O sənli günlərin…

Ruzgar Əfəndiyevanın məhəbbət ətirli şeirləri...

Mənə elə gəlir ki, şair əlinə qələm alanda ilk mövzusu elə eşq, məhəbbət olub. Mən Ruzgar xanımın da şeirlərində bunu müşahidə etmişəm. Gəncliyimdə bir şeiri çox bəyənib əzbərləmişdim:

Genişlik tapsa da eşq ilə insan,

Arzusu hər zaman dardan keçibdi.

Sən ki əllərimə toxunmamışdın,

Bəs odun qəlbimə hardan keçibdi.

Ruzgar Əfəndiyevanın dərin və anlamlı bir dərya olan məhəbbət ətirli şeirlərini ilhamla, sevə-sevə oxumuşam. Çünki bu şeirlərdə sevən bir ürək döyünür. Şeirlər qəlbdən keçən tanış duyğuları oxucusuna səbirlə, təmkinlə, inandıra-inandıra, həm də utuna-utana, abır-həya ilə, hökmsüz, hökmdarsız diktə edir:

Tənə də, giley də yersizdir daha,

Qaytar o alışan, yanan eşqimi.

Sənin ki ürəyin buz bağlayıbdır,

Qaytar o üşüyən, donan eşqimi,

Mənim ürəyimdə dünyaya gəlib,

Sənin ürəyində sönən eşqimi.

Bu poetik parça büllur kimi eşqin soyuq bir ürəkdə buza döndüyünü ifadə edən məhəbbət hekayəsidir desək, yerinə düşər.

Mənə küskün baxanım, görən nə günahım var,

Yavaş-yavaş addımla, yollarında ahım var…

Flora Xəlilzadənin “etiraflı, etirazlı” adlandırdığı bu sətirlər bir eşqin təlatümündən yaranan poetik parçadır. Eləcə də “O gecə” şeiri də şairi hicran körpüsündən keçməyə məcbur edən “etirafı, etirazlı” son məktub, ayrılıq məktubudur:

O gecə sən gəldin boranlı qıştək,

Göynətdi könlümü soyuq sözlərin.

Ayrılıq ömrünə yağdı yağıştək,

Necə dəyişmişdi odlu gözlərin.

…O gecə ulduz da, ay işığı da,

Yollara töküldü göz yaşlarımda.

…Elə o gecədən, elə o gündən,

Eşqim yalqız qaldı dünyada mənim.

Ruzgar xanım könlündəki dərya qədər təlatümü, içindəki ağrı-acıları poetik bir biçimdə dilə gətirərkən onun qolundan tutanın, ona dəyanət verənin də yenə öz şeirlərindəki təsəlliverici misralar olduğunu etiraf edərək yazır:

Dünya gözümün içində,

Ömrüm dözümün içində,

Öldüm özümün içində,

Bir misram qolumdan tutdu.

Bu etiraf, bu sədaqət, bu dəyanət şairin bütün yaradıcılığı boyu ona yoldaşlıq edir. Onun tərənnüm etdiyi məhəbbət bayağılıqdan, vəfasızlıqdan, duyğusuzluqdan, giley-güzardan uzaq Allahın insan oğluna bəxş etdiyi əzəli məhəbbətdir.

Poeziya aləminə öz dəst-xətti ilə gələn Ruzgar Qurbanova  Əfəndiyevanın şeirlərinin musiqiyə yatımı, həm də klassik tərzdə yatımı onun şeirlərini bəstəyə, nəğməyə çevirmək üçün bir şans verir. Bu da şair üçün bir məziyyətdir. Bu poetik uğur hər şeirin taleyinə yazılmır. Ruzgar xanımın şeirlərindəki bu musiqi ruhunu duyan tanınmış bəstəkarlar Vasif Adıgözəlov, Elza İbrahimova, Oqtay Rəcəbov, Oqtay Kazımov, Bahadır Hüseynov, Nəriman Məmmədov onun onlarla şeirinə musiqi bəstələyiblər. “Sənli günlərim” neçə-neçə müğənniyə şöhrət gətirən klassik bəstəli şeirdir. Oqtay Kazımovun bəstələdiyi bu nəğmə bu gün də sevilir, oxunur, təsirləndirir.

İndi gözlərimdə mavi yuxudur,

O sənli günlərim, sənli günlərim.

Hicranı, vüsalı məni qorxudur,

O sənli günlərin, sənli günlərin.

Aylar, illər bilir nələr çəkmişəm,

Eşqindən könlümə yollar çəkmişəm.

Gəlməsə, ömrümə buludu çökər,

O sənli günlərin, sənli günlərin.

Eləcə də Ruzgar xanımın hələ keçən əsrin 70-80-ci illərində Bahadır Hüseynovun bəstələdiyi musiqi ovsunu ilə dəbdə olan, hələ də qəlblərdə taxt quran “Axtarma məni” nəğməsi:

Gəzdiyin yerləri çox dolaşmışam,

Eşqinin oduna gizli yanmışam,

Artıq bahar deyil, qarlı bir qışam,

Odlanıb yansan da, axtarma məni.

