Qarakəndin mavi səmasında
bitən jurnalist ömrü
Yazı “RUH” Azərbaycan Jurnalistləri
Müdafiə Komitəsinin
Azərbaycan Respublikası
Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin dəstəyi ilə reallaşdırdığı “Milli Qəhrəmanların
tanıdılması kampaniyasının
təşkili” layihəsi
çərçivəsində hazırlanıb.
1988-ci ildə ermənilərin
Qarabağa yönəlik
iddialarının növbəti
dəfə baş qaldırması sovet totalitarizminin onilliklər boyu ətalətdə saxladığı Azərbaycan
cəmiyyətində ciddi
hərəkətlənməyə səbəb oldu. Özünümüdafiə
hissi üzərində
tədricən güclənən
milli təəssübkeşlik
duyğuları Azərbaycanın
aparıcı ziyalı
təbəqəsinin yenidən
xalqın önünə
keçərək istiqamətverici
qüvvəyə çevrilməsinə
təkan verdi.
Məhz o zaman sovet rəhbərliyinin həyata keçirməyə
çalışdığı, lakin Azərbaycana daxil olmağa “çətinlik çəkən”
aşkarlıq və yenidənqurma siyasətinin
xəfif küləyi
bizim respublikanı da “vurmağa” başladı.
Qeyd edilən
dönəmdə ermənilərin
torpaq iddialarının
əsassızlığı, nəinki Qarabağın, hətta Ermənistanın
özünün də
Azərbaycanın tarixi
torpağı olmasına
dair ziyalılarımızın
ilk açıq çıxışları
cəmiyyətə də
yeni ab-hava gətirdi. Yenidənqurma siyasətinin yaratdığı
bu imkanlar Azərbaycan sovet mətbuatının heç
nə ilə fərqlənməyən, şablon,
boz simasına da təsirini göstərdi. Təqribən 70 ilə yaxın müddət ərzində
yalnız ideoloji təbliğatla məşğul
olan, Kommunist Partiyasının sadiq ruporu funksiyasından kənara çıxmayan mətbuatımız o dövr
üçün nisbətən
gənc sayılan müasir düşüncəli
jurnalistlərin sayəsində
fərqli məzmun qazandı.
Azərbaycana Moskvanın süni
surətdə sırıdığı
Qarabağ probleminin milli maraqlara uyğun işıqlandırılması
ilə başlayan bu proses getdikcə
genişləndi və
digər sahələrə
aid problemlərin də
daha obyektiv şəkildə oxuculara çatdırılmasına yol
açdı. Bu sırada televiziya xüsusi yer tuturdu və orada çalışan, tamaşaçıların rəğbətini
qazanmış əməkdaşlar
xalqa baş verən həqiqətləri
çatdırmaq üçün
müəyyən çərçivədə
olsa da, əllərindən gələni
edirdilər.
Azərbaycanda yenidənqurma dövrünün
telejurnalistlərindən söz
düşəndə adları
ilk xatırlananlardan biri
və bəlkə də birincisi Alı Mustafayevdir. Yaşasaydı aprelin 14-ü 62-ci doğum
gününü qeyd edəcəkdi.
Yaşlı tamaşaçıların ilk dəfə
Azərbaycan televiziyasının
“Günün ekranı”
xəbərlər proqramında
görüb-tanıdıqları Alı Mustafayev 1952-ci il-də Qazax rayonunun Qazaxbəyli kəndində anadan olub. 1981-ci ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin (indiki Bakı Dövlət Universiteti) jurnalistika fakültəsini bitirdikdən
sonra Azərbaycan Televiziyasında fəaliyyətə
başlayıb, daha sonra informasiya şöbəsinin rəhbəri
vəzifəsinə qədər
yüksəlib.
Alı Mustafayevin
televiziyadakı fəaliyyətinin
ən parlaq dövrü 1988-91-ci illərə
təsadüf edir. Yuxarıda qeyd
olunduğu kimi, yenidənqurma siyasətinin
yaratdığı imkanlar
bir çox yaradıcı insanların,
o cümlədən də,
Alı Mustafayevin də telejurnalist kimi potensialını açıb göstərməyə
şərait yaratdı.
O, müntəzəm olaraq
Dağlıq Qarabağa
və Ermənistanla həmsərhəd rayonlarımıza
səfərlər edərək,
ermənilərin təhdidi
ilə üz-üzə
qalan soydaşlarımızda
ruh yüksəkliyi yaradır, xalqın onlarla birlikdə olduğunu göstərməyə
çalışırdı.
