“Erməni məsələsi” - soyğunçuluq, qan,
nifrət, dəhşət və fəlakətlər mənbəyi
I yazı
Ermənilərin çoxüzlüyü, vəhşiliyi, fürsətcilliyi
haqqında kimlər yazmayıblar? Ingilis səyyahı Vilson yazır: «Ermənilər acgöz və tamahkardırlar, fitnəkar
və araqarışdırandırlar,
heç kəsi bəyənmirlər». Araşdırmaçı
Yusif Qazıyev yazır ki, «Dəmir Aşot» romanında «erməni xəstəliyi»nin qorxunc simvoluna çevrilən Aşot deyir: «Mənim qılıncımdan
türk qanı axıb töküləndə
və mən o qanı tapdalayanda rahat olacağam». Bu sözlər ermənilərin
əbədi amalı,
qantökmə hərisliyi,
çirkin ehtirasıdır:
“Ermənilərin «azadlıq
fədaisi» hesab olunan Nalbandyan erməni gənclərinə
vəsiyyətində yazır:
«Ey erməni, əgər sən küçədə zəhərli
ilan görüb öldürməyibsənsə, eybi yoxdur, ilandır...
Lakin türk görüb öldürməyibsənsə,
satqınsan, vicdansızsan,
xalqının düşmənisən,
sən erməni deyilsən...»
Erməni
gəncliyinin beyinlərinin
zəhərlənməsində, onların amansız terror tədbirlərinə qoşulması
işində «tərbiyəvi»
əsərlərilə mənfur
rol oynayan Silva Kaputikyan - «Erməni uşağının beşikdə
qulağına pıçıldamaq
lazımdır ki, ey Tiqran, sənin
əsas düşmənin
türkdür» deyə
artıq fikri dumanlanmış «Hayk oğullarına» iblisvari vəsiyyətini təlqin
edir. Zori Balayan «Ocaq» əsərində türkləri
insan əti yeyən, qaniçən kimi göstərmiş, onları ermənilərin
böyük düşməni
kimi qələmə verib. Dəhşətlisi isə odur ki,
küyə düşmüş
erməni xalqı da belə sərsəmlərin
felinə uyaraq «Ocaq» əsərini qızlarına cehiz verirlər. Müasir dövrdə “erməni məsələsi” bəşər
həyatına bir bəla, «başağrısı»
kimi daxil olub”.
Araşdırmaçı “erməni məsələsi”nin mahiyyətini
açır: “Erməni
məsələsi soyğunçuluq,
qan, nifrət, dəhşət və fəlakətlər mənbəyi
mənalarını ifadə
edən bir məfhumdur ki, bu xəstə ideya uğrunda çarpışmalardan Yaxın
Şərqdə, Anadoluda
və Qafqazda insanlar əsrlərlə əziyyət çəkmiş
və hələ də yeni-yeni zülmlərə düçar
olmaqdadırlar. Beləliklə
«Erməni məsələsi»nin
əsas komponentləri
olaraq bunları götürmək olar: terrorçuluq, soyqırım
və deportasiya, qonşu xalqların mədəniyyət və
nailiyyətlərini özününküləşdirmək,
qonşuların torpaqlarını
zəbt edib əhalisini isə qırğına məruz
qoymaq, paxıllıq və məkrlilik, bu mənada ictimaiyyətdə hipnozçuluq
və saxtakarlıq, yalançılıq, talançılıq,
qərəzçilik və
oğurluq, eqoizm kimi bəd hərəkət
və əməllər.
Erməni qatı millətçiliyi və şovinizminin tarixi Urartu dövlətinin dağılmasından başlasa
da onun çiçəklənən
dövrü Romanov sülaləsinin
Rusiyada hakimiyyətə
gəlməsindən başlayır.
Bu, rus imperatoru I Pyotrun çarlığı
dövründə daha
geniş vüsət aldı ki, sonrakı
rus çarları da bu kursu
davam etdirdilər.
I Pyotr Cənuba göndərdiyi agentlərinə
tapşırırdı ki,
orada Rusiyanın arxalana biləcəyi qüvvə və ya toplumu müəyyən
etsinlər. Elə o vaxtlar aşkar edildi ki, satqınlıq
və xəyanət etmək xüsusiyyətlər
ermənilərə xasdır.
Erməni şovinizmi müasir dövrdə bütün dünya siyasətinə sirayət
edir, imkan tapdığı dövrlərdə
təxribatçılıq, terrorçuluq, böhtançılıq
fəaliyyətini əldən
qoymur. Onun əsas təzahür formalarından biri də ondan ibarətdir
ki, yaşadıqları
dövlətlərin siyasi,
iqtisadi, ideoloji durumuna zərbə endirmək, onlardan öz maraqları üçün istifadə
etmək”.
