"Ölürüm, Türkiyəm"in müəllifi

Dilaver Cebeci. Bir söz dərvişi… Şeirin ulu dərgahına əbasına sərən bir dərvişdir. Məqamından süzülür; həsrətdən, vüsaldan, eşqdən, sevdadan, ayrılıqdan damcı - damcı şeirlər. Keçmişdən, adətdən, ənənədən, yurddan, yubadan, yerlərdən, göylərdən səslənir. Min illik tarixi səslər.

O, şeir deməyə başlayanda qəflətən bir ağrı tutur bizi, tərk etməz. Çöldə qalan bir sancı sancılar böyrümüzə. Çıxmaz. Əslli sevda türküləri oxunur sevgiliyə duyulan həsrətin bir addımlığında. Uzun bir həsrət əsən dəli küləklərə çevrilir. Üst – başımızı, əynimizdə hər nə varsa, hamısını çıxarıb bir kənara atır… Buxarının qırağına yığışdığımız gecələr gəlir sonar gözümüzün qabağına. Qaranlıq çökür Asiyanın qədim köksünə. Oturub üfüqlərə, bədirlənmiş aya tamaşa edirik. Azadlığın zirvəsində sözlər yerindən oynayır. Biz burada əsirliyini yaşayarıq həyatın…

Onun şeirini oxumağa başlayanda bir incə, narın yağış yağmağa başlayır Səlcuqlu yurduna. Bütün ürkək ceyranlar qaçmağa başlayır Orta Asiya səhralarında. Ürəyimizin ən tənha yerində yaralı ceyranlar… Cənnət atları dördnala çapır ucsuz-bucaqsız çöllər boyunca. Ayaqlarının altından toz qalxır. Buludlarla şimşəkqanadlı atlarla çapırıq və gəlib çıxırıq Anadoluya.

Anadolu dağlarına bahar gəlir. İlıq bir bahar günəşi ürəyimizə axır ilıq -ilıq. Şeh kimi, çiçək kimi qıpqırmızı olur gənc qızların sevdaları. İsti bir and kimi. Toxunulmamış, gizli, isti bir and… Bahar gəlir, dəli çaylar axmağa başlayır qıjhaqıj. Sular boz - bulanıqdır. Söyüdün salxım – saçaq saçları əyilir boz - bulanıq sulara. Söyüdün budaqları…

Çirklənməmiş mavi göylərə baxaraq firuzə xülyalara dalıb gözləyirik. Qorxulardan azadə… Zamanın ipini çəkirik. Yosunlu sulara dalıb çıxdığımız uşaqlığımızın ən dəli – dolu çağlarıdır. Çimdiyimiz yosunlu sular…

Ən çox da uşaqlığımız dillənər onun şeiriylə

Mərhum Dilaver Cebeci özgə aləmlərin şairdir. Şeir iqlimində başdan ayağa islanıb ürəyi ürəyinə yağan şeir yağışlarından… Unudulmuş, üstündən xüsusi bir istəklə keçilmiş zamanlara ünvanlanan bir ağı kimidir misraları. Oxunmamış türkülər kimi müqəddəs… Başı para – para dumanlardan görünməyəcək qədər uca… Min illik mədəniyyətimizdən süzülüb gələn bir qaynaq kimi arı, dumduru. Şeir kimi bir aydınlıq …

Onu oxuyanda gah bir karvansarayda tarixin kədəri ilə üz – üzə gəlirik. Köç yollarına qarışır ömürümüz. Gah dəvələrlə səhralarda səfərə çıxırıq. Masmavi bir gecədə ulduzlara qəsidələr oxuyarıq. Yola düşürük, yol düşür bəxtimizə. Yusuf nəbinin gözəl surəti səslənir bizə ən qaranlıq quyulardan. Ən asudə yuxuların yozumçusu ilə yoruruq qorxulu, bulanıq qarabasmalarımızı.

Ən çox da uşaqlığımız dilə gəlir. Körpə ceyranlar gəlir xülyalarımıza bir Cəbrayıl nəfəsi ilə. Düşüb gedirik arxasına xınalı kəkliklərin. Dar cığırların izində… Baxıb – baxıb dalğınlığımızla oynayırıq damdar cığırlarda… Böyüdükcə bir ağrı oyanır içimizdə. Və eləcə qalır içimizdə həmin ağrı…

Dilaver Cebeci Qəndəhar dağlarında sübh namazı qıldırır bizə

O, şeir oxumağa başlayanda həsrət türküləri başlayır zümzüməyə. Başdan - ayağa həsrətlə dolur hər yer. Qovuşmaq ehtimalı sıfıra yaxın sevgililər od tutub yanır onun tənha misralarında. Zaman bir dərin quyu olur, baxanda yarın surəti gürünür. Bir dərin quyu…

Dilaver Cebeci, Qəndəhar dağlarında sübh namazı qıldırır bizə. Bütün varlıqlarla… Rəhmət damcılarından yaranan bərəkətli kəhrəba bir təsbeh var şeirində. Bədirlənmiş ay ümidlərlə çəkir zamanın təsbehini… Alınında otuz üç damcı tərdir o təsbeh. Sonu doxsan doqquz ada gedib çatan!

