“2015-ci il Azərbaycanda vətəndaş
cəmiyyətinin inkişafı baxımından yadda qalan il
oldu”
Başa
vurmaqda olduğumuz 2015-ci il bir sıra sahələrdə
uğurlarla yadda qaldı. İstər xarici siyasət sahəsində
əldə edilən nailiyyətlər, istər Azərbaycan
iqtisadiyyatının dünyadakı dərin maliyyə və
iqtisadi böhranına rəğmən öz inkişaf tempini
davam etdirməsi, istərsə də idman sahəsində
ölkəmizin adının Avropa, dünya birinciləri
sırasında çəkilıməsini buna misal göstərə
bilərik. Bəs görəsən 2015-ci il
vətəndaş cəmiyyəti sahəsində hansı
müsbət və ya mənfi tərəfləri ilə yadda
qaldı? Başa vurmaqda olduğumuz il
qeyri-hökumət təşkilatları üçün nə
dərəcədə uğurlu oldu? Əksər
sahələrdə müşahidə edilən inkişaf tempi
vətəndaş cəmiyyətində də
özünü büruzə verdimi?
Milli
Qeyri-Hökumət Təşkilatları Forumunun prezidenti Rauf
Zeyni deyib ki, 2015-ci il Azərbaycanda vətəndaş
cəmiyyətinin inkişafı baxımından yadda qalan il
oldu. Onun sözlərinə görə, Birinci Avropa
Oyunları da əsas götürülməklə 2015-ci il Azərbaycanda vətəndaş cəmiyyəti
üçün bir zirvə oldu: “Çünki vətəndaş
cəmiyyətinin indiyə qədər qazandığı təcrübə,
əldə etdiyi nailiyyətlər, yetişdirdiyi kadrların,
könüllülərin fəallığını biz
Birinci Avropa Oyunlarında gördük. Həmçinin
vətəndaş cəmiyyəti tərəfindən milli mənəvi
dəyərlərimiz yüksək səviyyədə
dünya ictimaiyyətinə təqdim edildi. Ümumiyyətlə
bir daha qeyd edirəm ki, bütün bunları nəzərə
alaraq 2015-ci ili vətəndaş cəmiyyəti
üçün yadda qalan, uğurlu il kimi hesab edə bilərik”.
Rauf Zeyni başa vurduğumuz ilin rəhbərlik
etdiyi Milli Qeyri-Hökumət Təşkilatları Forumu
üçün də uğurlu olduğu qənaətindədir.
Bildirib ki,
Milli
Qeyri-Hökumət Təşkilatları Forumu hər zaman vətəndaş
cəmiyyəti quruculuğunda, onun inkişaf etdirilməsində
yaxından iştirak edir: “Bu bizim hər zaman prioritet istiqamətimizdir
və bu istiqamətdə də fəaliyyətimizi davam
etdiririk. İl ərzində forumun nəzdində
bir neçə mərkəzlərimiz yarandı. Vətəndaş təşəbbüskarlığını
artırmaq, stimullaşdırmaq, hər hansı bir insanın,
yaxud QHT fəalının ideyalarını gerçəkləşdirmək
üçün Milli QHT Forumunun nəzdində bir neçə
mərkəz yaratdıq. Bunların
sırasında MQF elm, Qarabağ, hüquq, turizmin
inkişafı, eləcə də psixoloji araşdırma və
dəstək mərkəzləri, gənclər, media
klublarının adını qeyd edə bilərik. Hazırda da bu istiqamətlərdə işlər
davam edir. Qeyd edim ki, bundan əvvəl də
forumun müəyyən bölmələri fəaliyyət
göstərirdi. Yeni mərkəzlər və
klubların yaradılmasından sonra isə qeyd edilən
istiqamətlərdə fəallıq bir qədər
də
genişlənib və intensivləşib. Ötən
müddət ərzində müvafiq mərkəz və
klublar bir sıra sahələrlə bağlı tədbirlər
keçirib. Bəzi dövlət
qurumları və yerli icra hakimiyyətləri ilə birlikdə
keçirilən tədbirlərdə cəmiyyətimiz
üçün aktual olan məsələlər ətrafında
fikir mübadiləsi aparıldı, müəyyən təklif
və təşəbbüslər ortaya qoyuldu. Xüsusilə bu sırada cəmiyyətimiz
üçün başlıca problemlərdən biri olan
narkomaniya problemi, onun doğurduğu fəsadlarla bağlı
keçirilən tədbirləri qeyd etmək istərdim.
