«Azərbaycan sürətlə qabağa qaçmalıdır»

Koray Tarqay: «70 il başqa bir rejimdə yaşayan ölkə üçün hər şeyi dərhal dəyişmək elə də asan deyil»

«Layihə koordinatorunun siyasi vəzifələri müəyyən mənada ixtisar olunacaq, daraldılacaq»

ATƏT-in Bakı ofisinin rəhbəri Koray Tarqayın APA-ya müsahibəsi

- 2014-cü il yanvarın 1-dən ATƏT-in Bakı ofisi yeni statusda fəaliyyət göstərəcək. Yeni status ofisin fəaliyyətində hansı dəyişikliklərə səbəb olacaq?

- ATƏT-in Daimi Şurası bu ilin iyul ayında Bakı ofisinin layihə koordinatorluğuna transformasiyası haqda qərar qəbul edib. ATƏT-in Bakı ofisinin əsas vəzifəsi ATƏT prinsiplərinin Azərbaycanda bərqərar edilməsi və Azərbaycan hökumətinin ATƏT qarşısındakı öhdəliklərinin yerinə yetirilməsidir. Yeni statusa uyğun olaraq biz XİN-ə Azərbaycanın öhdəliklərinin yerinə yetirilməsində yardımçı olacağıq. Layihə koordinatoru XİN-lə sıx əməkdaşlıq şəraitində çalışacaq. Mən hesab edirəm ki, layihə koordinatoru ofisin həyata keçirdiyi layihələri Azərbaycanın mənafeyi naminə davam etdirəcək. Ofisin fəaliyyət göstərdiyi 13 il ərzində bütün layihələr XİN və Prezident Administrasiya ilə sıx əməkdaşlıq şəraitində hazırlanıb və həyata keçirilib.

- Ofis yeni statusda monitorinq funksiyasını saxlayacaqmı?

- Yeni ofisin funksiyalarını detallı şəkildə müəyyən edəcək qarşılıqlı anlaşma Memorandumu hələ imzalanmayıb. Lakin deyə bilərəm ki, monitorinq təbii şəkildə mandatın tərkib hissəsidir. İstənilən insan televizoru işə salarkən və qəzet oxuyarkən hadisələrin monitorinqini aparır, ona baş verənlər maraqlıdır. Bu, insanın normal, təbii xüsusiyyətidir. Biz Azərbaycan polisi üçün sərbəst toplaşma azadlığı mövzusunda təlimlər təşkil edirik. Əgər ölkədə hansısa toplantı baş verirsə, biz polisin bu halda necə hərəkət etdiyini görmək, təlimlərin uğurlu keçib-keçmədiyini, təlimlərin necə yaxşılaşdırıla biləcəyini müəyyənləşdirmək istəyirik. Biz siyasi partiyalar, vətəndaş cəmiyyəti qurumları üçün də təlimlər keçiririk. Lakin təlimlərdə təbii ki, söhbət dinc nümayişlərdən, dinc özünüifadə azadlığından gedir. Biz təlimlərimizin nəticələrinin də monitorinqini aparırıq.

Biz jurnalistlər üçün KİV-in özünü tənzimləməsi, jurnalist təhqiqatlarının aparılması mövzularında təlimlər keçirir və ədliyyə sistemində — həbsxanalarda, müvəqqəti saxlanma yerlərində monitorinqlər həyata keçiririk. Yəni monitorinq öz işimizin nəticələrini yoxlamaq, onu necə yaxşılaşdırmaq baxımından da faydalı bir yoldur. Ona görə də hesab edirəm ki, gələcəkdə də monitorinq fəaliyyətinin davam etdirilməsi yaxşı olardı. Lakin hələlik bu, dəqiqləşməyib. ATƏT katibliyi ilə Azərbaycan XİN arasında imzalanacaq qarşılıqlı anlaşma Memorandumunun layihəsi hələ başa çatmayıb. ATƏT daha sürətli templə inkişaf etmək, digər üzv ölkələrin ən yaxşı praktikalarını mənimsəmək üçün yerli hakimiyyətlərə bundan sonra da dəstək olmağa davam edəcək. Azərbaycan sürətlə qabağa qaçmalı və demokratiya, qanunun aliliyi sahəsində inkişaf etmiş dövlətlərə mümkün qədər tez yetişməlidir. Azərbaycan 70 il başqa bir rejimdə yaşadığı üçün hər şeyi dərhal dəyişmək elə də asan deyil və bu, müəyyən vaxt tələb edir. Ölkənin dəstəyə ehtiyacı var. Əlbəttə, Azərbaycan bu baxımdan tək deyil, eyni çətinliklərlə qarşılaşan başqa ölkələr də var. Lakin Azərbaycanın 1991, 1995, 2000, 2010 və 2013-cü illərdəki obrazını müqayisə etsək, tərəqqi olduğunu görərik.

