“Bağrı şan-şan
olan güllərə dəymə”...
Akif Səmədin 55 yaşı
tamam olur: "Hələ dərdin yazammadım"
İyulun 22-si həyatdan vaxtsız getmiş şair Akif Səmədin 55 yaşı tamam olur. O, 1959-cu ildə Qazax
rayonunun Astanbəyli kəndində anadan olub. Burada orta məktəbi
bitirdikdən sonra Azərbaycan Dövlət Universitetinin jurnalistika fakültəsində təhsil
alıb. "Gənc müəllim"
qəzeti və "Mərhəmət" jurnalı
redaksiyalarında işləyib,
Azərbaycan Dövlət
Teleradio Şirkətində
redaktor vəzifəsində
çalışıb. Tələbəlik illərindən bədii
yaradıcılıqla məşğul
olub. "Qiblə yelləri"
(1992), "Uzaqlardan gəlirik"
(1994), "Adəmdən" (1995), "Özümə yol"
(1996), "Seçilmiş əsərləri" (I cild)
kitabları nəşr
olunub. 2004-cü il iyulun 6-da Bakıda vəfat edib, doğma Astanbəyli kəndində
torpağa tapşırılıb.
Akif Səmədi
1990-cı illərin başlanğıcından
tanıyırdım. Onun şeirlərində
insanı sevmək, onu tanımaq, anlamaq var. Bir şair olaraq onda gözəl ruhani (insani) duyum var. O, gerçəkliyin
arxasındakı ilahi
gözəlliyi görə,
şeirə gətirə
bilirdi. Çağımızda yaradıcılığın müxtəlif sahələrində
bu cəhət qıtlaşıb. Ancaq
Akif Səməddə
ilahi duyğuları, mənanı şeirdə
ifadə etmək ustalığı var:
Daşda
bitən kolmuşam,
Öz-özümü yolmuşam,
Özümdən yol almışam,
Özümə yol gedirəm.
O, təsvirçi, tərənnümçü
şair deyildi. Şair var ki, bütöv
bir şeirində belə bir fikrə
rast gəlmək olmur. Onun şeirlərində demək olar, hər misra dolğun yaradıcı fikir ifadə edir.
Zəmidə bağrı xal
lala,
Mənimlə başlanan dünya.
Qoymurlar
özümə qala,
Mənimlə başlanan dünya.
İnsan adicə lalədə dünyasını tapır,
həmin tapıntıdan
başlanır onun üçün dünya. Ancaq insanın
o mənəvi dünyasını
da əlindən alırlar dünyasızlar
- mənəviliyi ələ
salmaqla, arxa çevirməklə. Təbiətlə
birdir Akif Səməd. Onun dağını, daşını,
cığırını dərindən
tanıyırdı:
"İç" dedikcə
içim göynər,
Necə içim, bulaq, səni?
Dağ yolunda köçüm göynər,
Necə qucum, yaylaq, səni?
O, dağa-daşa, çaya sevdalıydı. Dərdini təbiətlə bölüşür, özündən
bezar olanda da təbiətə üz tuturdu.
Asif Ata yazır: "Ölümü
yaşadan qorxudur. Ölümdən qorxmuram. Bu səbəbdən də ölümsüzəm. İnsan ömrü
bir cümlədir, ölüm onun son nöqtəsi". Ölüm mövzusu
da Akif Səmədin
şeirlərində aparıcı
yer tutur - o, ölümlə oynayır
sanki.
Doğru-düzünə yaşasan,
Halal sözünə yaşasan,
Ömrü özünə yaşasan,
Qardaş, ölüm nəmənədi?
Akif Səməd
dərd şairi idi. Hayıf ki, yaşamdan
tez getdi.
Şeirdə ruhani (insani) duyğular ifadə etmək asan deyil. Gərək ömürdə
ruhani yaşantın ola ki, onu ifadə edə biləsən.
Yadındamı qardım?
Səhraya yağardım,
Əvvəl də mən vardım,
Sonra da mən varam.
Şair burada təbiətə ruhani (insani) münasibət bəsləyir,
özünü qarda,
səhrada görür. İnsanın əbədi varlıq olduğunu fəhmən duyur. "Özümə
yol gedirəm" deyən Akif Səməd hərdən şeirə sığmırdı.
Şeir onun üçün əslində özünüifadə
vasitəsidir.
Əsl yol, yolçu azdır, az
olub həmişə.
Dünyada çoxlu yalan
yollar var, adamları çaşdırır,
doğru yoldan sapdırır. Görünür, Akif "Yolu olan qalmaz darda"
deyəndə içində
həqiqi yol ehtiyacı duyurmuş.
Belədə insan düşdüyü çətin
durumdan çıxmaq
üçün doğru
yolu sanki möcüzə kimi gözləyir, arayır...
