“Erməni lobbisinin bir əsrlik təbliğatının
qarşısında durmağa çalışırdıq“
Tale Heydərov:
"Xaricdə toplanılmış bilik və təcrübənin
öz ölkəmizə sərf edilməsi vacibdir”
Avropa Azərbaycan
Cəmiyyətinin (TEAS) sədri Tale Heydərovun APA-ya
müsahibəsini oxucularımıza təqdim edirik
- Avropa Azərbaycan Cəmiyyəti on illiyini qeyd edir. Bu illər ərzində
hansı nailiyyətlər olub və keçdiyiniz yola baxanda
hansı mənzərənin şahidi olursunuz?
- Avropa Azərbaycan Cəmiyyətinin keçdiyi on illik yol, bir tərəfdən baxanda, bizə uzun dövr kimi görünür. Digər tərəfdən, bu illərin nə qədər tez gəlib keçdiyinin fərqindəyik. Sizə deyim ki, çox maraqlı, məhsuldar illər keçib, Avropa Azərbaycan Cəmiyyəti bu illər ərzində çoxsahəli fəaliyyət göstərib. Biz indi cəmiyyətin on illiyini qeyd edirik və fəaliyyət tariximizi 2006-cı ildən etibarən hesablayırıq. Amma prosesə 2006-cı ildən əvvəl başlanılıb. Mən 2003-cü ildə London İqtisadiyyat və Siyasi Elmlər Məktəbinə (London School of Economics and Political Sciences - LSE) daxil olanda, maraqlı mənzərə ilə rastlaşdım. Məktəbdə müxtəlif ölkələrin cəmiyyətləri fəaliyyət göstərirdi, onların arasında bizimlə qonşu olan ölkələr də vardı. Azərbaycanla bağlı isə belə bir cəmiyyət yox idi. O vaxt həmin universitetdə mənimlə birgə beş azərbaycanlı təhsil alırdı. Qərara gəldik ki, universitetin tərkibində belə bir cəmiyyət qurmalıyıq. Səbəb isə sadə idi: bizdən soruşanda ki, haradan gəlmisiniz, nəinki Azərbaycanın harada yerləşdiyini bilmirdilər, hətta bəzən Azərbaycanın adını tələffüz etməyi bacarmırdılar. Əlbəttə, bu bizim üçün ağrılı mənzərə idi. Çünki hər bir insan istəyər ki, ölkəsi haqqında xaricdə məlumatlı olsunlar. Xatırladım ki, söhbət London kimi kosmopolit şəhərdən gedirdi və əlbəttə, bu bizim üçün xoş deyildi. Məqsəd Azərbaycanı tanıtmaq, ən ağrılı problemimiz olan Qarabağ problemi haqqında doğru, obyektiv məlumatların çatdırılması idi. 2004-cü ildə cəmiyyət quruldu. Təvazökarlıqdan uzaq olsa da, deyim ki, yeni yaranan cəmiyyətlər arasında bəlkə də ən aktivi bizim cəmiyyət idi. Baxmayaraq ki, biz təhsil alırdıq, bununla bərabər, hər ay tədbirlər keçirirdik. Məsələn, Qarabağla bağlı tədbirlər keçirmişdik, bu tədbirlərdə İngiltərənin siyasi qurumlarının, elm adamlarının, müəllimlərin, tələbələrin iştirakı başlanmışdı. Cəmiyyətimiz artıq bu yöndə fəaliyyət göstərən ciddi quruma çevrilmişdi. Eyni zamanda görürdük ki, ölkəmizin təbliği ilə bağlı kifayət qədər material yoxdur. Kitablarda ya səhvlər çox idi, ya da kitabın tərtibatında problemlər var idi. Bizim cəmiyyətin ətrafında toplaşmış tələbələr vətənpərvər, savadlı gənclər idi. Ona görə də qərara gəldik ki, Azərbaycanla bağlı bir nəşr hazırlayaq. Bu da mənim təhsil aldığım sonuncu ilə - 2006-cı ilə təsadüf edirdi. Beləliklə, biz “Visions of Azerbaijan” jurnalının nəşrinə başladıq. Təhsilimi başa vurduğum üçün cəmiyyətin fəaliyyətini mən davam etdirə bilməzdim. Çünki həmin cəmiyyət universitetin tərkibində idi. London Azərbaycan Cəmiyyətinin qurulmasına qərar verdik. Bir müddət sonra bizim fəaliyyətimiz Londonun sərhədlərini aşdı, İngiltərənin digər şəhərlərinə yol tapdıq, nəşrlərimiz digər Avropa ölkələrinə yayılmağa başladı. Ona görə də cəmiyyətimizi Avropa Azərbaycan Cəmiyyəti adlandırdıq.
