“BMT və onun qurumlarında Dağlıq
Qarabağla bağlı Azərbaycanın mövqeyini həmişə
dəstəkləyirik”
Suzan Cəmil:“Əvvəlcə terrorizmlə mübarizə
aparılmalı, sonra Bəşər Əsədin taleyi
müəyyənləşdirilməlidir”
Misir Ərəb Respublikasının Azərbaycandakı
fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Suzan Cəmilin
APA-ya müsahibəsini təqdim edirik.
- Azərbaycana
yeni səfir təyin olunmusunuz. Bura gəlməzdən
əvvəl Azərbaycan barədə təsəvvürləriniz
nələr idi və qarşılaşdıqlarınız
sizin təsəvvürlərinizlə uzlaşdımı?
- Səfir
kimi fəaliyyətə başlamazdan öncə Azərbaycan
barədə təsəvvürlərim ancaq işimdən əldə
etdiyim məlumatlarla məhdudlaşırdı. Həmin
vaxtı mən MDB ölkələri ilə Texniki Əməkdaşlıq
üzrə Misir Fondunun konsulluq departamentində
çalışırdım. Dediyim
müddət 1996-2001-ci illəri əhatə edir. Azərbaycan barədə olan bütün məlumatlarım
səfirliyin məruzələrindən ibarət idi. Bildiyiniz kimi, biz Azərbaycanın müstəqilliyini
tanıyan ilk dövlətlərdən biriyik. Bizim MDB-dən də əvvəl yaxşı, tarixi
münasibətlərimiz olub. İki
dövlət arasındakı münasibətlərin
inkişafı üçün güclü potensial
olduğunu düşünürəm. Bura
gələndə böyük fərq olduğunu
gördüm. Çünki ölkəniz bir neçə
il ərzində yüksək iqtisadi
inkişafa nail ola bilib. Gördüklərim mənim
gözləntilərimi üstələmişdi. Misirin səfiri olaraq Azərbaycanda fəaliyyətdə
başlamağımdan çox məmnunluq duyuram. Aeroportdan şəhər mərkəzinə
doğru gələndə gördüyüm
işıqlandırılmış tikililər, bulvar, ticarət
mərkəzləri heyrətamiz idi. Ən
böyük sərvətiniz isə mehriban insanlardır.
Mənə qarşı çox xoş
davranırlar. Mən sadəcə Misirdən olduğumu
deyəndə burdakı insanların ölkəmi necə
sevdiyini hiss etdim. İnsanların bu xoş
münasibəti mənim işimi çox
asanlaşdırır.
- Azərbaycanda
səfir olduğunuz müddətdə fəaliyyətinizdə
hansı sahələr prioritet təşkil edəcək?
- Biz
bütün sahələrdə əməkdaşlığı
davam etdirməliyik. Lakin xüsusi olaraq siyasi
müstəvidən söhbət gedirsə, biz BMT və onun
ixtisaslaşmış qurumlarında Dağlıq Qarabağla
bağlı Azərbaycanın mövqeyini dəstəkləyirik.
Azərbaycan da, həmçinin, Misirə
münasibətdə dəstəyini göstərir. Bizim Azərbaycanla siyasi müstəvidə
razılaşdırmadığımız hər hansı məsələ
yoxdur. Biz bütün məsələlərdə
razılığa gəlmişik. Lakin ikitərəfli
ticarət münasibətlərinin səviyyəsinə gəldikdə,
biz bu sahədə inkişafı dərinləşdirməliyik.
Bildiyiniz kimi, Misir Azərbaycandan neft və qaz
idxal edir. Lakin bu, kifayət deyil. Biz ikitərəfli münasibətlərimizi ticarət,
iqtisadiyyat və mədəniyyət sahələrində
gücləndirməliyik. Mən iki ölkədə
bir-biri haqqında informasiya çatışmazlığı
olduğunu gördüm. İnsanlar əsasən
Misiri tarixi nöqteyi-nəzərdən daha yaxşı
tanıyırlar, lakin Misirin turizmlə məşhur olan şəhər
və bölgələri olduğunu bilməlidirlər. Eyni zamanda, Misirdə də insanlar Azərbaycan
haqqında indi bildiklərindən daha çox bilməlidirlər.
İnsanlar, media, Azərbaycanın Dağlıq
Qarabağmünaqişəsi ilə bağlı mövqeyini
bilməlidirlər. Burda təbii ki, mənim
və həmkarım, Misir Mədəniyyət Mərkəzinin
direktoru Dr. Əhməd Saminin səyləri də vacibdir.
