“Rahatlığım olsaydı, on uşaq
böyüdərdim”
Firəngiz Mütəllimova:
“Əhd eləmişəm ki, Şuşa alınsın, mədəniyyət
evinin qabağında ayaqyalın oynayacam”
Xalq
artisti Firəngiz Mütəllimovanın APA-ya müsahibəsi
(ixtisarla)
- Firəngiz
xanım, kənardan bir az sadəlövh
görünürsünüz. Deyəsən,
oynayırsınız, axı...
- Yox, yox,
vallah. Allah eləməsin. Amma
bil ki, o qədər də sadəlövh deyiləm. Kim düşünürsə ki, mən avam adamam, bəli,
onlarla oynayıram. Çünki buna məcburam.
Birincisi, qoç bürcüyəm, liderəm.
İkincisi, zəhmətkeşəm, ortada yeyib,
qıraqda gəzmirəm.
- Vaxtilə
çox məşhur olan aktyorları indi tanımayan nəsil
böyüyür. Siz də belə hallarla
qarşılaşırsınız?
- Vaxt
olub, hətta üzümü gizlətmişəm, səsimdən
tanıyıblar. Ona görə özümü
xoşbəxt sayıram ki, məni uşaqlar da, gənclər
də, qocalar da tanıyır. Amma etiraf
edim ki, bu bir tərəfdən pisdir. Küçədə,
məclisdə, marketdə hamı sənə baxır,
hamı səndən danışır və narahat olursan.
Bazara gedəndə hiss edirəm, bir manat olan şeyi
üç manata satmaq istəyirlər. Deyirəm,
ay balam, mən milyonçu deyiləm, maaşla yaşayan
adamam. Amma bəzən olur ki, ümumiyyətlə,
pul götürmürlər. Sağ olsunlar, çətin
vaxtlarda mənə çox güzəşt edirlər. Məsələn, həkimə gedirəm, təmənna
güdmürlər. Hətta Türkiyədəki
həkimim də məndən pul almamışdı.
- Yəqin
ki, sizdən kömək uman, sizə zəng etdirən
qohum-qonşu olur...
- O qədər
olub... Mənim qohum-əqrəbam
qaçqındırlar. Onların çətin
vaxtlarında ora-bura zəng edirdim ki, nolar, onlara kömək
edin, vəziyyətləri yaxşı deyil. Hara üz tutmuşamsa, məni eşidiblər.
Amma özlüyümdə bilirəm ki, kimin
qapısını döymək olar, kimin yox. İndi qapı döymək də çətinləşib.
Gərək neçə mərhələdən
keçəsən ki, kiminsə qəbuluna düşəsən.
- Bildiyim
qədər Şuşanın icra başçısı
Bayram Səfərovla dostsunuz. Adamların da ən çox
işi icra hakimiyyətlərinə düşür...
- Bayram
müəllimi gəncliyimdən tanıyıram. Özü də ondan qorxub-çəkinirdik. Bilmirəm niyə. Görən
kimi qaçıb evə girirdik ki, birdən bizə hirslənər.
(Gülür).
Özü də tək mən yox, bütün qızlar
yaxşı mənada çəkinirdik. Bayram cavan
oğlan idi, yaxşı ticarəti var idi. Tanıyan-bilən görür ki, ürəyi təmiz,
mülayim adamdır.
Amma kənardan çox zəhmli görünür, ona
görə də çəkinirdik. Gəncliyimdə Bayram
olan, indi mənim üçün Bayram müəllimdir.
Allah canını sağ eləsin. Bayramın ailəsini tanıyıram. Rəhmətlik ata-anasını da
tanıyırdım. Şuşada hamı
bir-birinə yaxın idi. O ki qaldı icra hakimiyyətinə
qohumların işinin düşməyinə, Bayram elə
şeyləri sevmir. Ona görə də məni heç kim vasitəçi salmır.
- Firəngiz
xanım, Siz Şuşada doğulmusunuz, amma sənədlərdə
Ağcabədi yazılıb. Bunun tarixçəsi
necə olub?
