Köklü keçmişdən, güclü gələcəyə

Söhrab Abdullayev: «Beynəlxalq Türk Festivalı türk dünyasının birliyi üçün önəm daşıyır»

«İnsanlarımız nə qədər bir-birinə yaxın olsalar, türk dünyasının bir araya gəlməsi bir o qədər də sürətlənə bilər»

Hər il Türkiyənin maliyyə dəstəyilə Beynəlxalq Türk Festivalı keçirilir. Qeyd edək ki, bu tədbirlərdən 3-ü Türkiyənin Ərzurum şəhərində baş tutub. Bu il mayın 3-5-də keçirilən 4-cü Beynəlxalq Türk Festivalı isə Qazaxıstanda keçirilib. Maliyyə xərclərini ənənəvi olaraq Türkiyə dövləti ödəyib. Tədbirin təşkilatçısı tanınmış alim, araşdırmaçı-yazar Əli Kafkasiyalıdır. Əli Kafkasiyalı Əhməd Yəsəvi adına Universitetdə dekan vəzifəsində çalışır. Ərzurumda keçirilən tədbirlərdə də təşkilatçı yenə də Əhməd Kafkassiyalı olub. Qazaxıstanda baş tutan 4-cü Beynəlxalq Türk Festivalına Bütöv Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyasının (BAXCP) baş katibi Söhrab Abdullayev də qatılıb. O, bizimlə söhbətində tədbirin türk dünyası üçün əhəmiyyətindən danışdı.

- Tədbirə Azərbaycandan sizdən başqa daha kimlər qatılmışdı?

- Hər il türk dövlətlərinin birində, əsasən də Türkiyədə Beynəlxalq Türk Festivalı keçirilir. Bu ilki 4-cü festival da Qazaxıstanda baş tutdu. Tədbir Xoca Əhməd Yəsəvi adına Universitetdə keçirildi. Azərbaycandan tədbirə qatılmaq üçün 5 nəfərə — professor Məhərrəm Qasımlı, şair Məmməd Aslan, Elbrus Hüseynov, Maksim Musayevə və mənə dəvət gəlmişdi. Bundan başqa orada Azərbaycandan iki aşığın iştirakı nəzərdə tutulurdu. Müəyyən səbəblərdən Məmməd Aslan və Məhərrəm Qasımlı tədbirə qatıla bilmədi. Bu səbəbdən də oradakı protokol danışıqlarını mən aparmalı oldum.

- Digər türk respublikları və türk bölgələrinin hamısı təmsil olunurdu?

- İlk olaraq Türküstan şəhərinə getdik. Orada Əhməd Yəsəvi Adına Universitetdə baş tutuan yüksək səviyyəli tədbirə qatıldıq. Tədbirə Türkiyədən qonaqlar gəlmişdi. Onlar arasında yüksək səviyyəli məmurlar da var idi. Bundan başqa dünyanın hər yerindən — Yakutiya, Çin, Altay, Güney Azərbaycan, eləcə də digər türk dövlətləri və türk bölgələrinin nümayəndələri Qazaxıstana gəlmişdilər. Demək olar ki, tədbirdə dünyanın bütün türk bölgələrindən təmsilçilər tədbirdə iştirak edirdi. İlk olaraq rəsmi salamlama törəni oldu ki, bu da, yüksək səviyyədə hazırlanmışdı. Ön cərgədə 7 türk dövlətinin nümayəndələri, arxa cərgələrdə isə ayrı-ayrı dövlətlərdən olan türk boylarının təmsilçiləri əyləşmişdilər. Salamlamadan sonra ayrı-ayrı ölkələrin folklor nümunələrini, müxtəlif ölkələrdən gələn sənətçilər nümayiş etdirdilər.

- Bundan başqa yadda qalan maraqlı nə oldu?

- Birinci gün belə yekunlaşdı. Tədbirin ikinci günü bizi Türküstanın görməli yerlərinə apardılar, tarixi aibədələrlə tanış olduq. Hər kəsin istəyi onlan ibarət idi ki, ilk olaraq Əhməd Yəsəvinin türbəsi ziyarət edilsin. Türbə çox möhtəşəmdir, həm də məscid kimi istifadə olunur. Burada qəribə bir hadisə ilə rastlaşdıq. Əhməd Yəsəvinin bir vəsiyyəti var. O, dünyasını dəyişməzdən qabaq deyib ki, onun məzarını ziyarət etmək istəyənlər öncə, ustadı Arslan Babanı ziyarət etməlidirlər. Biz, məcbur olub, 60 kilometr aralıda yerləlşən Arslan Babanın məzarını ziyarət etdik. Ondan sonra Əhməd Yəsəvinin məzarı ziyarət olundu. Daha sonra isə şəhərin görməli yerlərinə getdik. Qeyd edim ki, qədim şəhər olan Türküstanın 200 min nəfərə yaxın əhalisi var.