Belə ki, Narkomanlığa və Narkotik Vasitələrin
Qanunsuz Dövriyyəsinə qarşı Mübarizə
üzrə Dövlət Komissiyasının İşçi
Qrupu ilə birlikdə Qəbələ, Oğuz, Şəki,
Zaqatala, Suraxanı, Abşeron, Yasamal və Nizami rayonlarında
qeyd edilən mövzularda tədbirlər keçirildi, narkotik
vasitələrdən istifadənin insan orqanizmi
üçün zərəri ətrafında
danışıldı. Həmçinin tədbirlər
zamanı iştirakçılara Narkomanlığa və
Narkotik Vasitələrin Qanunsuz Dövriyyəsinə
qarşı Mübarizə üzrə Dövlət
Komissiyasının İşçi Qrupunun bu məqsədlə
hazırladığı maarifləndirici materiallar paylandı.
Bu baxımdan müvafiq dövlət qurumları
ilə belə tədbirlərin keçirilməsini biz vətəndaş
cəmiyyətinin inkişafı hesab edirik. Onu da diqqətə çatdırım ki, keçən
müddət ərzində Ombudsman Aparatı ilə də bir
çox tədbirlərdə iştirak etmişik”.
Forumun prezidenti deyib ki,
bu il Milli
QHT Forumu yeni bir imkan qazanmış oldu ki, bu da Bakı QHT və
Resurs Mərkəzinin açılması ilə
bağlıdır: “Məlumat üçün qeyd edim ki, belə
bir mərkəzin açılmasına Azərbaycan
Respublikasının Prezidenti yanında Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına
Dövlət Dəstəyi Şurası, həmin mərkəzin
zəruri avadanlıqlarla təmin olunmasına isə TİKA
öz dəstəyini verib”. Rauf Zeyni deyib ki,
Milli QHT Forumu beynəlxalq əlaqələrin inkişaf
etdirilməsi istiqamətində də fəaliyətini davam
etdirib. O, bildirib ki, rəhbərlik etdiyi qurum Avropa
İttifaqı Şərq Tərəfdaşlığı Vətəndaş
Cəmiyyəti Forumunun üzvdür: “Bu il Ukraynanın
paytaxtı Kiyev şəhərində keçirilən
toplantıda da biz məşvərətçi səslə
iştirak etdik. Bundan sonra da beynəlxalq əlaqələrin
genişləndirilməsinə maraqlıyıq. Eyni zamanda ayrı-ayrı xarici ölkələrin
QHT-ləri ilə ikitərəfli əlaqələrin
inkişaf etdirilməsi forumun üzvü olan təşkilatların
marağındadır və biz bu əlaqələrin
inkişaf etdirilməsi istiqamətində
çalışırıq. Xüsusilə
Avropa İttifaqına daxil olan ölkələrdə yeni tərəfdaşların
əldə edilməsi, onlarla əməkdaşlıq etmək,
müvfiq ölkələrin QHT-ləri ilə Forumun birgə
tədbirlərinin keçirilməsi gündəmdədir.
