Azərbaycan diasporu: dünəni, bu günü, sabahı

Azərbaycanı elm, siyasət, mübarizə, diaspor, biznes və mentalitet baxımından istənilən sahədə təmsil etmək qabiliyyətində olan həmvətənlərimizin sayı dünyada olduqca çoxdur. Əlbəttə, vətəni qürbətdə pafosla, sözlə yox, səmimi qəlblə, əməllə sevmək gərəkdir.

Hazırda dünyanın demək olar ki, əksər ölkələrində azərbaycanlıların təşkilatlanma prosesi sürətlə davam edir. Artıq ən ucqar hesab elədiyimiz ölkələrdə də Azərbaycanın diaspor təşkilatları, kültür dərnəkləri fəaliyyət göstərirlər.

“Harada doğulmağın fərqi yoxdur, əsas odur ki, sən azərbaycanlısan”

Müasir tariximizdə dünya azərbaycanlılarının milli həmrəyliyinə nail olunmasında ümummilli lider Heydər Əliyevin əvəzsiz xidmətləri olub. O, 1997-ci ildə ABŞ-a rəsmi səfəri zamanı Azərbaycan diasporunun nümayəndələri ilə görüşündəki çıxışında demişdi: “Siz düşünməyin ki, Azərbaycan bizim üçün nə edib, düşünün ki, biz Azərbaycan üçün nə etmişik. Onda, Azərbaycan da irəli gedər, Azərbaycan diasporu da inkişaf edər. Bilirsiniz, xaricdə yaşayan azərbaycanlıların çoxu Azərbaycanda doğulmayıb. Nə olsun. Məgər, Amerikada yaşayan ermənilər Ermənistanda doğulub, məgər onlar Dağlıq Qarabağda doğulub? Amma ermənidirlər, ona görə də Ermənistan haqqında düşünürlər. Amerikada yaşayan azərbaycanlıların isə biri deyir, mən İranda doğulmuşam, o biri deyir mən Turanda doğulmuşam. Harada doğulmağın fərqi yoxdur, əsas odur ki, sən azərbaycanlısan, Azərbaycan dilinin, mədəniyyətinin daşıyıcısısan”.

Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə 2001-ci il noyabrın 9-10-da Bakıda keçirilən Dünya Azərbaycanlılarının I Qurultayı milli həmrəyliyimizin nümayişinin ən yüksək zirvələrindən biri oldu. Bu qurultay dünyanın müxtəlif ölkələrində yaşayan soydaşlarımız və həmvətənlərimizlə əlaqələrin möhkəmləndirilməsinə daha da təkan verdi, bütün azərbaycanlıların həyatında tarixi ictimai-siyasi hadisə kimi yadda qaldı. Eyni zamanda, xaricdə yaşayan soydaşlarımızın Azərbaycançılıq ideyası ətrafında sıx birləşərək təşkilatlanması baxımından tarixi əhəmiyyət kəsb etməklə bərabər, milli diaspor hərəkatının inkişafında da yeni mərhələnin başlanğıcını qoydu. 2002-ci il 5 iyul tarixli Prezident fərmanı ilə Xarici Ölkələrdə Yaşayan Azərbaycanlılarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin yaradılması, həmin ilin dekabrın 27-də “Xaricdə yaşayan azərbaycanlılarla bağlı dövlət siyasəti haqqında” Qanunun qəbul edilməsi dünya azərbaycanlılarının təşkilatlanması prosesini daha da sürətləndirdi.

Yeganə yolumuz birliyimiz və həmrəyliyimizdir

Hazırda Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev də Heydər Əliyevin diaspor quruculuğu siyasətini uğurla davam etdirir. Bu gün soydaşlarımız yaşadıqları ölkələrin sosial-iqtisadi, ictimai-siyasi və mədəni həyatında daha fəal rol oynayır, Azərbaycan həqiqətlərinin dünyaya çatdırılması, zəngin mədəni irsimizin təbliği, təcavüzkar Ermənistanın ideoloji təxribatlarının qarşısının alınmasında qətiyyət nümayiş etdirirlər.

