“Naftalanı Azərbaycan
kurortologiyasının brendi hesab etmək olar”
Professor Əlişir
Musayev: “Ölkəmizdə
müalicəvi əhəmiyyətə
malik təbii mənbələr çoxdur”
Azərbaycan təbiəti füsunkar gözəllikləri ilə
yanaşı, həm də dəniz və gölləri, təbii qaynama və bulaqları ilə tanınır. Təbiətin ölkəmizə bəxş
etdiyi həmin gözəlliklərin xeyli
bir qismi həm də müxtəlif xəstəliklərin
sağaldılmasında şəfa
mənbəyi rolu oynayır. Elmi-Tədqiqat Tibbi Bərpa
İnstitutunun direktoru,
tibb elmləri doktoru, professor Əlişir
Musayev AZƏRTAC-ın
müxbiri ilə söhbətində həmin
mənbələr barədə
bəhs edib.
Professor deyib:
- Naftalanı Azərbaycan
kurortologiyasının brendi
hesab etmək olar. Son 20 ildə Naftalanda çoxlu yeni binalar tikilib,
şöbələr açılıb,
infrastruktur dəyişikləri
aparılıb və həyata keçirilən
tədbirlər onu kurort-müalicə müəssisəsi
kimi ön mövqeyə çıxarıb.
Ölkəmizdə kurortların inkişafına
dair 2009-2018-ci illər
üçün Dövlət
Proqramı qəbul edilib və həmin sənəddə
Naftalan kurort-müalicəsinin
inkişaf etdirilməsi,
Naftalan neftindən alınan komponentlər və dərman preparatlarının genişləndirilməsi
öz əksini tapıb.
Naftalan nefti müxtəlif xəstəliklərin
müalicəsində geniş
tətbiq edilir. Sinir, dayaq-hərəkət
sistemi, burun-boğaz-qulaq,
ginekoloji, mədə-bağırsaq
və digər xəstəliklərdə əvəzsiz
vasitə sayılan Naftalan neftinin əsas müalicə keyfiyyəti ağrıkəsici,
iltihab əleyhinə,
desensibiləzəedici və
orqanların trofikasını
yaxşılaşdırmaq sahəsində güclü
təsirə malik olmasıdır. Ona görə
də müxtəlif etioloji və patogenetik xəstəliklərdə
onu uğurlu müalicə vasitəsi kimi tətbiq edirlər.
Dünyada Naftalan neftinin analoqu yoxdur. Doğrudur, son vaxtlar Xorvatiyada da müalicə nefti aşkar edilib və oxşarlığına görə
onu da “Naftalan”
adlandırıblar, lakin
tərkibinə görə
onların arasında müəyyən fərqlər
var. Naftalan nefti kurort müalicəsi kimi əsasən vanna şəklində tətbiq edilir. Onun kurortdankənar vanna şəklində istifadəsi
daha çox izafi sərfiyyata səbəb olur. Müalicəvi neftdən sürtmə
şəklində istifadə
edilməsi də çox yaxşı səmərə verir.
Son vaxtlar Elmi
Tədqiqat Tibbi Bərpa İnstitutunda aparılan araşdırmalar
nəticəsində Naftalan
neftinin kurortdankənar
şəraitdə-xəstəxana, poliklinika və digər sağlamlıq müəssisələrində istifadəsi üçün
çoxlu müalicə
üsulları hazırlanıb.