Qeyd edilən istiqamətlərdə də fəaliyyətimiz
davam etdirilir”. Rauf Zeyni 2016-cı il
üçün qarşıya qoyduğu əsas prioritetləri
də açıqlayıb. Bildirib ki, əsas prioritet vətəndaş
cəmiyyətinin gücləndirilməsidir: “Yəni
güclü dövlət, şəffaf cəmiyyət və
güclü vətəndaş prinsipi əsasında fəaliyyətimizi
inkişaf etdirək. Əgər ən ucqar bölgələrə
belə vətəndaş cəmiyyəti istədiyimiz, arzu etdiyimiz
səviyyədə çatmayıbsa, biz ora da gedib
çıxmalıyıq və bu istiqamətdə
bütün dövlət qurumları ilə birlikdə işləmək
lazımdır”. Rauf Zeyni dövlət qurumlarında
ictimai şuraların yaradılması istiqamətində
görülən işlər barədə də
danışıb. Bildirib ki, Azərbaycan
Respublikasının Prezidentinin sərəncamı ilə
2014-cü il, iyun ayının 1-dən “İctimai
iştirakçılıq haqqında” Qanun qüvvədədir: ”Qanuna müvafiq olaraq dövlət
qurumlarında QHT-lərdən ibarət İctimai Şuralar
yaradılır. Təssüflər olsun ki, cəmi
4-5 nazirlik və Dövlət Miqrasiya Xidməti bu məsələni
həyata keçirib. Qalan əlaqədar
qurumlarda isə hələlik bununla bağlı heç bir qərar
qəbul edilməyib”.
Azərbaycanda könüllülük fəaliyyətindən
də danışan Rauf Zeyni deyir ki, Azərbaycan müstəqillik
əldə etdikdən sonra qeyri-hökumət təşkilatlarının
azad fəaliyyəti, sərbəst şəkildə
yaradılması, fəaliyyəti üçün müxtəlif
qanunlar qəbul edildi. Bunlardan biri də "Könüllülük fəaliyyəti
haqqında" qanun layihəsinin qəbul edilməsi idi:
“Əgər QHT-lərin daxilində minlərlə
könüllünün fəaliyyət göstərdiyini nəzərə
alsaq, bu qanunun çox böyük əhəmiyyətə
malik olduğunu söyləyə bilərik. Qanun
Azərbaycanda ictimai və humanitar fəaliyyət
üçün mövcud şəraiti daha da
yaxşılaşdırdı. Ümumiyyətlə
beynəlxalq aləmdə könüllülük fəaliyyəti
söz, yığıncaq və birləşmək
azadlığının ayrılmaz tərkib hissəsi hesab
edilir”.
R. Zeyninin
sözlərinə görə, “Könüllü fəaliyyət
haqqında” qanun hüquqi və fiziki şəxslərin əvəzi
ödənilməyən ictimai faydalı fəaliyyəti sahəsində
yaranan münasibətləri tənzimləyir: “Qanunun 2-ci maddəsində
göstərilib ki, könüllü fəaliyyət Azərbaycan
Respublikasının qanunvericiliyi ilə qadağan edilməyən,
işlərin görülməsi və ya xidmətlərin
göstərilməsi ilə bağlı ictimai faydalı və
gəlirsiz fəaliyyətdir. Könüllü
öz iradəsi və sərbəst seçimi əsasında
əvəzi ödənilməyən ictimai faydalı fəaliyyəti
şəxsən həyata keçirən Azərbaycan
Respublikasının vətəndaşı, əcnəbi və
ya vətəndaşlığı olmayan şəxsdir.
Könüllü fəaliyyətin təşkilatçısı
– könüllü fəaliyyətin təşkilini və həyata
keçirilməsini təmin edən dövlət orqanları,
dövlət büdcəsindən maliyyələşən təşkilatlar,
yerli özünüidarə orqanları və qeyri-hökumət
təşkilatlarıdır. Eyni zamanda əvəzi
ödənilməyən fəaliyyət – əmək haqqı
ödənilməyən fəaliyyətdir”.