- Atamla
anam Ağcabədidə işləyirdilər, ona görə
şəhadətnaməni oradan alıblar. Şəxsiyyət
vəsiqəmdə yazılıb ki, Ağcabədinin Avşar
kəndində doğulmuşam. Atam qəbələli,
anam şuşalıdır. Təyinatla gəliblər
Avşar kəndinə, bir-birini seviblər, atam anamı
qaçırıb. Mənim
ömrümün ən gözəl illəri Şuşada, Qəbələdə,
bir də Avşar kəndində keçib. Avşardan üçüncü sinifdə
çıxmışam, amma indi gözüyumulu o kəndi gəzə
bilərəm. Şuşanın
işğalını eşidəndə Türkiyədə
qastrolda idik. Birdən Ramiz Novruz
başını tutub çıxdı ki, vay,
Şuşanı aldılar. Mikayıl Mirzə
başını divara çırpdı. Mən
donub qalmışdım. Heç yerə də
əlim çatmırdı. Səhəri qardaşım
dedi, evdəkilər Bakıdadırlar, Şuşa
yoxdur. Şuşadan sonra anam atama tez-tez deyirdi
ki, evdən çıxanda “xolodelnik”i niyə söndürmədin?
Atam da deyirdi, səni necə başa salım, Şuşa
yoxdur, Şəfiqə, Şuşayoxdur. Anam da
sakitləşə bilmirdi, atamla dava edirdi ki, Qacarın ala bilmədiyi
Şuşanı erməni alacaq? Biz hər
şeyimizi orda qoyub gəlmişik. Deyirdilər,
Şuşadan çıxmaq istəməyənlər
acından ölməmək üçün bizim evdəki ərzaqları
aparıb yeyirmişlər. Sonradan məhəlləmizin
görüntülərinə baxmışam. Bizim evimiz kinoteatr, polis, bank olan məhəllədə
idi. Baxdım ki, evimizdən heç nə
qalmayıb. Mən böyüyən ev
darmadağın olub.
- Bir
müddət teatrdan uzaq düşmüşdünüz. Sizi
yenidən teatra kim qaytardı?
- Atam. Mən ailə həyatı qurmuşdum, xaricdə
yaşayırdım. Atam dedi, uşağın
olsaydı, deməzdim, amma indi yoldaşından ayrılıb,
sənətə qayıtsan yaxşıdır. Bakı
ilə London, İstanbul, Dubay arasında yollarda
qalmışdım.
Onda əməkdar artist idim. Yoldaşım da
Bakıda yaşamaq istəmirdi. Atam da dedi, ayrıl, birdəfəlik
çıx, gəl. Rəhmətlik Həsənağa Turabov
yerimə bir il heç kimi götürmədi.
Yoldaşım da teatrın nə olduğunu
bilmirdi. Deyirdi, mənə sənin
teatrın lazım deyil.
- İndi əlaqələriniz var?
- Yox. Heç bilmirəm, haradadır. On beş il olar nə o axtarır, nə mən. Bilmirəm, bəlkə də rəhmətə
gedib.
- Bu qədərmi
etibarsızlıq?
- Bilmək
də istəmirəm. İnsan görmək istədiyi
adamı axtarar. Biz dörd il bir yerdə
olduq. Vallah, mənim onunla heç bir incikliyim
olmayıb. Əksinə, dünyanın
yarısını onunla gəzmişəm. Həmişə deyirdim, beynəlxalq qastrola
çıxmışam, sadəcə, tamaşa oynamıram.
Çox imkanlı adam idi. Nə
gizlədim, onunla xoşbəxt həyat yaşamışam.
Bir var qadına bir paltar alasan, bir də var,
mağazanı yığıb gətirəsən. Londonda bir mağazanın paltarını alıb mənim
üçün gətirirdi. İnsanın
sevinməyi onun xoşuna gəlirdi.
Özü də təkcə mənə yox,
bacılarıma, gəlinlərimizə də hədiyyələr
alırdı.
Özləri Meşkinşəhərdən idilər,
atası-anası Tehranda yaşayırdı. Qayınatamla qaynanam da məni çox istəyirdilər.