- Azərbaycanla ATƏT arasında imzalanması planlaşdırılan Memorandumun hansı məsələləri açıq qalır?

- Bu məsələnin müzakirəsi Vyanada Azərbaycan nümayəndəliyi ilə bu il qurumda sədrlik edən Ukrayna nümayəndələri arasında davam edir. Bakı ofisi bu prosesə cəlb olunmayıb. Bizə verilən məlumata görə, Memorandum demək olar ki, hazırdır, bəzi texniki məsələlər və büdcə məsələsi qalıb. Məsələ burasındadır ki, Azərbaycanın 2014-cü il büdcəsi qəbul olunub və ora əlavə xərclər daxil etmək asan deyil. ATƏT-in vahid büdcəsi isə hələ qəbul olunmayıb. Bu cür məsələlər qalıb, onları problem adlandırmaq olmaz. Eyni zamanda yeni ofisin — layihə koordinatorluğunun tərkibi, onun sayı və səlahiyyət çərçivəsi məsələsi də qalıb. Bunlar texniki məsələlərdir. Memorandum layihəsi ilin sonuna kimi hazır ola bilər. Hazır olmasa da, problem deyil, onu yanvarda asanlıqla qəbul etmək mümkündür.

- Sizin səlahiyyət müddətiniz başa çatır. Layihə koordinatoru vəzifəsinə kimin təyin olunacağı məlumdurmu? Sizin sonrakı planlarınız nədən ibarətdir?

- İlin yekunlaşması ilə mənim də səlahiyyət müddətim başa çatır. Layihə koordinatoru statusu Bakı ofisi rəhbərinin statusundan fərqlənir. Mənim fikrimcə, layihə koordinatorunun vəzifələri səfir səviyyəsinə uyğun gəlmir. Mənim ölkəmdə səfir siyasi səviyyədir. Layihə koordinatorunun siyasi vəzifələri müəyyən mənada ixtisar olunacaq, daraldılacaq. Siyasi vəzifələr layihə koordinatoru tərəfindən yerinə yetirilməyəcək, ona görə də səfir səviyyəsindəki şəxsin təyinatına ehtiyac yoxdur. Müvafiq ranqlı şəxs yetərli olacaq. Hər halda mən belə görürəm. Təyinatla bağlı müəyyən porsedur var. Hər ölkədən müəyyən təcrübə və biliklərə malik namizəd göstərəcək. Mən isə Ankaraya — Xarici İşlər Nazirliyinə dönəcəyəm. Karyeramı başa vururam. Bu, mənim 8-ci təyinatım idi, mən 40 il çalışdım. Hələlik bundan sonra nə ilə məşğul olacağımı bilmirəm.

- ATƏT-in Bakı ofisi 13 il fəaliyyət göstərib. Siz ofisin fəaliyyətini necə qiymətləndirirsiniz?

- Mən hesab edirəm ki, ofisin 13 il ərzində fəaliyyəti uğurlu olub. Ötən illər ərzində ofis yüzlərlə layihə həyata keçirib. Fikrimcə, son illər ən vacib və ən uğurla layihələrdən biri DİN-lə birgə həyata keçirdiyimiz ictimai polis layihəsi olub. Ölkədə seçki sistemi təkmilləşir. Əlbəttə, üzərində çalışılması gərəkən məsələlər də var, lakin hər seçkidən seçkiyə sistem yaxşılaşır. İnsan alveri kimi beynəlxalq təhlükəyə dair bizim müvafiq layihəmiz var və uğurla həyata keçirilir. Kiber cinayətkarlıq, Xəzərdə neftlə çirklənmənin qarşısının alınması istiqamətində layihələrimiz də var. Ən vacib layihələrdən biri də Kür çayının suyundan istifadə olunmasıdır, bu barədə saziş imzalanmaq ərəfəsindədir, Gürcüstanla da bu cür layihə imzalanacaq. İqtisadi sahədə ofis kiçik və orta müəssisələrin dəstəklənməsi barədə layihə həyata keçirib. Azərbaycan güclü orta sinifin mövcudluğuna ehtiyac duyur. Düşünürəm ki, bu sahədə əməkdaşlığımız gələcəkdə davam etməlidir. Möhkəm orta sinifin mövcudluğu ölkənin gələcəyinin təminatıdır.

Mən bütün layihələrin gedişindən razıyam. Ümid edirəm ki, onlar layihə koordinatorluğu çərçivəsində davam etdiriləcək. Lakin bu fəaliyyət məhdudlaşarsa, onda layihələr arasında XİN-lə birlikdə seçim aparmaq lazım gələcək.

Xalq Cəbhəsi.- 2013.- 27 dekabr.- S.7.