Aşıq Şəmşirə həsr olunmuş tədbir
AMEA-da beynəlxalq elmi konfrans keçirilib
Dekabrın 5-də AMEA-nın əsas
binasında Folklor İnstitutu və «Aşıq Şəmşir»
Mədəniyyət Ocağı
İctimai Birliyinin birgə təşkilatçılığı
ilə Aşıq Şəmşirin anadan olmasının 120 illiyinə
həsr olunmuş «Aşıq sənətinin
tarixi inkişaf yolları və Aşıq Şəmşir
mərhələsi» mövzusunda
beynəlxalq elmi konfrans keçirilib. Öncə Aşıq Şəmşirin
həyat və yaradıcılığını əks etdirən video çarx nümayiş etdirilib.
Tədbirdə Azərbaycan, Türkiyə,
İran, Rusiya (Dağıstan) və Qırğızıstandan qabaqcıl
elm və tədris müəssisələrini təmsil
edən nümayəndələr
iştirak edib.
Konfransı giriş sözü
ilə AMEA Folklor İnstitutunun direktoru, filologiya üzrə elmlər doktoru Muxtar Kazımoğlu (İmanov) açıb, iştirakçıları salamlayaraq
bildirib ki, tədbirin keçirilməsində
əsas məqsəd
120 illik yubileyi münasibətilə böyük
sənətkarı bir
daha yad etmək, onun yaradıcılığının işığında aşıq
sənətimizin dünəninə,
bugününə, bəlkə
də müəyyən
mənada problemlərinə
baxmaqdır: «İbn Haldunun fikridir, deyir, keçmişlə bu gün o qədər
bir-birinə bənzəyir,
necə ki, sular bir-birinə bənzəyir. Aşıq Şəmşiri müəyyən mənada
Xəstə Qasıma,
Aşıq Ələsgərə,
digər klassik aşıqlara bənzətmək
olar. Aşıq Şəmşir dərin köklərlə,
qırılmaz tellərlə
özündən əvvəlki
klassik aşıq sənətinə bağlıdır
və özündən
sonrakı nəslə
bir mənəvi körpüdür. O, 70-dən çox saz havasını məharətlə
ifa edib, lentə yazdırıb. Aşıq Şəmşir 500-dən çox
şeir yazıb, 20-yə
yaxın dastanı məclislərdə canlı
şəkildə söyləyib,
xalq arasında dastan ifaçılığının
böyük zirvəsini
kəşf edib.
Nəhayət, aşıq sənətinin
vacib elementlərindən
biri olaraq 30-dan şox şagird yetişdirib. Aşıq Şəmşirin
şeirləri də,
ifa etdiyi saz da, şagird
yetişdirməsi də
bir məcrada — dastan ətrafında birləşib. Faktdır ki,
bizim aşıq sənəti qonşu xalqların musiqisinə, mədəniyyətinə məhz
dastan vasitəsilə
təsir göstərib.
Beləliklə, Aşıq Şəmşir
bizi çox mətləblərdən hali
edir».
AMEA-nın vitse-prezidenti,
akademik İsa Həbibbəyli Azərbaycanın
ən zəngin folklor sərvətlərinə
malik ölkələrdən
biri olduğunu bildirib. Qeyd edib ki, ölkəmizdə aşıq
sənətinə həsr
olunmuş tədbirlərin
keçirilməsi Azərbaycanın
milli-mənəvi dəyərlərə
verdiyi önəmin göstəricisidir. Aşıq Şəmşirin
irsi yalnız Azərbaycanın deyil, türk xalqlarının və onlarla eyni mədəni məkanda yaşayan qonşu xalqların da filoloq və
musiqişünas alimləri
üçün maraqlı
və dəyərli tədqiqat obyektidir.
O, Aşıq Şəmşirlə
Səməd Vurğunun
məşhur deyişməsini
«böyük ədəbi
hadisə» adlandırıb:
«Bu, nadir deyişmədir, özündə
dastan elementlərini birləşdirir». Eləcə də
o, Dədə Ələsgərdən
sonra Aşıq Şəmşirin dədəlik
statusu qazanmasının
təsadüfi olmadığını
bildirib.
Sonra çıxış edən AMEA Humanitar və İctimai Elmlər Bölməsinin akademik-katibi, AMEA-nın müxbir üzvü Kamal Abdullayev Azərbaycan xalqının folklorda yaşayan tarixinə və tarixi şəxsiyyətlərinə yeni meyarlar müstəvisində nəzər salınması baxımından konfransın dəyərini vurğulayıb: «Aşıq Şəmşirin xatirəsinə həsr olunmuş konfrans bizi qədim mədəniyyətlərə aparmaya bilməz. Belədə dünya mədəniyyətinin ümumi ahənginə qovuşmuş oluruq».
Abant İzzət Baysal Universitetinin (Türkiyə) professoru Əli Yaman Türkiyədə və Azərbaycanda dədəlik anlayışının tarixi köklərinə diqqət çəkib, çağdaş dövrdəki fərqləri aydınlaşdırıb. Bildirib ki, Türkiyədə artıq dədə anlayışı ozanlıqdan çıxıb, dini müstəvidə anlaşılır, Azərbaycanda isə aşıq sənətində yaşadılır. Qırğızıstan Texniki Universitetinin fəlsəfə və sosial elmlər kafedrasının professoru, manasçı Talantaalı Bakçiyev xalqlarımızı birləşdirən mənəvi tellərin qorunması gərəkliyindən danışıb. Onun məşhur «Manas» dastanından bir parça ifası iştirakçıların ciddi marağına səbəb olub, alqışlarla qarşılanıb.
Dağıstan Respublikasının Qarabudaq Kənd Gimnaziyasının müəllimi, filologiya elmləri namizədi Ruqaniyat Musayeva, şair Məmməd Aslan, professor Şirindil Alışanlı çıxış edərək aşıq sənətinin dünəni və bugünü ilə bağlı, eyni zamanda Aşıq Şəmşir yaradıcılığının məxsusi cəhətləri ilə ilgili
mülahizələrini iştirakçıların diqqətinə çatdırıblar.
Sonda çıxış edən şair-publisist, ictimai xadim, «Aşıq Şəmşir» Mədəniyyət Ocağı İctimai Birliyinin sədri Qənbər Şəmşiroğlu Aşıq Şəmşir irsinə göstərilən diqqət və qayğıya görə ölkə rəhbərliyinə, bu möhtəşəm konfransı keçirən Folklor İnstitutuna minnətdarlığını bildirib.
Tədbirdə qumuq aqaç-kumuzçusu (Dağıstan), Savə (İran) cökürçüsünün ifaları da maraqla dinlənilib. Konfrans öz işini «Qurbani», «Dadaloğlu», «Manas», «Aşıq Ələsgər» toplantıları ilə davam etdirib, həmin toplantı-yığıncaqlarda 30-dan artıq elmi məruzə dinlənilib, məruzələr ətrafında müzakirələr aparılıb.
Uğur
Xalq Cəbhəsi.- 2013.- 7 dekabr.-
S.15.