinin işğalının əsası
qoyuldu.
Şuşa
şəhəri Dağlıq Qarabağ ermənilərinin Ermənistanla
birbaşa əlaqə yaratmalarında başlıca maneə
idi. Hə qədər ki, Şuşa bizim əlimizdə idi,
Ermənistan Dağlıq Qarabağdakı
separatçılarla geniş əlaqələr qura bilmirdi.
Şuşanın
işğalı Qarabağ savaşının gedişinə
təsir göstərdi. Həmin təsirin nədən ibarət
olduğunu həmsöhbətlərimizlə
aydınlaşdırmağa çalışdıq.
Siyasi
şərhçi, professor Vaqif Arzumanlının fikrincə,
Şuşanın işğalı əslində sonrakı məğlubiyyətlərimizin
başlanğıcı oldu: «Şuşa şəhəri Azərbaycan
dövlətçiliyi və milli mədəniyyətinin,
etnoqrafiyasının çox qiymətli, maraqlı
parçasıdır. Şuşa təkcə bizim yox,
bütünlükdə Şərq dünyasının, Şərq
etnoqrafiyasının, arxeologiyası və mədəniyyətinin
bir hissəsi kimi tarixə düşüb və bu gün də
həmin tarixi əhəmiyyətini qoruyub saxlamaqdıdır.
Şuşanın işğalı Azərbaycanın, onun
dövlətçilik tarixində ən faciəli hadisələrdən
biridir. Təəssüf ki, Şuşa bütün dövrlərdə
alınmaz bir qala olduğu halda çox asanlıqla
düşmən tərəfindən işğal edilmişdi.
Bu şəhərin işğalı Dağlıq Qarabağ
münaqişəsində, Azərbaycan-Ermənistan müharibəsində
ermənilərin xeyrinə böyük divident
qazandırdı. Şuşanın birinci Qarabağ müharibəsində
Azərbaycanın qələbələr qazandığı,
milli ordumuzun irəlilədiyi bir ərəfədə bəzi
qüvvələr tərəfindən düşmənə təslim
edilməsi nəticəsində ordumuzda böyük bədbinlik
yarandı, xalqın əhval-ruhiyyəsində faciəvi məqamlar
yaşatdı. Həmin şəhərin işğalı ilə
nəinki böyük bir ərazimizi, tarixi mədəniyyətimizi
də itirdik. Şuşanın işğalı ardınca Azərbaycanın
ayrı-ayrı rayonlarının, xüsusilə də cənub-qərb
rayonlarının işğalı ilə nəticələndi.
Həmin işğal təəssüflə demək olar ki,
birinci Qarabağ müharibəsində ermənilərin qələbəsinin
təminatı oldu. Şuşa ermənilərin əlinə
keçməsəydi, söz yox ki, digər işğal olunan
ərazilərimiz də düşmənin əlinə
keçməyəcəkdi. Şuşanın
işğalı ordumuz və xalqımızda bir ruh
düşkünlüyü yaratdı. Çünki
Şuşa şəhəri işğal olunan ərazilərimiz
arasında ən möhtəşəmi, tarixi baxımdan ən
qiymətlisi, strateji baxımdan ən zirvə ərazi idi».
Qarabağ
Müharibəsi Əlilləri, Veteranları və Şəhid
Ailələri İctimai Birliyinin sədri Mehdi Mehdiyev də
dedi ki, şəhərin düşmənin əlinə
keçməsilə ətraf ərazilərin müafiəsi
işi də zəiflədi və nəticədə onlar da
işğala məruz qaldı: «Şuşa şəhəri
Azərbaycanın tarixi abidəsidir. Ölkəmizin ən qədim
şəhərlərindən biri olaraq Şuşa incəsənətimizin
mərkəzi olub. Eyni zamanda bu şəhər əlçatmaz
bir qaladır. Onun işğalı Azərbaycan
üçün böyük itkidir.
Yüksəklikdə
yerləşdiyindən şəhər hərbi baxımdan da
strateji əhəmiyyət daşıyan vacib bir məntəqə
idi. Şuşanın işğalı ilə onun ətrafının
müdafiəsi daha da zəiflədi. Ona görə də
Şuşanın müdafiəsi gücləndirilməsi idi.
Amma təəssüf ki, o dövrdə bir sıra
günahkarların səhvi üzündən şəhərin
mövqeyi xeyli zəiflədiyindən Şuşa düşmənin
əlinə keçdi. Şuşa şəhəri
işğal olunmasaydı, ətrafında sonradan cərəyan
edən bir çox proseslər olmazdı, digər
rayonlarımız işğala məruz qalmazdı».
Ehtiyatda
və İstefada olan Zabitlər İctimai Birliyinin sədri
Yaşar Cəfərli də bildirdi ki, həmin işğalla
bütün Qarabağ ərazisinin itirilməsinin əsası
qoyuldu: «Şuşanın işğalı bütövlükdə
bizim Silahlı Qüvvələrin şəxsi heyətinin əhval-ruhiyyəsinə
çox mənfi təsir göstərdi. Eyni zamanda erməni
silahlı qüvvələrində bir ruh yüksəkliyi
yaratdı. Demək olar ki, bu işğal müharibənin
gedişində ciddi bir dönüş yaratdı və son nəticədə
Şuşanın işğalı ilə bütün
Qarabağın işğalı təəssüf ki, baş
verdi».
Rüfət SULTAN
Xalq Cəbhəsi.-
2012.- 3 may.- S.8.