“Milli dini
kadrların hazırlanması sahəsində əsaslı dəyişiklik
etməliyik”
“Azərbaycanda
artıq milli dini kadrların hazırlanması istiqamətində
əsaslı dəyişiklik
etməliyik. Xaricə axının
qarşısını almaq
üçün ölkəmizdə
dini təhsil mütləq pulsuz olmalı və dövlət bu sahəni himayəyə götürməlidir”. Bunu Dini
Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin (DQİDK) sədri,
Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP) icra
katibinin müavini Mübariz Qurbanlı deyib.
Komitə
sədrinin sözlərinə
görə, dini təhsil məsələsi
qısa zaman ərzində həll olunan məsələ deyil və burada
iki nüans nəzərə alınmalıdır:
"Birincisi, orta məktəblərdə dini
biliklərin tədris
olunması məsələsidir.
Azərbaycanda orta məktəblərdə
hazırda “Həyat bilgisi” adlı fənn tədris olunur. Həmin fənn çərçivəsində
dinlər haqqında müəyyən məlumat
verilir. Bizim Təhsil Nazirliyinin mütəxəssisləri ilə
söhbətlərimiz zamanı
belə belə bir ümumi nəticə hasil olub ki, “Həyat
bilgisi” dərsliyində
bu proqram bir az da genişləndirilsin və daha geniş
bilgi verilsin. Başqa bir ideya da
var. Ola bilsin ki, orta məktəblərdə,
xüsusilə yuxarı
sinif şagirdləri üçün məsələn,
“Dünya dinləri” fənni tədris olunsun. Bu ad şərtidir
və fənnin adı “Dünya dinləri və mədəniyyət”, “Din və
mədəniyyət”, “Din və
cəmiyyət” və
s. də ola bilər. Fənn 6 ay və ya 1 il ərzində fənn və ya kurs kimi
tədris oluna bilər. Burada söhbət yalnız
İslamın tədrisindən
getmir. İstəyirik ki, yuxarı
sinif şagirdləri İslam, xristianlıq, iudaizm, bütpərəstlik
və s. haqqında, o
cümlədən hər
bir dindəki radikal qruplar, cərəyanlar, onları
yaradan səbəblər,
nəticələri və
fəsadları barədə
ətraflı bilgi əldə etsinlər.
Bunlar din haqqında olmaqla yanaşı, həm də dünyəvi və şagirdlərə həyatları
boyu lazım ola biləcək
bilgilərdir”.
M.Qurbanlı qeyd edib ki, əslində bu yeni mövzu
deyil və əvvəllər də müzakirə olunub: “Müstəqilliyimizin ilk illərində
bu mövzuda söhbətlər, müzakirələr
aparılıb. Ümummilli lider
Heydər Əliyevin hakimiyyəti illərində
də, ondan sonra da bununla
bağlı söhbətlər
olub. Amma bu, Dövlət
Komitəsinin səlahiyyətləri
çərçivəsində həll olunası məsələ deyil.
Bunu mütəxəssislər həll
etməlidir. Təhsil Nazirliyində
də bununla bağlı fikir mübadilələri aparılır”.
DQİDK sədrinin fikrincə, ikinci əsas məsələ, ümumi
dini təhsil və dini kadrların
hazırlanmasıdır: “Bu, çox ciddi bir məsələdir. Azərbaycandan kənarda, xarici ölkələrdə
dini təhsil almış və hazırda da alan vətəndaşlarımız,
gənclərimiz var. Amma
qanunla onlar Azərbaycana qayıtdıqda
məscidlərdə, dinlə
bağlı yerlərdə
çalışa, dini
ayin və mərasimlərin icrasına
rəhbərlik edə
bilməzlər. Çünki
din yalnız mənəviyyat
deyil, eyni zamanda insanları bir araya gətirən
idelolji sahədir. Ona görə də hər ölkə özünü qoruyur və başqa ölkələrdə dini
təhsil almış
din xadimlərinin, eyni
zamanda, əcnəbilərin
gəlib məscidlərdə
və digər yerlərdə ayinlər icra etməsinə imkan vermir. Azərbaycan da buna imkan
vermir və bu doğru yoldur.
Azərbaycanda dini ayinləri
yalnız ölkə daxilində dini təhsil almış şəxslər apara bilər. Ona görə də
dini təhsil, din üzrə kadrların hazırlığı məsələsində
müəyyən ciddi
addımların atılmasına
ehtiyac var. Biz ilk növbədə
milli dini kadrların hazırlanması
sahəsində əsaslı
dəyişiklik etməliyik”.