Biz bu kimi fəaliyyətlərlə insanlar
arasında Misir barəsində məlumatlılığı
artırmağa, necə deyərlər iki sivilizasiyanı
bir-birinə daha da yaxınlaşdırmağa
çalışmalıyıq.
- Ticarət
münasibətlərinin inkişaf etdirilməsinin vacibliyini
vurğuladınız. Bu sahənin
inkişafı üçün hansı tədbirlər
görülməlidir?
- Burda təkcə
səfirliyin cəhdləri kifayət etmir. Hər
iki ölkədən olan biznesmenlərin
qarşılıqlı faydalı məsələləri
müzakirə etməsi üçün bir forum çərçivəsində
birləşmələri vacibdir. Məhz
onlar Azərbaycan və Misir tərəfi üçün
hansı potensialın mövcud olduğunu müəyyənləşdirməlidirlər.
Səfirliyin bütün xırda detallarla
bağlı məlumatı olmadığı
üçün hər iki tərəf əyləşib bu
detalları müzakirə etməlidirlər. Əlbəttə,
bizim hər iki tərəfin nümayəndələrinin də
daxil olduğu hökumətlərarası komissiyamız var.
Onun keçirilməsi ilk əvvəl gələn ilin 26-27
yanvar tarixlərinə planlaşdırılsa da, baş verən
son hadisələrlə bağlı Misir tərəfi onun təxirə
salınması üçün müraciət edib. Lakin bu dediyim hökumət səviyyəsində olan
təşəbbüsdür. Bundan
başqa, biz xüsusi sektor sahəsində əlaqələrin
inkişaf etdirilməsi üçün bu sektordan olan
nümayəndələrin görüşüb, hər iki tərəfi
maraqlandıran məsələlər ətrafında fikir
mübadiləsi aparmasını dəstəkləyirik. Hökumət səviyyəsindəki münasibətlərimiz
əladır. Bütün müqavilələr
imzalanıb, lakin biz bu sahədə əməkdaşlığın
daha da effektivləşdirilməsini istəyirik.
- Misir
Ərəb Respublikasından Azərbaycana yüksək səviyyəli
səfərlər gözlənilir?
- Prezident
Əbdül Fəttah əs Sisinin Azərbaycana səfərə
gələcəyinə ümid edirik. Lakin
bildiyim qədər hələlik ona rəsmi dəvət
göndərilməyib. Eşitdiyimə
görə, SOCAR prezidenti Misirə səfəri zamanı bizim
baş nazirlə görüşmüşdü. O,
görüşdə prezidentin Azərbaycana səfərə
dəvət edilməsi ilə bağlı müraciət
göndərib. Lakin bu dəvət rəsmi -
prezident səviyyəsində olmalıdır.
- Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə
bağlı Misirin yanaşması necədir?
- BMT qətnamələrində,
eləcə də İslam Əməkdaşlıq Təşkilatının
qərarlarında Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ
münaqişəsi ilə bağlı suverenliyi dəstəklənir.
Yekun həllə nail olmaq üçün tərəflərin
Minsk Qrupu ilə birgə müzakirələr aparması
vacibdir. Çoxlu sayda azərbaycanlı
yaşadığı torpaqlardan çıxmaq məcburiyyətində
qalıb. 20 ildən artıq müddətdir
ki, bu münaqişə həll edilməmiş vəziyyətdə
qaldığı üçün bu, həmin insanlar
üçün də xoş olmayan mənzərə
yaradır. Misir olaraq biz Minsk Qrupunun fəaliyyətini
dəstəkləyirik.
-
Keçdiyimiz günlərdə Misir Rusiya təyyarəsinin qəzaya
uğradığı ərazi olaraq dünya mediasının
gündəminə gəlmişdi. Hazırda bu
insidentlə bağlı vəziyyət nə yerdədir?
- Rusiya təyyarənin
göyərtəsində bomba olduğunu demişdi. Lakin indiyə kimi bununla bağlı
araşdırmalar davam edir. Lakin bu, o demək
deyil ki, biz nə isə gizlətmək istəyirik. Biz yekun nəticə hasil olunana kimi orada bombanın
olub-olmadığını deyə bilmərik. Ona görə də təhqiqatın yekun nəticələri
və rəsmi məlumatı gözləməliyik. Təhqiqat komitəsinin tərkibinə artıq bir
neçə ölkə daxildir. Almaniya, Fransa, Rusiya, eləcə
də Misir bu komitənin tərkibində araşdırmalar
aparırlar. Bu isə bizim hansısa məlumatı
gizlətdiyimizi göstərmir. Hadisə
barədə yekun nəticələri gözləməliyik.