Onu da qeyd edim ki, bu illər ərzində həmişə Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevin diqqətini hiss etmişik. Cənab prezidentin məni "Tərəqqi" medalı ilə təltif etməsi də bizim cəmiyyətin fəaliyyətinə verilən qiymətdir. Fürsətdən istifadə edib, bir daha prezident İlham Əliyevə TEAS-a göstərdiyi diqqətə görə təşəkkür edirəm.
- Qarabağ problemi ilə bağlı təbliğat işləri aparanda hansı çətinliklərlə üzləşirdiniz ki, artıq o mərhələ geridə qalıb?
- Sizə
bir statistika demək istəyirəm. Avropa Azərbaycan
Cəmiyyətini quranda Britaniya Parlamentində sorğu
keçirdik ki, Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq
Qarabağ problemi haqqında neçə deputatın məlumatı
var. Göstərici səhv etmirəmsə, 50 faizdən
aşağı idi. Təsəvvür edin, işi
sırf siyasət olan qurumun üzvləri bu problem haqqında
kifayət qədər məlumata malik deyildisə, deməli,
ümumən cəmiyyətin məlumatlılığı
daha az olmalı idi. İlk çətinliyimiz
bu idi, yəni Qarabağ problemi haqqında məlumatı
olanların sayı az idi. Eyni zamanda
insanlarda belə bir səhv təəssürat
yaranmışdı: bu regionda “erməni soyqırımı”
olub, ermənilər təcavüzə məruz qalan, türklər
və azərbaycanlılar isə təcavüz edən tərəfdir.
Ona görə də biz deyəndə ki, ermənilər
Azərbaycana qarşı təcavüzkar siyasət
yürüdüb, istər-istəməz insanlarda
çaşqınlıq yaranırdı. Xarici
tələbələr özləri də etiraf edirdilər
ki, onlara indiyə qədər azərbaycanlıların ermənilərə
qarşı təcavüzkarlıq etdiyi bildirilib.
- Yəni
təbliğat maşını əleyhimizə işləyib...
- Bəli.
Erməni lobbisinin bir əsr boyu
gördüyü işin qarşısında durmağa
çalışırdıq. Bu, bizim
üçün çox çətin idi. On illərlə fəaliyyət göstərən
erməni lobbisi işini görmüşdü. Bəzən bizim tədbirlərə ermənilər
də gəlib aqressiv münasibət göstərir, onu
pozmağa çalışırdılar. İctimaiyyət
görürdü ki, biz məsələlərə tutarlı
faktlarla yanaşırıq, ermənilər isə arqumentlərə
əsaslanmırdılar. İki il
öncə Britaniya Parlamentində yenidən sorğu
keçirdik və məlum oldu ki, artıq deputatların 85
faizdən çoxu Dağlıq Qarabağ problemi barədə
məlumatlıdır. Bu prosesdə TEAS tərəfindən
Böyük Britaniya parlamentində Bütün Partiyalar
üzrə Azərbaycanla Dostluq Qrupunun fəaliyyətinin yenidən
təşkilinin və parlament nümayəndə heyətlərinin
Azərbaycana mütəmadi səfərlərinin həyata
keçirilməsinin mühüm rolu oldu. Bu
fəaliyyət nəticəsində bizimlə əməkdaşlıq
edən Britaniya təşkilatları Avropa Azərbaycan Cəmiyyətini
ciddi tərəfdaş kimi qəbul etdilər.
- Həyata
keçirdiyiniz tədbirlərin, o cümlədən
Dağlıq Qarabağprobleminin xarici mediada
işıqlandırılması üçün hansı
işlər görülür?