Hətta qayınatam mənə ləhcə ilə şeir
oxuyurdu: “Gözəllərin gözəlidir gəlinimiz...”. Yoldaşım antikvar
malların ticarəti ilə məşğul idi. Tanışlığımız sənə
maraqlıdırsa, danışım.
-
Danışın...
-
Bakıda yas yerində təsadüfən tanış
olmuşuq. O vaxt xaricilər az-az gəlirdilər. Hətta İngiltərə əvəzinə
demişdilər, İtaliyadan qonaqlar gəlib. Mənə bircə dəfə baxdı,
başını aşağı saldı. Səhəri bizi qonaq çağırdılar.
Dedi, xanım, “Yad qızı”nın
kasetini mənə gətirərsiniz? Kaseti
verdim, qayıtdı ki, axşam sizə gəlmək,
atanızı-ananızı görmək istəyirəm.
Atamla görüşən kimi dedi, ata, mən bu kaseti yox, sənin
qızını istəyirəm. Bu da mənim
xoşuma gəldi. Həmin vaxt Cənnət
Səlimovanın tamaşası ilə Almaniyaya qastrol
hazırlaşırdıq. Dedim, görüm məni
gözləyəcək, ya gedəcək? Minskdən
zəng etdim, dedilər, 20 gündür səni gözləyir,
getmir. Onu özüm üçün
arxamda dağ bilirdim. Ondan sonra
peşmançılığını çox çəkdim.
Vəkil tutub ayrılmağa gedirdim, salam
verib əlimə toxunan kimi deyirdim, ayrılmıram, qalıram
səninlə. Birinci dəfə vəkili
görəndə soruşdu ki, bu kimdir? Dedim,
ayrılmağa gəlmişəm. Türkiyədə
“Hilton” otelinin balkonuna çıxdı ki, ayrılsan,
özümü atıb öldürəcəyəm. Bir təhər başa saldım ki, atam ağır xəstədir,
mən Bakıda olmalıyam.
- Ondan sizə
nə qaldı?
- Ev,
bağ, maşın deyirsənsə, heç nə. Üç dəfə maşın almaq istəyib,
razı olmamışam. O mənə başqa şeylərdə
kömək edib. Qohumlarım qaçqın
düşmüşdülər, xəstələrimiz,
yarımçıq qalan toylarımız var idi. Maşından qabaq mənə doğmalarımın
ehtiyacları vacib idi. O yaxşı adam
idi. Yalandan deyə bilmərəm ki, pis idi.
Sadəcə, işi xoşuma gəlmirdi. Antikvar dolaşıq işdir. Bu adam
belə idi: səhər saat beşdə dururdu, saat 11-ə qədər
işlərini görüb gəlirdi. Bakıda
olanda deyirdi, mən işlərimi görüb bitirmişəm,
sənin qohumların isə hələ də yatır, ona
görə də acından öləcəklər.
Deyirdi, 11-də kişi evə pul gətirər,
səninkilər hələ yatır. Təsəvvür et, bir işi görürdü, 300 min
qazanırdı, bizimkilər kimi demirdi, bir ay yeməyim var.
Gələn həftə onun üstünə 500 min gətirirdi. Pul
üstümüzə qar kimi yağırdı. Özü də təkcə antikvarla məşğul
deyildi. Məsələn, Kiprdən Avropaya
kürklər daşıtdırıb, satdırırdı.
Mənimlə gedən vəkil yolda deyirdi, onu rədd
elə, getsin. Tanış oldular, necə şirin dilinə
saldısa, vəkil dedi, boşanma, bunun kimi ağıllı adam görməmişəm. Ona
rast gələnə qədər Türkiyədən olan bir nəfərlə
evlənməyə hazırlaşırdım. Nişan üzüklərimizə qədər
alınmışdı. Sonra baş
tutmadı. Mən evlənəndən sonra həmin adam zəng vurdu, yoldaşım
götürdü telefonu.
Dedikləri
indiyə qədər yadımdadır: “Allah sənin atana rəhmət
eləsin, sən Firəngizi almadın, özüm aldım. Ona zəng vurma”. Bir dənə də
yaxşı söyüş söydü, o bu, bir də zəng
gəlmədi. Təsəvvür elə, mənim
üçün hər şeyi edirdi, sevinə bilmirdim. Soruşurdu ki, üzün niyə gülmür?