- Misirə
təxirə salınan xarici ölkələrin reysləri bərpa
olunub?
-
Uçuşları təxirə salan yeganə ölkə
Rusiyadır. Biz hələ də dünyanın
müxtəlif ölkələrindən uçuşlar qəbul
edirik.
- İnsidentlə bağlı Şarm-əl-Şeyx hava
limanında təhlükəsizlik qaydalarına əməl
edilmədiyi barədə fikirlər səsləndirildi.
- Əminəm ki, bütün təhlükəsizlik tədbirləri
görülüb. Beynəlxalq Mülki Aviasiya Təşkilatı
heç vaxt Şarm-əl-Şeyx aeroportunda təhlükəsizliklə
bağlı nöqsanlar aşkarlamayıb. Onu da qeyd edim ki, biz yenə də təhlükəsizlik
tədbirlərini gücləndirmişik.
- Qəzada
məsuliyyətin İŞİD qruplaşmasının “Sinay
vilayəti” adlanan qoluna aid olduğu deyildi. Bundan
əvvəl də Misirdə baş verən bir sıra
partlayışlarda İŞİD-in adı keçib. Necə düşünürsünüz,
bütün bunlar Misirin Suriyadakı münaqişəyə
müdaxilə etməsinə gətirib çıxara bilərmi?
- Əlbəttə, Suriyadakı vəziyyət
bütün Yaxın Şərq regionuna təsir edib. Bildiyiniz kimi,
biz Vyanada Suriya ilə bağlı baş tutan danışıqlarda
iştirak etmişik. Biz İŞİD,
“Əl Nusra Cəbhəsi” və digər terrorçu
qruplaşmalar tərəfindən törədilən
aktları pisləyirik. Lakin Sinayda baş verən hadisənin
kim tərəfindən törədilməsi,
kimin məsuliyyət daşıması ilə bağlı hələlik
yekun qərar yoxdur. Hər bir halda, Vyana
danışıqlarında vurğulandığı kimi, biz əvvəlcə
terrorizmlə mübarizə aparmalı və sonra Bəşər
Əsədin gələcək taleyini müəyyənləşdirməliyik.
-
Rusiya-Türkiyə münasibətlərində baş verən
son gərginləşmə fonunda regionda bundan sonra hadisələr
hansı istiqamətdə inkişaf edəcək?
- Ümid
edirəm ki, onlar bir masa arxasında əyləşib kompromisə
nail olacaqlar. Bilirəm ki, prezident Putin Rusiya təyyarəsinin
vurulmasından məyus olub. KİV-dən
eşitdiyimiz kimi, Suriya üzərindən olan uçuşlar
ABŞ-la koordinasiya edilib. Rusiyanın demək
istədiyi də budur. Onlar əvvəldən
bu məlumatı Birləşmiş Ştatlara göndərib
və koordinasiya ediblər. Bu isə o deməkdir
ki, NATO-nun bu barədə məlumatı olub. Bu da Türkiyənin bu uçuşla bağlı məlumatlı
olduğu mənasına gəlir. Yenə də
vəziyyətin düzələcəyinə ümid edirik.
Çünki Yaxın Şərqdə bizə əlavə
böhranlı vəziyyət lazım deyil. Biz kifayət qədər əziyyət çəkmişik.
- Misirin Türkiyə ilə münasibətlərində
gərginlik var. Diplomatik münasibətlər aşağı
səviyyəyə endirilib. Bu, regiondakı vəziyyətə
necə təsir göstərə bilər?
- Bizim hələ
də Türkiyə ilə diplomatik münasibətlərimiz
mövcuddur. Biz Türkiyəyə səfir yox,
müvəqqəti işlər vəkili göndərmişik.
Bu, münasibətlərin kəsildiyi mənasına
gəlmir. Hələ də Türkiyə
və türk xalqı ilə yaxşı münasibətlərimiz
var. Bizim vətəndaşların Türkiyəyə getməsinə
heç bir məhdudiyyət yoxdur. İnsanlar
gündəlik işlərinin, bizneslərinin arxasınca
gedirlər. Heç bir problem yoxdur.
- Sonda
vurğulamaq istədiyiniz hansısa məsələ varmı?
- Burada qaldığım müddətdə bütün
sahələr üzrə əlaqələri inkişaf etdirəcəyimizə
ümid edirəm. Azərbaycan perspektivlər vəd edən
ölkədir. Qarşılıqlı səfərlərin
artacağına ümid edirəm.
Xalq Cəbhəsi.- 2015.- 4 dekabr.- S.6.