- Bu sahədə
həqiqətən vacib layihələr həyata
keçirilib. On il ərzində
Avropanın çoxlu sayda nüfuzlu media təmsilçilərinin
Azərbaycana səfərinin təşkilinə dəstək
vermişik. Həmin səfərlərdə
jurnalistlər cəbhə xəttində olublar, qaçqın
və məcburi köçkünlərlə
görüşüblər. Daha sonra bizim
cəmiyyət konflikt bölgələrindən
fotoreportajları ilə məşhur olan ingiltərəli
jurnalist Ed Kaşeni Azərbaycana dəvət etdi. O,
qaçqın düşərgələrində çəkiliş
apardı, biz onun sərgilərini Avropanın müxtəlif şəhərlərində
təşkil etdik. Onun özünün
fanatları var və bu yolla biz Qarabağ məsələsinə
diqqət çəkdik. Həmçinin,
Filip Rasmer adlı alman fotojurnalistin də eyni məzmunlu səfərini
təşkil edib, sərgilərini keçirdik. Ən
böyük layihələrdən biri litvalı kinorejissor,
prodüser Andryus Brokasın Qarabağ problemi, konkret olaraq,
Xocalı faciəsi haqqında çəkdiyi “Sonsuz dəhliz”
sənədli filminin Heydər Əliyev Fondunun vitse-prezidenti
Leyla Əliyevanın təşəbbüsu ilə həyata
keçirilən “Xocalıya ədalət” kampaniyası
çərçivəsində beynəlxalq
tanıtımı və yayımı olub. Filmdə
nəinki Azərbaycan tərəfi, həm də erməni tərəfi
də göstərilib. Erməni
separatçılarının Qarabağda, Xocalıda törətdiyi
cinayət haqqında onlar açıq şəkildə
danışırlar. Faktiki olaraq, Xocalı
hadisəsində bilavasitə məsuliyyət daşıyan tərəf
kimi onlar filmdə ifşa olunurlar. Bu film "Ən
yaxşı sənədli film" və "Ən
yaxşı film direktoru" kimi nominasiyalar üzrə
nüfuzlu beynəlxalq mükafatlar qazanıb. Film Türkiyənin
“Kanal 24”, “CNN Türk”, “TRT”, İsrailin “Kanal 1”, Albaniyanın
milli televiziyası, “Eurochannel” telekanalında və
Avropanın paytaxt şəhərləri və siyasi mərkəzlərində
nümayiş olundu. Ümumiyyətlə, Avropa Azərbaycan Cəmiyyəti
“Xocalıya ədalət” kampaniyası çərçivəsində
hər il Avropanın 30-dan çox şəhərində
tədbirlər keçirir. Kampaniya çərçivəsində
xarici müəlliflərlə birgə, Britaniyanın
nüfuzlu Ithaca Press nəşriyyatında ingilis dilində
“Müharibə cinayətinin Xocalı şahidi: Ermənistan
müttəhim kürsüsündə” kitabı nəşr
olunub. Faciə haqqında Qərbdə ilk dəfə
nəşr olunan bu kitab Leyla Əliyevanın ön
sözü ilə rus, fransız və türk dillərində
çap edilib. Bundan başqa, biz ölkəmizin
mədəniyyətinin, tarixinin tanıdılması
üçün filmlər də çəkmişik. Məsələn, “Azərbaycan xaricilərin
gözü ilə” filmi var ki, vaxtilə Azərbaycanda çalışan
siyasi xadimlər, jurnalistlər və ümumiyyətlə,
xarici vətəndaşlar Azərbaycan haqqında təəssüratlarını
bölüşüblər. Bundan
başqa, II Dünya müharibəsindən sonra gənc azərbaycanlı
döyüşçü ilə ailə qurub Azərbaycana gələn
və burada yaşayan İvonna Botto adlı fransız xanım
haqqında film də çox maraqlıdır. Həmçinin, Azərbaycan muğamından bəhs
edən və xarici auditoriya üçün nəzərdə
tutulan “Qədim musiqi və gənc səslər” adlı sənədli
film də çəkilib. Xocalı faciəsi
zamanı Azərbaycanda olan və bu bəşəri cinayətin
şahidi olmuş fransız fotojurnalisti Frederik Lenqiaiqnenin
vaxtilə çəkdiyi fotoların nümayişini müxtəlif
şəhərlərdə həyata keçirdik və bunun əsasında
kitab da çap etdik. Bu işləri
gördükcə, vaxtilə Azərbaycanla əlaqəsi olan,
sonralar münasibətləri kəsilən jurnalistlər bizə
yaxınlaşırlar. Yeri gəlmişkən,
qeyd etmək istəyirəm ki, TEAS Azərbaycanın investisiya
imkanları, mühiti və iqtisadi islahatlar barədə
Avropada davamlı olaraq Biznes forumlar və təqdimatlar təşkil
edir. Mən xüsusilə London, Paris,
Amsterdam və Brüsseldə keçirilən biznes
forumları qeyd etmək istəyirəm. Biz
Azərbaycanda aparılan islahatların ən gözəl
nümunələrindən biri kimi ASAN xidmətin London, Paris və
Brüsseldə parlamentlərdə və müvafiq təşkilatlarda
təqdimatlarını təşkil edirik. Bu tədbirlər beynəlxalq media tərəfindən
də işıqlandırılıb. Biz
Azərbaycanda keçirilən tədbirlərin xaricdə
işıqlandırılması ilə bağlı da
kampaniyalar aparırıq. Məsələn,
Bakıda keçirilən Birinci Avropa Oyunlarının xaricdə
təqdimatı istiqamətində aktiv işlər
görmüşük, öz töhfəmizi vermişik.