M.Qurbanlı qeyd edib ki, Azərbaycanda Bakı Dövlət Universitetinin (BDU) İlahiyyat
fakültəsi, Bakı
İslam Universiteti və mədrəsələr
var. Son illərdə Bakı
İslam Universiteti Azərbaycanda din üzrə
kadr hazırlığında
xeyli irəliləyişə
nail olub və hazırda çalışan
din xadimlərinin əksəriyyəti
də bu universitetin məzunlarıdır.
Burada hazırlanan kadrlara heç kimin şübhəsi və iradı yoxdur. BDU-nun İlahiyyat fakültəsi də xüsusilə dinşünaslıq
üzrə səviyyəli
mütəxəssislərin hazırlanmasında xeyli uğurlar əldə edib. DQİDK-da çalışan kadrların böyük əksəriyyəti, eləcə
də Milli Elmlər Akademiyasında,
o cümlədən ayrı-ayrı
təhsil ocaqlarında
dinşünaslıq üzrə
fəaliyyət göstərən
şəxslər də
məhz bu fakültənin yetirmələridir.
DQİDK sədri hesab edir ki, burada
ciddi bir nüans var. Bu da ondan ibarətdir ki, Bakı İslam
Universitetində təhsil
ödənişlidir: "Bu isə müəyyən problemlər yaradır. Azərbaycandan İranda, Türkiyədə,
ərəb ölkələrində
və digər yerlərdə təhsil alanlar var. Məsələ
ondadır ki, ətrafımızdakı ölkələrdə
dini təhsil pulsuzdur. Ona görə də
pulsuz dini təhsil almaq üçün ölkədən
kənara axın var.
Biz bu axının qarşısını almaq
üçün mütləq
ölkəmizdə din üzrə
kadr hazırlığını
pulsuz etməliyik və dövlət bunu himayəyə götürməlidir. Azərbaycanda
din dövlətdən ayrıdır.
Ona görə də dini təhsilin dövlət tərəfindən
himayəyə götürülməsi
dedikdə, söhbət
dövlət büdcəsindən
vəsait ayrılmasından
getmir. Bu məsələni büdcədən
olmasa da, müxtəlif qrantlar ayırmaqla və ya fond yaradıb onun vasitəsilə həll edə bilərik. Amma mütləq bu sahədə təhsilin pulsuz olmasına nail olmalıyıq və din üzrə hazırlanan kadrlarımız pulsuz təhsil almaq imkanı əldə etməlidirlər. Bu şəxslər mütləq
milli kadrlar olmalıdır. Bu, gələcəyə yönəlik
proqram olmalıdır.
Bu yolla ideoloji
olaraq bizə yad, radikal məzhəb
və ya təriqətlərin ölkəmizə
müdaxilə etməsinin
qarşısını almış
olarıq”.
Dövlət Komitəsinin sədri
artıq yeni sistemin yaradılması ilə bağlı müəyyən təkliflərin
hazırlandığını və müzakirələrdən
sonra vahid mövqe şəklində
hökumətə təqdim
olunacağını açıqlayıb:
“Bu məsələ ilə
bağlı artıq Qafqaz Müsəlmanları
İdarəsi (QMİ), QMİ-nin tərkibindəki Ali Dini Şuranın üzvləri və Bakı İslam Universiteti ilə birgə fikir mübadiləsi aparmışıq.
Bu məsələdə ortaq məxrəcə gəlmək üçün
mütəxəssislərin fikirlərinə böyük
ehtiyac var. Biz hazır
fikri, qərarı öz aramızda razılaşdıraraq artıq
onu hökumətə
təqdim etməli, bu yöndə müəyyən addımlar
atmalıyıq. Bu, mütləq lazımdır.
Çünki din üzrə
məsələlər bir
günün işi deyil. Biz gələcəyi
fikirləşməliyik. Heç bir ölkə özünün milli-dini modelini yarada bilməz. Dinin milli modeli olmur. Din vahiddir, lakin hər bir ölkə dinlə bağlı kadrlarını özü
hazırlamalı və
dini idarəçiliklə
bağlı məsələlərdə
özünəməxsusluğu nəzərə almalıdır”.
Xalq cəbhəsi.-2015.- 14 iyul.- S. 8.