Bundan sonra isə musiqi şöləninə yer verildi. Azərbaycandan gedən sənətçilər də öz musiqilərini səsləndirdilər.

Tədbirin 3-cü günün isə rəsmi ziyafət verildi. Ziyafət çərçivəsində ayrı-ayrı türk boylarının geyimləri də nümayiş etdirildi.

- Dediniz ki, tədbirə qatılmaq üçün dünyanın hər yerindən bütün türk boylarının nümayəndələri gəlmişdilər. Maraqlıdır, bir-birinizlə necə ünsiyyət saxlayırdınız?

- Düzdür, əvvəllər, sanki, heç kim bir-birini başa düşmürdü. Amma 4-5 saatdan sonra hamı bir-birini normal olaraq anlayırdı. Çünki dil eyni, kök də eyni kökdür. Bu da bir daha isbat olundu.

- Tədbirin Qazaxıstanda keçirilməsinin xüsusi önəmi var idimi, yoxsa sadəcə qərar belə idi?

- Bilirsiniz ki, Qazaxıstan çox önəmli türkçülük mərkəzidir. Onu da qeyd edim ki, Türküstan şəhərinin əvvəlki adı Yəsi olub ki, bu da Yəsəvini adı ilə bağlıdır. Daha sonra isə bu adı dəyişib Türküstan qoyublar. Ümumiyyətlə səfər çox zəngin təəssüratlarla yadda qaldı.

- Orada nə qədər azərbaycanlı tələbə var? Səfəriniz zamanı onlarla görüşdünüzmü?

- Orada Qazax Türk Universiteti fəaliyyət göstərir və bu universitetin diplomları bütün dünyada tanınır. Həmin universitetdə 43 azərbaycanlı tələbə təhsil alır. Tələbələrlə keçirdiyimiz görüş zamanı onların bizə bəzi şikayətləri oldu.

- Hə ilə bağlı?

- İlk növbədə Azərbaycanın Qazaxıstandakı səfirliyilə bağlı. Bizim tələbələr türkiyəli tələbələrlə birgə universitetin həyətində Xocalı soyqırımının qurbanlarına xatirə abidəsi qoyublar. Xatirə abidəsinin açılışı üçün oradakı Azərbaycan səfirliyinə 4-5 dəfə yazılı müraciət ediblər ki, nümayəndə göndərsinlər. Amma səfirlikdən abidənin açılışana heç kim qatılmayıb. 300 nəfərlik bir tədbir baş tutub ki, səfirlik heç ona münasibət belə bildirməyib.

Amma tələblərin universitetlə və qaldıqları yerlə bağlı bir problemləri yoxdur. Hormal təhsil alırlar və 3-4 dil bilirlər.

- Hövbəti tədbirin Azərbaycanda keçirilməsi nəzərdə tutulubmu?

- Əvvəlcə onu nəzərinizə çatdırım ki, tədbir türk dünyasının inteqrasiyası baxımından, eləcə də dilimizin bir-birinə nə qədər yaxın olduğunu, tariximizin, mədəniyyətimizin eyni olduğunu anlamaq, insanlarımız arasında əlaqələrin qurulması üçün mühüm əhəmiyyət daşıyır. Mustafa Kamal Atatürk bildirirdi ki, «zaman gələcək Sovetlər İttifaqı dağılacaq. Ona görə də bizi bir-birimizə bağlayan dilimizi mühafizə etmək lazımdır». Bu gün bunun gerçəkliyi artıq görünür. Biz bu məsələyə çox önəm veririk. Arzu edirəm ki, bundan sonrakı tədbirlərdən biri də Azərbaycanda keçirilsin. Amma hələ ki, bunu Azərbaycanda təşkil edəcək şəxs ortaya çıxmayıb.

Belə tədbirlər daha da yaxınlaşmağımız üçün önəmli rola malikdir. Tədbirin devizi də «köklü keçmişdən, güclü gələcəyə» adlanır və bu də Əhməd Yəsəvi adına Universitet tərəfindən düşünülüb. İnsanlarımız nə qədər bir-birinə yaxın olsalar, türk dünyasının iqtisadi, siyasi, mədəni cəhətdən bir araya gəlməsi bir o qədər də sürətlənə bilər.

Əli

Xalq Cəbhəsi.- 2013.- 14 may.- S.5.