- “Visions of Azerbaijan” jurnalının yayımı necə
təşkil olunub? Jurnalın əhatə etdiyi sahələrin
genişlənməsini nəzərdə tutursunuzmu?
- Bu on il ərzində jurnalda Ermənistan-Azərbaycan,
Dağlıq Qarabağmünaqişəsinin həllində
ölkəmizin mövqeyi, Azərbaycan ədəbiyyatı,
tarixi, mədəniyyəti, etnoqrafiyası, ekologiyası, mətbəxi
və s. rubrikalar üzrə minədək müxtəlif məqalə
çap edilib. Bu materialların əsasında
yaradılan sayt Azərbaycan haqqında ən böyük
ingilisdilli resurslardan biri hesab edilir. Jurnalın
nüfuzunun əsas göstəricilərindən biri də
onun dünyanın məşhur kitabxanalarının
fondlarına və kataloqlarına daxil edilməsidir. Fərəhli haldır ki, jurnalın ətrafında
həm yerli, həm də əcnəbilərdən ibarət
nüfuzlu müəlliflər kollektivi toplanmışdır,
onların sayı və tərkibi ildən-ilə genişlənir.
İndiyə qədər jurnalın 50-dək
sayı çap olunub və ümumi tiraj 250 mindən
çoxdur. Jurnalın digər dillərdə
çap olunmasını da planlaşdırırıq. Məsələn, türk dilində
çapını nəzərdə tuturuq. “Visions of Azerbaijan” jurnalı fəaliyyətini daha da
təkmilləşdirməkdədir. Jurnalın
“Visions TV” formatda digital proqramda yayımı
planlaşdırılır. Eyni zamanda
jurnalın uşaqlar üçün versiyası üzərində
işləyirik.
- Avropa Azərbaycan Cəmiyyəti diaspor təşkilatları
ilə işini necə koordinasiya edir?
- TEAS Azərbaycan
mədəniyyətinin, tarixinin tanıdılmasına öz
töhfəsini verən bir təşkilatdır. Biz əlbəttə, diasporumuzla sıx əlaqə
saxlayırıq, müxtəlif layihələrimizə diaspor
nümayəndələrinin də qatılmasını
alqışlayırıq. Biz Avropanın
ayrı-ayrı hökumətlərinə
ünvanlanmış petisiyalar təşkil edirik və diasporu
bu aksiyaya qoşulmağa çağırırıq. Məsələn,
bir neçə il əvvəl Ermənistan
tərəfindən qeyri-qanuni olaraq Xocalıda aeroportun
açılması məsələsi qalxmışdı. Biz Azərbaycanın haqlı mövqeyini müdafiə
edən kampaniyaya başladıq. Kampaniya nəticəsində
onlarla avropalı deputat açıq şəkildə Azərbaycanın
ərazi bütövlüyünü dəstəkləyən
bəyanatlarla çıxış etdilər, aeroportun
açılmasına çox sərt etiraz bildirdilər.