Prezident İlham Əliyevin sərəncamları ilə 2006-cı və 2011-ci illərdə dünya azərbaycanlılarının II və III qurultaylarının keçirilməsi diaspor quruculuğu işinə və milli həmrəyliyimizin möhkəmlənməsinə yeni təkan verdi. Bu dövrdə xaricdə yaşayan azərbaycanlıların təşkilatlanması, vətənimizlə bağlı həqiqətlərin dünya ictimaiyyətinə çatdırılması, milli-mənəvi dəyərlərimizin qorunması, mədəni irsimizin təbliği sahəsində mühüm işlər görülüb.

2007-ci il martın 9-da Bakıda keçirilən Azərbaycan və türk diaspor təşkilatları rəhbərlərinin I Forumu türkdilli xalqların həyatında mühüm hadisəyə çevrildi.

Prezident 2008-ci il noyabrın 19-da Xarici Ölkələrdə Yaşayan Azərbaycanlılarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin əsasında Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin yaradılması haqqında fərman imzaladı. Bunun ardınca isə Bakıda Dünya Azərbaycanlılarının Əlaqələndirmə Şurasının toplantısında Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəylik Xartiyası qəbul edildi.

İlham Əliyevin Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəylik Xartiyasının ərsəyə gətirilməsi ilə bağlı niyyəti dünya azərbaycanlılarının birliyinə nail olmaq idi. Çünki həmin illərdə yeganə yolumuz birliyimiz və həmrəyliyimiz idi. Məhz həmin addımların nəticəsi idi ki, dövlətin ardıcıl, düşünülmüş diaspor siyasəti ilə xaricdəki həmvətənlərimizin daha mütəşəkkil formada təşkilatlanması prosesi təmin edildi və diaspora quruculuğunun yeni mərhələsinə qədəm qoyuldu.

Erməni yalanları artıq öz aktuallığını itirməkdədir

Bu gün Azərbaycan diasporunun dünyanın müxtəlif ölkələrində 300-dən çox birlik, cəmiyyət və assosiasiyası fəaliyyət göstərir. Belə təşkilatlardan Almaniyadakı Azərbaycan Cəmiyyətləri Federasiyasını, Ukrayna Azərbaycanlıları Konqresini, Ümumrusiya Azərbaycan Konqresini, Rusiya Azərbaycanlılarının Federal Milli-Mədəni Muxtariyyəti kimi qurumları göstərmək olar. Ölkəmizin inkişaf və tərəqqi yolundakı nailiyyətlərində dünyanın müxtəlif ölkələrində yaşayan, ürəklərində azərbaycançılıq amalını daşıyan həmvətənlərimizin də müstəsna payı var.

Bu illər ərzində keçirilmiş 2500-ə yaxın tədbirdən təqribən 1500-ü Azərbaycan həqiqətlərinin dünya ictimaiyyətinə çatdırılması məqsədinə xidmət edib. Xaricdə fəaliyyət göstərən diaspor təşkilatlarının təbliğat sahəsində fəaliyyətinin daha da gücləndirilməsi, Ermənistanın Azərbaycana təcavüzü ilə bağlı beynəlxalq ictimaiyyətin məlumatlandırılması və bu faktın dünya dövlətlərinin parlamentlərinin, siyasi dairələrinin müzakirəsinə çıxarılması prioritet məsələ olub.

Qarabağ probleminin həll olunmasında dövlətin bu istiqamətdə apardığı siyasəti diasporamızın dəstəkləməsi vacib şərtlərdən biridir. Yəni, Qarabağ probleminin həlli yolundakı çətinliklərin ağır yükünü daşımaq həm də harada yaşamasından asılı olmayaraq hər bir azərbaycanlının üzərinə düşür.

