«Nuru Paşanın xidmətlərini heç kim dana bilməz»

Arzuxan Əlizadə: «İstərdik ki, prezident də Nuru Paşa ilə bağlı məsələyə diqqətlə yanaşsın»

Bəybala Əbil: «Hələlik Nuru Paşanın xatirəsinin əbədiləşəcəyinə o qədər də ümidim yoxdur»

Mehriban Vəzir: «Belə bir dahi şəxsiyyətin indiyə kimi xatirəsinin əbədiləşdirilməməsinə görə əslində bir qədər xəcalət çəkirik»

Azərbaycanın, xüsusən də paytaxt Bakının Şaumyanın başçılıq etdiyi bolşevik-daşnaq hökumətindən xilas olmasında misilsiz xidmətlər göstərən Osmanlı generalı Nuru Paşanın xatirəsi təəssüf ki, hələ də ölkəmizdə əbədiləşməyib. Bu isə Azərbaycan maraqlarından çıxış edən bir çox vətənpərvər insanların narazılığına səbəb olur. Bu günlərdə BAXCP, BQP və Ədalət Partiyasının sədrləri Nuru Paşanın xatirəsinin əbədiləşdirilməsilə bağlı dövlət başçısına da müraciət ünvanlayıblar. Onlar müraciətlərində ölkəmizin xilaskarı olan bu dahi şəxsin xatirəsinin əbədiləşdirilməsi istiqamətində addımlar atılmasını təklif ediblər.

Qeyd edək ki, Nuru Paşanın xatirəsinin əbədiləşdirilməsi məsələsi ilk olaraq bir neçə il öncə BAXCP tərəfindən gəlib. Bir neçə ay bundan qabaq isə millət vəkili Fazil Mustafa yenidən həmin məsələyə qayıdaraq, Bakıda küçə və prospektlərə Nuru Paşanın adının verilməsi, onun şərəfinə abidə ucaldılması və bu istiqamətdə digər addımlar atılmalı olduğunu yenidən gündəmə gətirmişdi.

AMİP-in baş katibi Arzuxan Əlizadə də prezidentə ünvanlanan sözügedən müraciəti tam şəkildə dəstəklədiyni dedi: «1918-ci ildə Azərbaycanın başının üzərini almış təhlükələrdən xilas olmasında Nuru Paşanın xidmətlərinin böyük olduğunu heç kim dana bilməz. Bu insan cümhuriyyətin çətin dövründə ona köməyə gələrək Azərbaycanın ürəyi olan Bakını bolşevik-daşnaq ünsürlərdən azad edib. Ona görə də təəssüf edirəm ki, bü günə qədər Nuru Paşa kimi daha insanın xatirəsi əbədiləşməyib. Lakin yaxşı ki, son zamanlar bir çox insanlar bu istiqamətdə məsələ qaldırmağa başlayıblar. Bununla bağlı Fazil Mustafanın fikirlərilə də tanışam və onu təqdir edirəm. Hesab edirəm ki, bununla əlaqədar digər üzdə olan siyasi partiyalar da müraciət etməlidirlər. İstərdik ki, prezident də bu məsələyə diqqətlə yanaşsın. Müstəqillik qazandıqdan sonra torpaqlarımızın, o cümlədən Bakının erməni-daşnaq-bolşevik qruplarından azad olmasında və bunun nəticəsi olaraq onun ölkənin paytaxtı elan olunmasında dahi sərkərdənin böyük xidmətləri olub. Bu yolda çoxsaylı türk əsgərləri də şəhid olub. Nuru Paşa cümhuriyyətin milli ordu sahəsində ilk addımların atılması istiqamətində də təmənnasız xidmətlər göstərib. Bu mənada Nuru Paşanın və şərəfli yolda şəhid olmuş digər türk əsgərlərinin xatirəsinin əbədiləşdirilməsi mənəvi borcumuzdur. Müraciətdə bildiyimə görə Nuru Paşanın xatirəsinin əbədiləşdirilməsi üçün nə kimi addımlar atılmalı olduğu sadalanıb. Onun xatirəsinin əbədiləşdirmək üçün istənilən halda şəhərin görkəmli yerində abidəsi qoyula bilər. Həmçinin, şəhərin müxtəlif küçə, prospekt və digər obyektlərinə onun adı verilə bilər ki, bu da onun adının əbədiləşməsi demək olacaq».