Digər tərəfdən özünü
qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikasının rəhbəri
hesab edən şəxsin İngiltərəyə səfəri
olmalı idi. Biz buna diasporun fəal şəkildə
iştirakı ilə etiraz piketi ilə münasibətimizi
ifadə etdik və bu səfəri təşkil edən
“Chatham house”a - Kral Beynəlxalq Münasibətlər
İnstitutuna açıq məktub ünvanladıq. “Chatham house”dan bizə bildirdilər ki, belə bir
münasibəti gözləmirdik və bizə heç zaman
belə bir sərt reaksiya verilməyib. Çünki
“Chatham house” müstəqil təşkilat kimi qəbul olunur.
- İstərdim, rəhbərlik etdiyiniz cəmiyyətin
təhsil və elm ilə bağlı həyata keçirdiyi
layihələrdən danışaq. İndiyədək
hansı proqramlar həyata keçirilib və nəzərdə
tutulan layihələr varmı?
- Təhsil
bizim cəmiyyətin prioritet istiqamətlərindən biridir. İlk işimiz Avropa Azərbaycan Məktəbinin
yaradılması ilə başladı. Dörd il əvvəl bu məktəbi yaratdıq və
artıq bir neçə uğurlara imza atılıb. Beynəlxalq Məktəblər Şurasının,
Beynəlxalq Məktəblərin Avropa Şurasının və
Beynəlxalq Bakalavriat Təşkilatının üzvü
olmuşuq. Bunlar öz sahəsinin ən
nüfuzlu təşkilatlarıdır. Bu
ildən məktəbin ikinci korpusu müəllim və
şagirdlərin istifadəsinə verilib, 600-dən çox
şagirdimiz var. Məktəbdə Azərbaycan dili ilə bərabər,
ingilis dilinin mükəmməl tədrisi təmin edilir. Şagirdlərimizin gələcək həyatlarında
da onlarla sıx əməkdaşlıq etməyi missiyamız
kimi qəbul etmişik. Təhsillə
bağlı layihələrimizin tərkib hissəsi olaraq, gələcəkdə
uşaq bağçalarının
açılacağını deyə bilərəm. Bilirsiniz ki, Azərbaycanda bağça
qıtlığı yaşanır. Məqsədimiz
yüksək səviyyəli, beynəlxalq standartlara uyğun bağçaların
açılmasıdır. Qeyd etmək istərdim
ki, bizim məktəblər özəl olmasına baxmayaraq,
istedadlı uşaqları təhsil haqqından azad edir. Sumqayıtda 60-dan çox yeniyetməyə ödənişsiz
olaraq universitetə hazırlıq kursları keçirik.
Onlar imkansız ailələrdən olan
uşaqlardır, amma xüsusi bacarığa, savada malikdirlər.
Bundan başqa, Müəllim İnkişaf Mərkəzini
yaratmışıq. Məqsədimiz yeni
metodlarla beynəlxalq səviyyədə müəllimlərin
hazırlanmasıdır. TEAS tərəfindən
Kembric Beynəlxalq İmtahan mərkəzi, Oxford Universiteti Nəşriyyatı
ilə birgə Bakıda Avropa Dillərinin Tədrisi Mərkəzi
yaradılıb. Azərbaycanda xarici dilləri
ən yüksək standartlarla tədris ediləcək bu mərkəzdə
aprel ayından ilk dərslər başlanacaq. Biz, həmçinin, Azərbaycanşünaslıq
Araşdırmalar Mərkəzini təsis etmişik. Bu, Azərbaycan elmini, tarixini araşdıran mərkəz
missiyasını daşıyır. Eyni
zamanda, dünyanın müxtəlif arxivləri ilə işlər
aparmışıq. Bunun nəticəsində
mühüm nəşrlər ərsəyə gətirmişik.
Misal olaraq, “Qafqazda “erməni məsələsi”.
Rusiya arxiv sənədləri və nəşrləri
əsasında” adlı 3 cildliyi göstərə bilərəm.
Bu kitablarda ilk dəfə olaraq aşkar
olunmuş və elmi dövriyyəyə gətirilmiş sənədlər
var. Bu kitab ermənilərin Azərbaycan torpaqlarına məqsədyönlü
şəkildə necə yerləşdirilməsindən bəhs
edir. Kitabı oxuyanlar özləri
üçün yeni faktlar kəşf edir. Erməni əsilli amerikan tarixçisi Bournoutian bu
kitab haqqında məqaləsində yazmışdır ki, o
artıq Azərbaycanın təbliğat işində Ermənistana
qalib gəldiyini göstərir. Bundan
başqa, Qarabağla bağlı xarici dillərdə 20-dən
artıq kitablarımız nəşr olunub.