Yusif Qazıyev bildirir ki, son iki əsr
Azərbaycan türklərinin
həyatında ən
ağır və dözülməz işgəncələr,
qırğınlar və
deportasiyalarla yadda qalıb. Bu da təsadüfi deyil:
“1801-ci ildə rus qoşunlarının Lori-Pəmbək
bölgəsində İrəvan
xanlığının ərazisinə
daxil olması anından soydaşlarımız
qaçqınlıq faciəsini
yaşamağa məcbur
olublar. Məhz həmin vaxtdan etibarən indi Ermənistan adlanan Qərbi Azərbaycan torpaqlarından soydaşlarımız
planlı şəkildə,
mərhələ-mərhələ deportasiya edilib, soyqırımlara və kütləvi repressiyalara məruz qalıblar. Azərbaycan türklərinin
tarixi-etnik torpaqlarından
didərgin salınması
nəticəsində həmin
ərazilərdə dünyanın
hər bucağından
köçürülüb gətirilən ermənilər
məskunlaşdırılıb. 1828-ci ildə çar Rusiyası və İran arasında imzalanmış Türkmənçay
sülhündən sonra
Azərbaycan əraziləri
kütləvi şəkildə
gəlmə ermənilərin
«vətəninə» çevrilməyə
başladı. İstər
aparılan tədqiqlərdən,
istərsə də arxiv materiallarından məlum olur ki, 1826-1828-ci il Rusiya-İran və
1828-1829-cu illər Rusiya-Türkiyə
müharibələrindən sonra Qərbi Azərbaycan ərazisinə
köçürülən ermənilərin sayı süni şəkildə yerli türk-müsəlman
əhalisinin sayına
çatdırılmışdı. Təkcə İrəvan şəhərində köçürülmədən
sonra 11436 nəfərlik
əhalinin 6000-ə yaxınını
ermənilər təşkil
edirdi. Ümumilikdə
isə 1828-1830-cu illərdə
Azərbaycan ərazilərinə
Türkmənçay müqaviləsinə
(1828) əsasən 40.000 İran
ermənisi, Ədirnə
sülh müqaviləsinə
(1829) əsasən isə
84.000 Türkiyə erməniləri
köçürülmüş və onların da böyük hissəsi Yelizavetpol və İrəvan quberniyalarının ən
yaxşı torpaqlarında
yerləşdirilmişdi. Məhz
bu dövrdən başlayaraq Azərbaycanın
qərb torpaqlarında
ermənilərin yerləşdirilməsi
yaxın gələcəkdə
yerli azərbaycanlı
əhaliyə qarşı
kütləvi qırğınlardan,
soyqırımı və
deportasiyadan xəbər
verirdi. Bu baxımdan erməni soyqırımı
mifinin və erməni terrorunun araşdırılması, eləcə
də ifşası artıq dövrün aktual probleminə çevrilib.
Bizim eranın son iki əsri (1801-1991) ərzində
Qafqazda müsəlmanlara
qarşı çar Rusiyası tərəfindən
məqsədyönlü şəkildə
həyata keçirilmiş
etnik təmizləmə
və soyqırımı
siyasəti nəticəsində
Azərbaycan xalqı,
o cümlədən Qafqazın
digər müsəlman
və türk soylu xalqları (Ahıska türkləri, qaraçaylılar, kabardalılar,
balkarlar, noqaylar, inquşlar, çeçenlər,
avarlar, tatarlar və s.) ağır mərhumiyyətlərə, milli
faciələrə məruz
qalıblar. Hətta çar Rusiyasının müstəmləkələrdə apardığı ruslaşdırma
siyasətinin nəticəsi
olaraq bir çox kiçik etnik xalqların izləri belə itib. Etnik təmizləmə
çar Rusiyasının,
həmçinin onun sonrakı varisi Sovet İttifaqının dövlət siyasəti səviyyəsində başlıca
proqramı olub.
I Pyotrun hakimiyyəti dövründən başlayaraq
XX əsrin sonunadək
(1991) davam edən dövrdə rus və sovet imperiyaları
Azərbaycan və Anadolu türklərinin torpaqlarının işğalına
və onların soyqırımına girişiblər.