KXCP Ali Məclisinin sədri Bəybala Əbil Nuru Paşanın xatirəsinin əbədiləşəcəyinə az ümidli olsa da, bu istiqamətdə addım atmağın vaxtının çoxdan yetişdiyini bildirdi: «Ölkəmizin tarixində böyük rol oynayan Nuru Paşanın xatirəsinin əbədiləşdirilməsi olduqca vacibdir. Əslində onun xatirəsi çoxdan əbədiləşməli idi. Lakin sovet ənənələrilə yaşayan hazırkı hakimiyyət buna imkan vermir. Nuru Paşa Azərbaycanın müstəqilliyinin qoruması və erməni-bolşevik cəlladları tərəfindən azərbaycanlıların soyqırıma məruz qalmasının qarşısının alınmasında, Bakının azad olunmasında onun müstəsna xidmətləri var. Nuru Paşa və onun komandanlığı altında olan Qafqaz Müsəlman Ordusunun dəstəyi olmasaydı, ölkəmiz üçün həmin illərdə çox çətin olardı. Bəlkə də Bakını azad etmək belə mümkün olmazdı. Belə bir şəxsiyyətin xatirəsi hökmən əbədiləşdirilməlidir. Amma hələlik bunun baş verəcəyinə o qədər də ümidim yoxdur».

Yazıçı-publisist Mehriban Vəzir də məsələnin müsbət istiqamətdə həllinə tərəfdardır: «Azərbaycan bir dövlət olaraq ölkəsinin tarixində mühüm xidmətləri olan dahi şəxsiyyətlərin xatirəsini daim əbədiləşdirməlidir. Belə dahi şəxslərdən biri də heç şübhəsiz Nuru Paşadır. Bu insan olmasaydı, indi Bakı Azərbaycanın paytaxtı olmazdı. Yəni bizlər hazırda Bakıda yaşadığımıza, bu şəhərin Azərbaycanın paytaxtı olmasına görə Nuru Paşaya minnətdarıq. Bu mənada Nuru Paşanın xatirəsinin əbədiləşdirilməsilə bağlı BAXCP, BQP və Ədalət Partiyası sədrlərinin dövlət başçısına müraciətini dəstəkləyirəm. Bildiyiniz kimi, bu yaxınlarda Fazil Mustafa həmin məsələni gündəmə gətirmişdi. Belə bir dahi şəxsiyyətin indiyə kimi xatirəsinin əbədiləşdirilməməsinə görə əslində bir qədər xəcalət çəkirik. Təəssüf ki, bu günə qədər hökumət səviyyəsində həmin məsələ öz həllini tapmayıb. Görünür ona görədir ki, bir çox partiyalar məsələ ilə bağlı dövlət başçısına müraciət etmək məcburiyyətində qalıblar. Bu müraciətə reaksiyanın olub-olmayacağını və hansı istiqamətdə olacağını indidən demək çətindir. Bunu zaman göstərəcək. Amma mənə elə gəlir ki, damarında azərbaycanlı qanı axan, Azərbaycan dövlətini sevən, onu hər şeydən uca tutan hər bir insan, xüsusən də hazırda hakimiyyətdə olan qüvvələr bu məsələnin həllinə biganə yanaşmamalıdırlar. Nuru Paşanın xatirəsinin əbədiləşdirilməsi bizim tarix qarşısında müqəddəs borcumuzdur. Əks təqdirdə tarix və xalq bizi bağışlamayacaq».

Rüfət Sultan

Xalq Cəbhəsi.- 2013.- 18 aprel.- S.8.