- “Dərs
evi” kursları da təhsil layihələrinin tərkib hissəsidir...
- Bəli.
Bu kursların özəlliyi ondan ibarətdir ki,
kursu tədris edən şəxslər universitetləri
yüksək balla bitirmiş tələbələrin özləridir.
Bu fəaliyyət uğurlu şəkildə
başlayıb. Biz digər şəhərlərdə
bu kursun filiallarının açmağı
düşünürük.
- “TEAS
Press” Nəşriyyat evinin fəaliyyəti haqqında nə
deyə bilərsiniz?
- “TEAS
Press” Nəşriyyat evi Azərbaycanda kitab nəşri
işinə töhfə vermək və mütaliəyə
marağı daha da artırmaq arzumuzdan yaranıb. 2014-cü ildə yaradılmış “TEAS Press” Nəşriyyat
evi bu günədək Azərbaycanda elmin müxtəlif sahələrinə,
tariximizə, ədəbiyyatımıza, mədəniyyətimizə
aid oxucular tərəfindən rəğbətlə
qarşılanan onlarla kitab çap edib. Onun
fəaliyyət coğrafiyası genişlənib, “TEAS Press”in
Türkiyə bölməsi yaradılıb. “TEAS Press”in uşaq və gənclər ədəbiyyatı
nəşri üzrə ixtisaslaşmış “Üç
alma” adlı xüsusi bölməsi 100-dən çox kitab
çap edib.
- Avropa Azərbaycan
Cəmiyyəti xaricdə təhsil alan gənclərə
də dəstək verir. Bəzən belə fikirlər səslənir
ki, xaricdə təhsil alan tələbələr
ölkəyə qayıdıb inkişafa dəstək
olmalıdırlar. Bəzən də bunun əksi olan fikirləri
eşidirik: onların bir hissəsinin təhsil
aldığı ölkədə qalmasına ehtiyac var ki, Azərbaycanın
tanıdılması istiqamətində işlər
aparsınlar. Bu barədə Sizin də
fikrinizi öyrənmək maraqlı olar...
- Bu mövzu haqqında birmənalı fikir demək çətindir. Əvvəla, imkan olan təqdirdə xaricdə təhsil almaq yaxşı olar. Mən orta məktəb illərimin çoxunu Azərbaycanda keçirmişəm və Azərbaycan mədəniyyətini, tarixini, ədəbiyyatını da buradakı məktəbdə öyrənmişəm. Bunun üçün xoşbəxtəm. Amma müəyyən mərhələdən və yaşdan sonra elmə daha yüksək səviyyədə yiyələnmək, başqa ölkələrin də təcrübəsini öyrənmək üçün xaricdə təhsil yaxşı bir stimuldur. Çünki ən azından, o şəxslər həmin təhsildə olan yenilikləri görməklə, onu Azərbaycana gətirə bilərlər. Biz müsbət nə varsa öyrənməliyik. Bu gün dünyada inkişaf etmiş və edən ölkələr vaxtilə bu mərhələni keçiblər. Onlar vaxtilə xaricə öz tələbələrini göndəriblər və tələbələr öz ölkələrinə həmin təhsil modelini, öyrəndiklərini gətirib tətbiq ediblər və nəticədə inkişafa nail olunub. Bəzən Azərbaycanda öz təhsil modelimizi qurmaqla bağlı müzakirələr gedir. Əslində, hətta qəbul olunmuş nümunələr də ayrı-ayrı modellərin qarışığıdır. O ki qaldı xaricdə təhsildən sonra Azərbaycana qayıdıb-qayıtmamaq məsələsinə, mənim fikrimcə, oxuyandan sonra xaricdə bir neçə illik iş təcrübəsi çox yaxşı olar. İş təcrübəsinə yiyələnmək əlavə üstünlükdür. Amma mən xaricdə təhsil alıb, iş təcrübəsinə yiyələnmiş şəxslərin əksərən Azərbaycana qayıtmasının, bilik və bacarıqlarını ölkənin inkişafına sərf etməsinin tərəfdarıyam. Bəlkə də bir hissəsinin orda qalıb işləməsi qeyd etdiyiniz kimi Azərbaycanın təbliği baxımından məqbul ola bilər. Mən böyük çoxluğun ölkəyə qayıtmasını, imkanlarını bura sırf etməsinin tərəfdarıyam. “Bu gün Azərbaycanda savadlı kadr üçün yer yoxdur”,- deyə bilən adam ola bilməz. Onlar üçün hər yerdə iş var, çünki onlara ehtiyac hiss olunur. Hətta bir yox, bir neçə iş var. Onlar bəzən seçim qarşısında qalırlar ki, hansı işi seçsinlər. Ona görə də xaricdə toplanılmış bilik və təcrübənin öz ölkəmizə sərf edilməsi vacibdir.