Ənvər paşanın şeirini oxuyur sonra bizə. Ənvər Paşanın… Çeğen Təpəsinin… "Bir qoz ağacı… Bir dumduru göz yaşı bulaq …" Uzun və yorğun Çeğen gecələrinin… Gözlərində tünd kölgələr görünən Osmanlını xatırlayır kədərlə. Yaşanmayan çağları…

Onu nə vaxt xatırlasam “Qəndəhar dağlarında sübh namazı” şeiri düşür yadıma. Azatlığın zirvəsində söhbətə dalan ulduzları düşünürəm. Və Venera bir mahnı zümzümə edir Babildən qalan. Zavallı dünya xəbərsizdir, zavallı dünya uzaqdır bundan. Bir şeir yüksəlir zirvələrdən, bədirlənmiş aydan.

Qəmli bir qəzadan sonra yaddaşını itirən və səkkiz il əziyyət çəkdikdən sonra vəfat edən şair, yazar, ilahiyyatçı Dilaver Cebecinin kədəri ürəyimi sınıq bir ox kimi yoxlayır. O şeirləriylə bizi bir Hira dağının ətəklərinə, bir Altay dağlarının zirvələrinə aparır. Onun ürəyindən döyüş meydanlarında şaha qalxan ağ yəhərli atlar keçir. O, Asiya səhralarındakı ürkək ceyranların şairidir.

Məmləkətinə aşiq şair

Ana yurdumuzun ucsuz-bucaqsız çöllərindən sevgililər sevgilisinin yurduna, ayın işığını comərdcə saçdığı uzun səhra gecələrinə doğru alıb aparır ruhumuzu. O könül məkanında sevda toxuyan və məmləkəti uğruna baş qoyan və məmləkətinin düzlüyünə, yoxuşuna, çaylarının axışına ölərəm deyən bir şairdir.

Onun şeirləri üç çayın qarışmasından meydana gələn şeirlərdir. Divan şeirinin və xalq şeirinin irmaqlarından axan suları qarışdırıb müasir şeirin sularında birləşdirir. O ənənə ilə gələcəyi qarışsırıb bir məkanda əridir. Onun şeirlərində qazi alpərənlərin coşğunluğu, Anadolu abdallarının təvəkkülü bir şücaət abidəsi kimi qarşımıza çıxır. O Yunus Əmrənin Haqq eşqini, Karacaoğlanın sevdasını, Koroğlunun qəhrəmanlığını əks etdirir şeirlərində.

O, tarix şüurunu ən yüksək zirvədə hiss edən və hiss etdirən bir şairdir. Onun şeirləri eyni anda həm qəhrəmanlığı, həm də dərin bir lirizmi mistik bir dünyagörüşü ilə hazırlayıb bizə təqdim edəndə məst oluruq.

Korlanmağa qarşı səsini yüksəltdi

Eyni zamanda islaq bir Türkcə aşiqi olan şairimiz dilimizi qorumaq baxımından da olduqca həssasdır. O, yadlaşmağa və özündən uzaqlaşmağa qarşı səsini yüksəldən və bunun qarşısında səssiz qalmaqdansa gur bir səslə hayqırmağı üstün tutan bir şeirin şairidir. Qorxu hiyləgər bir çöl tülküsüdür aldırma, - deyən şairimiz bir döyüşçü kimi cəsur və qərarlıdır. İctimai çökmələrlə barışmayan şair sənətini milləti üçün istifadə edir.

O, bir söz ustadıdır, şeirində yeni formalardan istifadə edər və alışılmışdan kənar bir tərzle diqqətləri öz üzərinə çəkir. Dilaver Cebeci dini və milli şeirlərlə yanaşı eşq şeirləri də yazıb. O insana aid duyğuları kamuflyaj etmək yerinə möhkəm bir şüurla yerinə qoyub misralarına inci kimi düzməyi ön plana çıxarır.

Oktay

Xalq Cəbhəsi.- 2013.- 13 aprel.- S.15.