1988-ci ildən, ermənilərin Dağlıq Qarabağda separatçılıq hərəkatı aşkar şəkil aldığı gündən bəri Azərbaycan terrorçuluğa məruz qaldığını, ərazilərinin bir hissəsinin işğal olunduğunu, erməni vəhşiliklərini dünya birliyinə sübut etməyə çalışır. Müxtəlif beynəlxalq təşkilatlarda Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı mühüm sənədlər qəbul olunmasına baxmayaraq dünya birliyi hələ də Qarabağ probleminin ədalətli həlli istiqamətində addım atmaqda yumşaq ifadə etsək, “tənbəllik” nümayiş etdirməkdədir.

Ancaq bu gün həm dövlətin, həm də diasporumuzun fəaliyyəti nəticəsində Dağlıq Qarabağ və onun ətrafında cərəyan edən hadisələr barədə həqiqətlər dünyaya çatdırılır və müasir informasiya müharibəsində erməni yalanları artıq öz aktuallığını itirməkdədir.

Azərbaycan diasporu Qarabağın azadlığı üçün daha sıx birləşməlidir. Heç kimə sirr deyil ki, Moskvada yaşayan aqanbekyanlar, şaxnazaryanlar, zori balayanlar Kremli öz yalanlarına inandıraraq xalqımıza qarşı məkrliı planlarını həyata keçirə bildilər. Xaricdə yaşayan azərbaycanlılar torpaqlarımızın işğaldan azad edilməsi naminə nüfuzlu beynəlxalq təşkilatlarla, Rusiya Dövlət Dumasının deputatları, Amerika senatorları ilə və s. yaxşı münasibətlər qurmalıdırlar. Qarabağın azad edilməsi, ermənilər üzərində qələbənin yolu məhz bütün diaspor təşkilatlarımızın mütəşəkkil təşkilatlanmasından keçir.

“Ölkə daxilində də, xaricdə də birlik nümayiş etdirməliyik”

2016-cı il iyun ayında Bakı şəhərində Dünya Azərbaycanlılarının IV Qurultayının keçirilməsi diaspor quruculuğu işinə yeni töhvə verməklə, əlamətdar hadisələrdən biri kimi yadda qaldı. Ümumilikdə, 49 ölkədən 500-dən çox diaspor nümayəndəsinin iştirak etdiyi bu yüksək səviyyəli tədbir azərbaycanlıların vahid qüvvə kimi təşkilatlanması prosesinin keyfiyyətcə yeni mərhələyə qədəm qoyduğunu və respublikanın xarici siyasətində proritet istiqamətlərdən birinə çevrildiyini göstərdi.

Prezident İlham Əliyev qurultaydakı nitqində Azərbaycan diasporunun formalaşması prosesinin başa çatdığını dilə gətirdi: “…xaricdə bizim 462 diaspor təşkilatımız var. Bu, özlüyündə onu göstərir ki, azərbaycanlıların yaşadıqları hər bir ölkədə bir neçə diaspor təşkilatı var. Əlbəttə, bu təşkilatlar arasında koordinasiya işi aparılmalıdır, birlik, həmrəylik olmalıdır. Bəzi hallarda bizim diaspor təşkilatlarımız bir-biri ilə rəqabət aparırlar. Əgər bu, sağlam rəqabətdirsə, mən bunu ancaq alqışlaya bilərəm. Bu rəqabət ümumi işimizə xidmət etməlidir. Biz ölkə daxilində də, xaricdə də birlik nümayiş etdirməliyik və bizim gücümüz birliyimizdədir. Bu gün Azərbaycanda vətəndaş cəmiyyəti birlik nümayiş etdirir. Biz vahid amal uğrunda çalışırıq. Ölkəmizin gələcəyi ilə, strateji istiqamətlə bağlı cəmiyyətimizdə fikir ayrılığı yoxdur. Dövlət müstəqilliyi, iqtisadi müstəqillik, sosial məsələlərin həlli, ərazi bütövlüyümüzün bərpası, digər məsələlər ətrafında cəmiyyətdə vahid fikir var, konsensus var”.