- Azərbaycan ədəbiyyatının və mədəniyyətinin həm ölkə daxilində, həm də xaricdə təbliği istiqamətində planlarınız varmı?
- Əslində "TEAS Press" nəşriyyat
evinin əsas məqsədlərindən biri də budur. Nəşriyyat
tərəfindən Azərbaycan
yazıçılarının seçilmiş əsərləri
rus və ingilis dillərində nəşrə
hazırlanıb. Bu il "TEAS Press" tərəfindən Azərbaycan
tarixinə dair Ziya Bünyadovun, Çapay Sultanovun əsərləri
ingilis dilində, tədqiqatçı jurnalist Claudine Le
Tourneurin əsəri fransız dilində nəşr olunacaq.
Azərbaycanda kitaba, oxumağa diqqətin
artırılmasına ehtiyac var. Mən bunu konkret kiminsə problemi
kimi deyil, cəmiyyətin problemi kimi qiymətləndirirəm.
Bunun səbəbləri müxtəlifdir. Amma qəbul etməliyik
ki, istənilən sahədə inkişaf etmək istəyiriksə,
bir qrup insanın təhsili ilə inkişaf ola bilməz. Cəmiyyət,
ümumiyyətlə, təhsilə, oxumağa can atmalıdır.
Bizdə təəssüf ki, bir sıra hallarda bu məsələyə
yanaşmada fərq var. Hesab edilir ki, oxumaq yalnız məktəb
və universitet illərində olur, ondan sonra ehtiyac yoxdur.
Əslində, bəlkə də məktəbdən,
universitetdən sonra oxumağa daha çox ehtiyac var. Hazırda
dünyada ömür boyu öyrənmək konsepsiyası
geniş yayılıb. Bu gün ictimai yerlərdə
insanların əlində nadir hallarda kitab görmək
mümkündür. Kiminsə əlində kitab görəndə
isə, bu qəribə hal təsiri bağışlayır. Təbii
ki, bu yaxşı hal deyil. Burada hər hansı təşkilatın
təbliğatı ilə iş bitməyəcək. Oxumaqla
bağlı böyük bir kampaniya başlamalıdır və
buna hər kəs qoşulmalıdır. Biz bu işə
töhfə vermək məqsədi ilə Azərbaycanda kitab
mağazaları açmaq istəyirik. Yaxın vaxtlarda bizim həm
Bakıda, həm də digər şəhərlərdə
kitab mağazaları şəbəkəmizi görəcəksiniz.
Bu işdə medianın da rolu böyükdür. Təəssüflə
demək istəyirəm ki, Azərbaycan telekanallarının
bu istiqamətdəki maarifləndirməsi zəifdir. Bununla
bağlı çoxlu tənqidlər var, amma təəssüf
ki, reallıq dəyişmir. Vaxtilə, mənim
daha gənc yaşlarımda ədəbiyyatla, teatrla,
ümumiyyətlə, aktual mövzularla bağlı çoxlu
verilişlər, teletamaşalar var idi. İndi vəziyyət
başqadır, keyfiyyətli uşaq proqramlarına az təsadüf
edilir. Əgər Azərbaycan mediası maarifləndirmə
işinə töhfə verməsə, bu istiqamətdə
daha effektli fəaliyyət göstərməsə, işimiz
çətin ola bilər. Medianın cəmiyyəti mütaliəyə,
kitaba təşviq edən kampaniyalara başlaması çox
zəruridir. İnkişafın həm fərdi, həm də
kütləvi şəkildə əsas yolu budur. Bunun qısa
və alternativ yolu yoxdur.
Xalq Cəbhəsi.- 2016.- 1 aprel.- S.4-5