Belə ki, I Pyotr Rusiya imperatoru
elan edildikdən sonra, Qara dənizə,
Ağ dənizə, Qafqazlara və Xəzəryanı ərazilərə
yönəltdiyi siyasətin
nəticəsində 1723-cü ildə Bakının, Şimali və Cənubi Azərbaycanın
bir çox əyalətlərinin (Dərbənd,
Gilan, Mazandaran) zəbt edilməsinə
nail oldu. I Pyotrun vəsiyyətnaməsindən
aydın olur ki, Türkiyə və İranla bərabər
müsəlman ölkələrinin, o cümlədən
Avropada Prussiya və Avstriyanın ərazilərinə də
göz dikilib. Pyotr Orta Asiya və Əfqanıstandan Hind
okeanına çıxmaq fikrində idi. O, imperiya planları
uğrunda əlindən gələni əsirgəmirdi. Mənbələrin
birində deyilir ki, 1711-ci ildə Prut yürüşü əsnasında
Rusiya çarı I Pyotr türk qoşunlarının
mühasirəsinə düşür, sağ qalmaq
üçün paşalara yalvarır…
I Pyotr
general-mayor Matyuşkinə tapşırıq vermişdi ki,
ruslar tərəfindən zəbt edilmiş Azərbaycan
torpaqlarından müsəlmanları köçürüb əvəzinə
orada rusları, erməniləri, yaxud digər xristian
xalqlarından olan adamları yerləşdirsin. Həmçinin
o, özünün İstanbuldakı səfiri Rumyantsevə
tapşırmışdı ki, əgər Osmanlı
Türkiyəsi etiraz etməzsə, ruslar tərəfindən
zəbt edilmiş ərazilərdə yaşayan müsəlmanlar
Osmanlı türklərinin ölkəsinə köçə
bilərlər. Bu məqsədlə türklərə hər
vasitə ilə yol tapmaq lazımdır.
I Pyotrun
işğalçılıq siyasətini sonrakı rus
çarları (xüsusən II Yekaterina, I Aleksandr, I Nikolay)
müntəzəm olaraq zəbt edilmiş ərazilərdə
yerinə yetiriblər. II Yekaterina 1796-cı ildə Azərbaycana
yürüş edən rus generalı Qraf Valerian Zubova belə
bir tapşırıq vermişdi ki, «Muğanı ələ
keçirdikdən sonra orada bir qala tikdirsin, adını
«Yekaterina serd» («Yekaterinanın ürəyi») qoysun və orada
iki min cavan rus əsgəri məskunlaşdırsın. Həmin
əsgərləri erməni və gürcü qızları
ilə evləndirsin, onları xüsusi torpaq sahəsi və
silahla təmin etsin”.
Araşdırmaçı
Y.Qazıyev bu qənaətə gəlir ki, türk
soyqırımları düşünülmüş və
planlaşdırılmış şəkildə, tarixi məqamlardan
və baş vermiş şəraitdən asılı olaraq mərhələlərlə
həyata keçirilib. Belə ki, Gülüstan (12 oktyabr
1813-cü il) və Türkmənçay (10 fevral 1828-ci il)
müqavilələri Azərbaycan xalqının
parçalanmasının, onun tarixi torpaqlarının
bölünməsinin əsasını qoydu. Ermənilərin
kütləvi surətdə Azərbaycan torpaqlarına
köçürülməsi həyata keçirildi.
Çar
Rusiyasının Azərbaycana və azərbaycanlılara
qarşı həyata keçirdiyi
işğalçılıq və soyqırımı siyasətinin
carçılarından olan Rusiyanın İrandakı səfiri
Aleksandr Qriboyedov Peterburqa öz hesabatında
yazmışdı: «... Bu millət birdir və hamısı
özünü türk sayır. Azərbaycanı ya biz
bütövlükdə işğal etməliyik, ya da
parçalayıb Arazdan şimalda yaşayanlara «Oğuz» və
ya «Tatar» adı qoymaqla onlara bir-biri ilə
ayrı-seçkiliyi təbliğ etməliyik».
İrəvan,
Naxçıvan və Qarabağ xanlıqlarının ərazilərində
məskunlaşdırılan ermənilər orada yaşayan azərbaycanlılarla
müqayisədə azlıq təşkil etmələrinə
baxmayaraq öz havadarlarının himayəsi altında «Erməni
vilayəti» adlandırılan inzibati bölgünün
yaradılmasına nail oldular. Belə süni ərazi
bölgüsü ilə əslində Azərbaycan türklərinin
öz torpaqlarından qovulması və məhv edilməsi
siyasətinin bünövrəsi qoyuldu; bu zamandan mənfur
«Böyük Ermənistan» ideyaları təbliğ olunmağa
başlandı. Bu uydurma xəyali dövlətin Azərbaycan
torpaqlarında yaradılmasına «bəraət qazandırmaq»
məqsədilə erməni xalqının tarixinin
saxtalaşdırılmasına yönəlmiş
genişmiqyaslı proqramlar reallaşdırıldı. Azərbaycanın
və ümumən Qafqazın tarixinin təhrif olunması həmin
proqramların mühüm tərkib hissəsini təşkil
edir. I Dünya müharibəsi nəticəsində Rusiyada
baş vermiş 1917-ci il fevral və oktyabr çevrilişlərindən
məharətlə istifadə edən ermənilər öz
başabəla iddialarını bolşevik bayrağı
altında reallaşdırmağa nail oldular”.
Uğur
Xalq Cəbhəsi.- 2015.- 3 iyun.- S.13.