R. Zeyninin
sözlərinə görə, könüllü fəaliyyət
aşağıdakı istiqamətlər üzrə həyata
keçirilir: “Əlillərə, kimsəsizlərə,
qocalara, aztəminatlı ailələrə,qaçqınlara
və məcburi köçkünlərə kömək
edilməsi, insanpərvərliyin və
dözümlülüyün təbliği,
istehlakçıların hüquqlarının qorunması.
Hüquqi və mədəni maarifləndirmə, uşaq və
gənclərin təhsili, tərbiyəsi, fiziki və əqli
inkişafı, idmanın inkişafı,xəstəliklər
və epidemiyalar barədə məlumatlandırma, sağlam həyat
tərzinin təbliği, ətraf mühitin mühafizəsi də
könüllü fəaliyyət istiqamətlərinə
daxildir. Həmçinin tarix və mədəniyyət abidələrinin,
mədəni və mənəvi irsin qorunması, silahlı
münaqişələr, təbii fəlakətlər, sənaye
qəzaları, yanğınlar, epidemiyalar, epizootiyalar və
digər fövqəladə halların nəticələrinin
aradan qaldırılmasına, o cümlədən fövqəladə
hallar nəticəsində zərər çəkmiş
şəxslərə yardım göstərilməsi, cəzaçəkmə
müəssisələrindən azad edilən, narkotik
asılılığa düçar olan, məişət
zorakılığına məruz qalan şəxslərə
kömək edilməsi və ölkə qanunvericiliyinin tələblərinə
zidd olmayan digər fəaliyyət sahələri də bu
istiqamətə aid edilir”.
Həmsöhbətimizin
sözlərinə görə, şəxs öz iş yerində
könüllü fəaliyyətlə məşğul ola bilməz. Həmçinin
qanunla könüllünün işçi
çatışmazlığının
qarşısını almaq məqsədi ilə istifadəsinə
yol verilmir. Eləcə də, kommersiya
hüquqi şəxslərində könüllü fəaliyyətin
həyata keçirilməsinə yol verilmir. Könüllü fəaliyyətin
iştirakçıları arasında münasibətlər
ölkə qanunvericiliyinə və könüllü fəaliyyətin
təşkilatçıları tərəfindən cəlb
edilmiş könüllülər ilə bağlanan müqaviləyə
uyğun olaraq tənzimlənir. R. Zeyni deyir ki, yetkinlik
yaşına çatmamış şəxslər valideynlərinin
və ya qanuni nümayəndələrinin
razılığı əsasında könüllü fəaliyyət
ilə məşğul ola bilərlər: “
Qanunun 4.7 maddəsində göstərilib ki, yetkinlik
yaşına çatmamış şəxslər
könüllü fəaliyyəti həyata keçirərkən
yaşı 18-dən az olan işçilərin əməyindən
istifadəyə dair Azərbaycan Respublikasının əmək
qanunvericiliyində nəzərdə tutulmuş tələblərə
riayət olunmalıdır”.
Həmsöhbətimizin
sözlərinə görə, bəhs etdiyimiz qanunun
könüllü fəaliyyətin təşkilatçılarının
hüquqlarını da qoruyur: “Könüllü fəaliyyətin
təşkilatçıları bu Qanunla nəzərdə
tutulmuş qaydada şəxsləri könüllü fəaliyyətin
həyata keçirilməsinə cəlb etmək, müəyyənləşdirilmiş
qaydada və əsaslarla könüllülərlə
bağlanmış müqaviləyə xitam vermək,könüllülərdən
müqavilədən irəli gələn öhdəliklərin
vaxtında və keyfiyyətlə yerinə yetirilməsini tələb
etmək, görülmüş işlər haqqında
könüllülərdən məlumat və ya hesabat almaq,. könüllü fəaliyyət həyata
keçirilərkən könüllü tərəfindən
vurulmuş maddi ziyanın ödənilməsi
üçün Azərbaycan Respublikasının
qanunvericiliyinə uyğun olaraq tədbirlər görmək
hüququna malikdir.
Əli
Xalq Cəbhəsi.- 2015.- 16 dekabr.-
S.9.