Çıxıram dağlara, ay gülüm, sənsiz,

Dağ da qəribsəyir dumansız, çənsiz,

Dolan bu dünyanı, get, dolan mənsiz,

Peşiman olsan da, axtarma məni.

“Dünya” mövzusu milli poeziyamızda eninə, boyuna işlənib. Səməd Vurğun, Şəhriyar, Bəxtiyar Vahabzadə, Məmməd Araz, Zivər Ağayeva kimi neçə-neçə söz sərrafları dünyaya fəlsəfi bir don geydiriblər. Kimi onu “əzəldən yaranmış tamaşaya” bənzədib, kimi onu vəfasızlıqda, gəldi-gedərlikdə, kimi də fanilikdə günahlandırıb. Ruzgar xanımın poeziyasında dünyanın ağı ilə qarasını görüb dərk edən bir şair dünyası yaşayır. Təzadlı bir şəkildə dünyanı “bu boş dünya, dolu dünya”, “şeytanların qolu dünya”, “ululardan ulu dünya” şəklində ifadə etsə də, sanki bir anın içində dünyanın gözəlliyini də görə bilir, onun gözəlliyinə heyrətlə baxaraq, dünya nə gözəldir deyir.

Göylər kirpiyimdən asılıb necə,

Elə bil sinəmə qısılıb gecə,

İstəyim bürünüb nura, sevincə,

Dünya belə imiş görən həmişə,

Dünya nə gözəldir, heç bilməmişəm

– deyən şairin şeirindəki deyim tərzinin ürəyə yatımlılığı insanı həyata bağlayan duyğu və düşüncələrlə üst-üstə düşür. Təbiətin gözəl bir parçası olan Bərdədə dünyaya gələn Ruzgar Əfəndiyevanın şeirlərindəki təbiət məhz Azərbaycan təbiətidir. Dağından, daşından həyəcanlandığımız insan kimi danışan füsunkar təbiətdir, ana torpaqdır, ana torpağın bənövşəsi, sarı çiçəyi, laləsidir, dağı, daşıdır. Təbiətdən ilham alan şairlərin sevə-sevə təsvir etdiyi təbiətin boynubükük gözəli bənövşə Ruzgar xanımın şeirlərində bir başqa biçimdə poetikləşir:

O qədər boynumu bükmüşəm ki mən,

Bilsə, bənövşələr çəmənə çıxmaz.

Başqa bir şeirində isə:

Ömrüm-günüm kəsə-kəsə,

Xəyalından ötəcəyəm.

Səhər-axşam yolun üstə,

Bənövşətək bitəcəyəm

“Ömrüm eşqə köklənib,

Ayrılıqda təklənib,

Görsəm sevgim tükənib,

Ölüm, məni ağla sən”

- kimi misra və beytlərdəki mətləbi çox vaxt şeirlərinin üst qatında deyil, iç qatında axtarmalı olursan. Bir kitabına özünün yazdığı “Ön söz”də Ruzigar xanım 1947-ci ilin bir yaz günündə – may ayında dünyaya gəldiyini ifadə edir: “Kim bilir, bəlkə də, doğulduğum o yaz günü öz dünyasından ən çox mənə pay vermişdi. Bu gündən sonra bulud da, şimşək də, dağ da, düz də, duman da, gecə də, gündüz də, qış da, bahar da, sevinc də, dərd də… məndən öz payını əsirgəmədi”.

Həyatın bu təzadlı “pay”ları içində Ulu Tanrı ondan poeziya payını əsirgəmədi. Bir neçəsi poetik inci, bir neçəsi də publisistik yazılardan ibarət kitabların müəllifi olan Ruzgar Əfəndiyeva həm də ədəbiyyatımızda az-az yazılan mənsur şeirlərin, kiçik hekayələrin “Yol gözləyənlər” povestinin “Xan qızı” mənzum pyesinin müəllifidir. O, həm də teatr və opera ilə bağlı idi. Bəstəkar Vasif Adıgözəlovun “Natəvan” operasının ariya və duetlərinin mətnini, İlyas Əfəndiyevin “Büllur sarayda” pyesindəki “Təbrizim” mahnısının sözlərini yazıb. Böyük türk mütəsəvvüfü Hacı Bektaş Vəli deyib ki, “Mənim üç dostum var. Mən öləndən sonra biri evdə qalar, biri yolda, biri də mənimlə gedər. Evdə qalan malımdır. Yolda qalan yaxınlarımdır, mənimlə gedən yaxşılıqlarımdır”. “Uzun incə bir yol”da haqqın dərgahına qovuşan Ruzgar xanım Əfəndiyeva insanlara bəxş edəcəyi yaxşılıqların bir qismi olan neçə-neçə gözəl poetik inciləri özü ilə apardı. Onun bu dünyaya da əbədi qalan var-dövləti isə bir övladı və mənəvi övladları olan əsərləri oldu.

Maarifə Hacıyeva

Professor

Xalq Cəbhəsi.- 2016.- 25 iyun.- S.14.