Özünü tanıyan təbiətdəki
balaca yarpağın da dilini bilir. Akif Səməd
bu halı içində gəzdirdiyinə
əmin idi. Təbii, yaşamaq istəyirdi Akif Səməd. Dərdi ilə dost olmağı, özünü qınamağı,
bütün əzabına,
dəhşətinə baxmayaraq
dünyanı sevməyi
bacarırdı.
Şeiriyyət zamanı o halda ötə bilər ki, yaradıcı şəxs gedişatı
aşa bilsin. Akif Səmədlərin
ömrü, duyğuları
şeirdəmi qalsın?
Gedənlərin ömürlərini, xəlqi diləklərini yaşamaq gərəkdir ki, xalq var
olsun. Akif Səmədin cismani yaşı 45-də qırıldı,
qaldı... Ancaq ruhunun yaşı
çoxuydu. Ondan qalan
şeirlər bunu deyir. İndi də Akif Səmədin bir neçə şeirini təqdim edirik.
A bəxtəvər, elə
bilmə
Yadam mən Akif Səmədə.
Dərd
ha deyil, düşmür
çiçək
Badamdan Akif Səmədə.
Anam məni daş doğmadı,
Gözlərində yaş doğmadı.
Ağac
yaxın, daş doğmadı
Adamdan Akif Səmədə.
Çox
da yollar buz-qarıymış,
Fələklər bizə yarıymış.
Bircə
qarış yol varıymış,
Adəmdən Akif Səmədə.
***
Sən kövrəlmə, ay atam,
Dözümə yol gedirəm.
Nə vaxtdı itib-batan
İzimə yol gedirəm.
Yanmaq yaraşır ömrə,
Qulam Allahdan əmrə.
Nəsimi,
Yunus Əmrə
Sözümə yol gedirəm.
Daşda
bitən kolmuşam,
Öz-özümü yolmuşam.
Özümdən yol almışam,
Özümə yol gedirəm.
***
Gedəsiydim bu şəhərdən
vaxtında,
Ürəyimi bada verdim, getmədim.
Arzuların qanadında uçurdum,
Qanadları oda verdim, getmədim.
Üzə durdum, qürbət
eldə ölmədim,
Ölmədimsə, ürəkdən də gülmədim.
İşıq gələn div eviymiş,
bilmədim,
Səs gələnə
səda verdim, getmədim.
Ayrılıqmı, aydınlıqmı qoxur dan?
"Dilqəmi"mi, "Ruhani"mi oxur dan?
Məndən ötrü göz
yaşları axıdan,
Yurd yerini yada verdim, getmədim.
***
Ürəyin dərd bilmir, pərdəyə dəymə,
Sənə oyuncaqdı dünyası yanmaq.
Əsli
heykəlini dərd əyər, dəymə,
Hər kəsə
qismətmi düyməsi
yanmaq?
Xatirə
göynətmə, illərə
dəymə,
Qor olar altında küllərə
dəymə.
Bağrı şan-şan olan güllərə dəymə.
***
Qəlbində baş əyir ulu sevgiyə,
Baxma ki, özünü əyməz
bu dünya.
Məcnunun gözündə özü
də bilir,
Leylinin telinə
dəyməz bu dünya.
Eşitməz batanın hay-harayını,
Dəniz harayını, çay harayını.
Uçurar, toz eylər xan sarayını,
Kərəmin külünə qıymaz
bu dünya.
Çox
da ki, şimşəklər
haqqa şığıdı,
Bu qanlar, qadalar haqq yaraşığıdı.
Akifə
oxşayıb, haqq aşığıdı,
Ulu sevgiləri
söyməz bu dünya.
***
Düşmən nədi, yağı kimdi?
Dad-aman dostlar əlindən.
Dizə
gəldi, neçə-neçə
Ataman dostlar əlindən.
Nədi əlacım, nə edim?
Neçə yol sözümü yedim.
Şikayətə durum gedim?
Yada mən dostlar əlindən!
Rəngləri var- ağ,
alaca,
Boz, sarıca,
tünd qaraca.
Tikəmmədim bir balaca
Oda mən dostlar əlindən.
Neçəsinə könül verdim,
Hər salamdan artdı dərdim.
Ay... nə qədər çəkdim, gördüm
Qada mən dostlar əlindən.
Qəbrimdə otlar bitəcək,
Xığırım otda itəcək.
Ya budu dostlar gedəcək,
Ya da mən dostlar əlindən.
İncənin yolları
Binələri əldən çıxdı,
Endi İncənin
yolları.
Bir gümüşü simə
döndü,
Dindi İncənin
yolları.
Neçə kəhərlər nal
salıb,
Neçə igidlər ad alıb.
At səsinə həsrət
qalıb
İndi İncənin yolları.
Dağ övladı kür olarmış,
O kürlükdə sirr olarmış.
Qala yolu bir olarmış,
Mindi İncənin
yolları.
Dağlar,
dərələr yaşıdı,
Tapdandı, gənə yaşadı.
Allah, şəhərə daşıdı
Kəndi İncənin yolları.
Uğur
Xalqcəbhəsi.-2014.-22 iyul.-S.15.