Özbəkistanda azərbaycanlı alimə həsr olunmuş elmi konfrans keçirilib

 

Daşkənddəki Cahan Dilləri Universitetində Səmərqənddə yaşayan azərbaycanlı alim, görkəmli pedaqoq tərcüməçi Seyid Rza Əlizadənin 130 illiyi ilə əlaqədar elmi konfrans keçirilib.

Tədbirdə Özbəkistanın tanınmış elm, mədəniyyət incəsənət xadimləri, şair yazıçılar, Azərbaycan diasporunun üzvləri, bu ali məktəblin professor-müəllim heyəti, tələbələr, jurnalistlər iştirak ediblər.

Akademik Bəxtiyar Nazarov professor Saydi Umirov Seyid Rza Əlizadənin Türküstanda xalq maarifinin mədəniyyətin inkişafındakı müstəsna xidmətlərindən danışıblar.

Deyilib ki, S.R.Əlizadə Türküstanda yeni tipli məktəb açan ilk maarifçilərdən olub, 1918-1920-ci illərdə özbək, tacik Orta Asiyada yaşayan farsların əlifba kitabını, tacik dilinin qrammatikasını yazıb.

Özbəkistandakı səfirliyimizin nəzdindəki Heydər Əliyev adına Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin direktoru Samir Abbasov Seyid Rza Əlizadəni maarifçi, jurnalist tərcüməçi kimi zəngin fəaliyyətindən söz açıb. S.R.Əlizadənin 1918-1922-ci illərdə Səmərqənddə Üzeyir HacıbəylininLeyli Məcnun”, “Əsli Kərəmoperalarını, “Arşın mal alan”, “O olmasın, bu olsunmusiqili komediyalarını, Hüseyn CavidinŞeyx SənanŞeydaəsərlərini tamaşaya hazırladığını, bu əsərlərə quruluş etdiyini baş rollardan birini ifa etdiyini diqqətə çatdırıb.

Vurğulanıb ki, o İbn Sina, Nizami Gəncəvi, Füzuli digər ədib şairləri tərcümə edib. Türküstanın tarixi”, “İslam tarixi”, Din qanunukimi kitablar yazıb.

Professor Naim Kərimov Seyid Rza Əlizadənin iki cildlik rusca-tacikcə lüğətin tərtibatçısı olduğunu, ibtidai sinif şagirdləri üçün coğrafiya, tarix, riyaziyyat, həndəsə, astronomiya ərəb dilinin qrammatikası dərsliklərini hazırladığını xüsusi olaraq qeyd edib. Bildirilib ki, görkəmli pedaqoq alimin bilavasitə təşkilatçılığı ilə 1907-ci ildə SəmərqənddəHəyat”, bir il sonra isəYeni həyatadlı məktəblər fəaliyyətə başlayıb.

Özbəkistanın Xalq Artisti Nəsibə Abdullayeva Seyid Rza Əlizadənimədəniyyət carçısıadlandırıb. Onun Səmərqənddə, ümumən Türküstanda mədəniyyətin inkişafındakı müstəsna xidmətlərindən söhbət açıb.

Sonra “XIX əsrin sonu, XX əsrin əvvəllərində Səmərqənddəki mədəni mühit Seyid Rza Əlizadənin maarifçilik fəaliyyəti”, “Seyid Rza Əlizadə alim, ədib tərcüməçi kimi”, “Seyid Rza Əlizadə - Şərq mütəfəkkiri”, “Seyid Rza Əlizadənin jurnalistlik fəaliyyəti”, “Seyid Rza Əlizadə XX əsrin başlanğıcında Özbəkistan Azərbaycanda mədəni inqilabın əsasını qoyanlardan biri kimi”, “Seyid Rza Əlizadənin əsərlərinin toplanması tarixindən digər mövzularda məruzələr dinlənilib.

Məruzələrdə bildirilib ki, Seyid Rza Əlizadə 1937-ci ildə repressiyaya məruz qalıb, 1945-ci ildə həbsxanada vəfat edib. 1986-cı ildə Fərhad Əlizadə babasının nəşini çox çətinliklə Səmərqəndə gətirərək bu qədim şəhərdəki Pəncab qəbiristanlığında dəfn etdirib.

Universitetin tələbəsi Sardor Mustafayev Seyid Rza Əlizadəyə həsr etdiyi şerini oxuyub. Böyük maarifçinin nəvəsi Fərhad Əlizadə babasının xatirəsinə göstərilən ehtirama görə təşkilatçılara iştirakçılara minnətdarlıq edib.

Sonda Nəsibə Abdullayeva Azərbaycan və özbək dillərində mahnılar ifa edib.

 

Xalq Cəbhəsi.- 2017.- 9 may.- S.16.