Alı Mustafayevin Qarabağdan hazırladığı çoxsaylı süjetlər aktual olduğu qədər də canlı və məzmunlu idi. O, getdiyi kəndlərdə “partiya və hökumətin xalqa qayğısını” nümayiş etdirən təşviqatçı” yox, sakinlərin problemlərini dəqiq təsvir edən və işıqlandıran milli ruhlu qələm sahibiydi. Malik olduğu düşüncələrdən irəli gələrək, süjetlərində dəfələrlə ideoloji çərçivədən kənara çıxmaqdan çəkinməmişdi. Alı Mustafayev ideoloji rəhbərliyin ona tapşırdıqlarını deyil, gördüyü həqiqətləri deyirdi. Bu keyfiyyəti, jurnalist obyektivliyi onu tamaşaçıların gözündə daha da ucaldırdı.
Alı Mustafayevin yaradıcılığının növbəti mühüm mərhələsi onun 1989-cu ildə SSRİ Xalq Deputları qurultayının işının işıqlandırılması hesab oluna bilər. Bu məqsədlə uzun müddət Moskvada yaradıcılıq ezamiyyətində olan jurnalist onlarla maraqlı material hazırlayaraq təqdim edib. O, sözügedən qurultayın iş günlərini, orada aparılan qızğın müzakirələri, Azərbaycan nümayəndələrinin fəaliyyətini göstərməklə kifayətlənmirdi. Həmin dövrdə “qaynar qazan”ı xatırladan Moskvanın ictimai-siyasi həyatında baş verənləri Azərbaycan tamaşaçısına operativ tərzdə çatdırırdı. O, tanınmış siyasi xadimlərdən, din adamlarından Dağlıq Qarabağ probleminə dair müsahibələr alır, Moskva sakinləri ilə müxtəlif mövzularda sorğular keçirir, Azərbaycanın daha yaxından tanıdılması üçün zəruri tədbirlərdə iştirak edirdi.
Təbii ki, 1991-ci ilin oktyabrında 71 illik fasilədən sonra Azərbaycanın müstəqilliyinin bərpa olunması Alı Mustafayevin yaradıcılığında da yeni səhifə açdı. O, ideoloji çərçivələrin götürüldüyü və Mərkəzin diqtəsinin aradan qaldırıldığı bir şəraitdə öz sözü və qələmi ilə xalqına səmərəli xidmət göstərmək imkanı qazandı. Azərbaycan televiziyasında rəhbər vəzifədə çalışdığı dönəmdə də Qarabağa səfərlərinin arasını heç vaxt kəsmədi, artıq azğınlaşmış ermənilərin vəhşiliyi və bölgədə yaşayan əhalimizin vəziyyətini tam dolğunluğu ilə tamaşaçılara çatdırırdı. Lakin təəssüf ki, şüurlu həyatı boyu arzusunda olduğu müstəqillik dönəmində uzun müddət fəaliyyət göstərmək ona nəsib olmadı. 1991-ci il noyabrın 20-də Alı Mustafayevin Azərbaycanın dövlət və hökumət xadimləri ilə birlikdə olduğu vertolyot Qarabağın Qarakənd səmasında ermənilər tərəfindən vuruldu.
Alı Mustafayevin şəhid olmasından sonra onun yaradıcılığının sadəcə, jurnalistika ilə məhdudlaşmadığı üzə çıxdı. Məlum oldu ki, Qazax torpağının yetirməsi olan mərhum telejurnalist məşhur həmyerlilərindən ilham alaraq həm də gözəl şeirlər yazırmış. Onun “Dəli bir ağlamaq keçir könlümdən” şeiri bu gün də Alı Mustafayevin öz taleyinə yazdığı öncəgörmə kimi qiymətləndirilir.
Həlak olduqdan sonra Şəhidlər Xiyabanında dəfn olunan mərhum telejurnalistin fədakarlığı öz layiqli qiymətini alıb. 1992-ci il noyabrın 6-da prezident fərmanı ilə Alı Mustafayevə Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı adı verilib.
Həmkarları və geniş ictimaiyyət Alı Mustafayevin doğum və ölüm gününü hər il anım mərasimləri ilə qeyd edirlər. Azərbaycan Mətbuat Şurası və digər jurnalist təşkilatları şəhid həmkarımızın xatirəsini hər zaman əziz tuturlar.
Alı Mustafayev şərəfli həyat və yaradıcılıq yolu keçib. Müasir texnologiyanın indiki inkişaf səviyyəsində Alı Mustafayevin telejurnalist fəaliyyətini gənclər müəyyən mənada tam təsəvvür etməyə bilər. Amma reallıq budur ki, jurnalist öz fəaliyyəti və şəhadəti ilə özündən sonra böyük bir nümunə qoyub getdi. Gənclərimizin, xüsusilə yaradıcı fəaliyyətlə məşğul olan gənclərimizin bu nümunəni öyrənib ondan faydalanmalarına ehtiyac var. Ona görə də, qəhrəmanlarımızı, tək fəaliyyəti ilə deyil, ölümləri ilə də nümunəyə çevrilən insanlarımızı heç vaxt unutmamalıyıq. Necə ki, Alı Mustafayevin timsalında unutmuruq.
Xalq Cəbhəsi.- 2015.- 17 aprel.- S.14.