Deyirdim, Məhəmməd, mən bu qədər var-dövləti
heç vaxt görməmişəm. Öyrəşmişəm
ki, bir şeyi zülm-zillətlə qazanım, sonra sevinim.
Xaricə gedirdik, onu aeroportda maşın
karvanı gözləyirdi. Türkiyədə
“Hilton” otelinin sahibi demişdi, qonağımsan, otel bir həftəlik
sənin ixtiyarındadır. Yenə deyirəm,
uşağım olsaydı, bəlkə onunla
yaşayardım.
- Sonralar
uşaq götürmək niyyətiniz də olmayıb...
-
Heç vaxt. Çünki rahat həyatım
olmayıb. Rahatlığım olsaydı,
on uşaq böyüdərdim. Özümə
güclə baxırdım, uşağa necə baxacaqdım?
Bacımın uşaqları mənim öz
balalarımdır, onları oxutmuşam, istəyirəm, bir tərəfə
çıxsınlar. Hər ikisi çox
yaxşı övladlardır. Mənim
heç nəyim olmasa da, sınmamışam. Pullarımı sayıb qurtara bilmədiyim
vaxtlarım olub. Elə gün də olub, 1
manata ehtiyacım olub. Vacib olan can sağlığı və
adam olmaqdır.
- Sizin
çəkilişindən imtina etdiyiniz çoxlu filmlər
olub...
-
Çox olub. Seçimə
çağırıb təsdiq edirdilər, sonra
alınmırdı. Mənim də qəlbim
incimişdi. Həsən Turabovun çəkildiyi
filmlərə razı olurdum. Bir də Vaqif
Mustafayevlə Ceyhun Mirzəyevin filmlərinə çəkilmişəm.
Ən yaxşı qonorarlarımı Turabovun
çəkildiyi filmlərdən almışam. O vaxt
verilişlərə gedəndə də qonorar alırdıq.
İndi heç nə vermirlər, mən də
getmirəm. Şikayət etmirəm,
şükür Allaha, yaşayırıq. Prezident mükafatı alıram, dövlətimiz tərəfindən
evlə təmin olunmuşam. Adam gərək
düzünü danışa, dövlət tərəfindən,
nazirlik tərəfindən öz üzərimdə həmişə
qayğı hiss etmişəm. Əməliyyatdan
çıxandan sonra özüm deməmişdim, amma nazirlikdən
neçə nəfər zəng etdi ki, bizə niyə xəbər
etməmisən.
- Mədəniyyət
və İncəsənət Universitetində dərs
deyirsiniz. Tələbələrinizdən
razısınız?
- Tələbələrimdən
çox razıyam. Builki uşaqlardan çox
şey gözləyirəm, çox istedadlıdırlar.
- Çətinliyiniz
olanda kimlərlə danışıb yüngülləşirsiniz?
- Teatrda Nurəddin Mehdixanlı ilə dərdləşirəm. Evdə də
nə sözüm, sıxıntım olur, bacımla
danışıram.
- Nə
arzunuz, nə sözünüz var?
- Ən
böyük arzum Şuşanın qayıtmasıdır... Teatrımızın kollektivinə sağlamlıq
arzu edirəm. İstəyirəm, ailə
üzvlərim hamısı xoşbəxt olsunlar. Qardaşımın nəvələrinin toyunu
görməyi arzu edirəm, bacımın balalarının
yaxşı işə düzəlməsini istəyirəm.
- Bir
neçə il əvvəl ziyalılar
Şuşaya getmişdilər. Sizə də
şəhərinizi gedib görmək istəyərdinizmi?
- Yox, istəmirəm. Mən Şuşanı o
vəziyyətdə görsəm, ürəyim dayanar. Desəydilər
də, getməzdim. Əhd eləmişəm: mənim şəhərim,
mənim Şuşam alınsın, mədəniyyət evinin
qabağında ayaqyalın oynayacağam. Qar da yağsa
oynayacağam, yağış da yağsa...
Xalq Cəbhəsi.- 2017.- 8 dekabr.-
S.13.