Onların arasında neftin
qızdırılaraq sürtmə
şəklində istifadə
edilməsi ilə yanaşı, fototerapiya və ultrasəs müalicə üsullarında
müştərək olaraq
da tətbiq edilir. Bundan başqa Naftalan
neftinin təmizlənməsi
də çox mühüm əhəmiyyət
daşıyır. Bizim
institutla Neft-Kimya Prosesləri İnstitutunun
əməkdaşlarının ilə birgə apardıqları tədqiqatlar
göstərir ki, neftin tərkibinin qətranlardan təmizlənməsi
nəticəsində naften
karbohidrogenləri, yəni
qətransız ağ Naftalan nefti alınır və kurortdankənar müalicə vasitəsi kimi burun-boğaz və ginekoloji xəstəliklərdə tampon, nanotexnoloji üsullarla alınan neft məhsullarından isə
vanna, maz və şam şəklində istifadə
olunur. Naftalan nefti çox
geniş müalicə
spektrinə və tətbiq sahəsinə malikdir. Son vaxtlar
Rusiya alimləri də onun öyrənilməsi
və tətbiq üsullarına çox böyük maraq göstərirlər.
- Naftalan neftindən müalicə vasitəsi kimi yerində istifadə etməklə kurortdankənar istifadəsi
arasında fərq varmı?
- Şübhəsiz ki, var. Yerində istifadə zamanı neft vannalara vurulur, istifadədən sonra çənlərə qaytarılıb neftlə qarışaraq keyfiyyətcə yeniləşməyə və regenerasiyaya səbəb olur. Birmənalı olaraq onun yerində istifadəsi daha səmərəli təsirə malikdir. Lakin onun tərkibində olan karbohidrogenlər və digər komponentlər müəyyən müddət qablarda öz keyfiyyətini saxladığına görə yaxma və sürtmə şəklində kurortdankənar müalicə vasitəsi kimi geniş istifadə olunur. Əsas fərq bundadır ki, bu cür istifadə ediləndən sonra neft atılır və ondan təkrar istifadə etmək mümkün olmur.
- Professor, palçıq müalicəsinin səmərəsi haqqında da məlumat verməyiniz yaxşı olardı...
- Ölkəmizdə müalicə vasitəsi kimi təkcə vulkan deyil, həm də lil palçığından istifadə edilir. Masazır və Zığ gölünün palçığı ona görə daha geniş tətbiq edilir ki, onun bakterioloji, sanitar-gigiyenik göstəriciləri əlavə tədbirlər görülmədən istifadəsinə imkan verir. Bundan fərqli olaraq, vulkan palçığının müalicə üçün müəyyən hazırlığa ehtiyacı var, yəni onu suda həll etmək, qarışdırıb horra şəklinə salmaq, qızdırmaq və s. lazım gəlir. Məsələ burasındadır ki, vulkan palçığı müəyyən qaynama həddinə çatıb püskürəndən sonra soyuyur, quruyur və termofiziki keyfiyyətlərini itirir. Ona görə də palçığı suda həll edib məhlul halına salandan və qızdırandan sonra özünün əvvəlki fiziki, kimyəvi və bioloji xassələrini bərpa edir. Abşeron yarımadasından başqa Ələt qəsəbəsi, Qobustan və Salyan rayonları ərazisində də palçıq vulkanları var. Əslində həmin vulkanların palçığını yığıb qablaşdırmaq və satışını təşkil etməklə özəl təşkilat və qurumların, sahibkarların məşğul olması daha yaxşı olardı, təəssüf ki, son vaxtlar həmin qurumların bu sahədə fəallığı hiss edilmir...
- Başqa hansı təbii müalicə mənbələrini misal göstərə bilərsiniz?
-İlk növbədə
respublikamızın ərazisində çıxan çoxlu müalicəvi kükürdlü
suları qeyd etmək lazımdır. Lənkəran,
Masallı, Suraxanı və Şıx çimərliyi
yaxınlığında kükürdlü
su mənbələri çox
böyük müalicə mənbələridir.
Bunlardan başqa daxilə
qəbul edilən çoxlu mineral su mənbələri
var. Naxçıvanda istehsal
olunan Badamlı, Sirab,
Vayxir suları bir
sıra xəstəliklərin müalicəsi üçün
çox böyük rol oynayır. Naxçıvanda çox nadir rast gəlinən silisium tərkibli
mərgümüşlü suyu da belə təbii müalicə vasitələri
sırasına daxildir...
Xalq Cəbhəsi.- 2017.- 23 may.- S.13.