Azərbaycanlıların inteqrasiyasının təşkili, iqtisadi, mədəni, milli və mənəvi dəyərlərimizinin təbliği, soydaşlarımızın hüquqlarının müdafiə edilməsi və sosial-məişət qayğılarına yardım göstərilməsi üçün dünyada güclü diasporamızın olması çox vacibdir. Hazırda dünya üzrə böyük potensiala sahib olan diasporamızı düzgün istiqamətləndirmək lazımdır ki, ciddi nailiyyətlərə də nail olaq.

Diasrorumuzun təşkilatlanma işini sürətləndirməliyik

Müasir dövrdə diaspor quruculuğunun böyük zəhmət tələb edən uzunmüddətli proses olduğunu xüsusi vurğulamağa ehtiyac yoxdur. Prezident İlham Əliyevin bu sahədə ardıcıl və qətiyyətli, məqsədyönlü və prinsipial siyasət aparması deməyə əsas verir ki, yaxın illərdə Azərbaycan diasporu daha da güclənəcək, ölkənin taleyüklü problemlərinin həllində daha yaxından iştirak edəcək.

Diasporumuzun əsas məqsədi Azərbaycana qarşı informasiya müharibəsində önə çıxmaq, ümummilli problemlərimizi dünya ictimaiyyətinə çatdırmaq, eyni zamanda milli mənafeyimizə toxunan çıxışların əks təbliğatını aparmaqdır. Ona görə də, yeni yaranmış münbit şəraitdən istifadə etməli, diasporumuzun təşkilatlanma işini sürətləndirməliyik. Diasporun içərisində qlobal problemlərimizi həll edə biləcək yeni qüvvələr yetişməli, onlar əllərindən gələn bütün köməyi Azərbaycan naminə əsirgəməməlidir.

Güclü diaspor, güclü lobbiçilik fəaliyyəti deməkdir. Bu gün dünya üzrə diaspor təşkilatlarının rəhbərliyində fəxr elədiyimiz insanlar çoxdur.

Ədalət naminə demək lazımdır ki, diasporumuz son vaxtlar sürətlə inkişaf edir. Azərbaycanın dövlət maraqlarına xidmət edən tədbirlərin sayı artır. Azərbaycan dövlətinin son illər əldə etdiyi nailiyyətlərdən, ordu quruculuğu sahəsindəki uğurlarından ermənilər ciddi təşvişə düşüblər. Mənə elə gəlir ki, diasporumuz bundan sonra daha güclü şəkildə formalaşacaq.

Güclü lobbinin, diasporun sayəsində...

Yaxşı bilirik ki, ermənilər danışıqla, hər hansı sazişə imza atmaqla torpaq qaytaran deyil. Ona görə də, diaspor cəmiyytətləri də müharibəyə hazır olmalı, güclü ideoloji və informasiya təbliğatı aparmalıdırlar. Başlıca vəzifəmiz Qarabağın Azərbaycanın əzəli torpaqları olmasını və haqlı olduğumuzu dünyaya sübut etməkdir. Bu işi yarımçıq qoymaq olmaz. Bütün dünya erməni yalanları haqqında bilməlidir. Zaman bizim xeyrimizə işləyir və biz bu istiqamətdə öz işimizi dayanmadan davam etdirməliyik.

Strateji məqsədlər uğrunda hamılıqla birləşərək bir nöqtəyə vurmaq lazımdır, diasporda təşkilatlanma ən yüksək səviyyəyə gəlib çatmalıdır.

Dünya düzənində baş verən son proseslər onu diqtə edir ki, gərək azərbaycanlılar yaxşı təşkilatlansınlar, siyasi hadisələri düzgün dərk eləyə bilsinlər. Diasporumuzun güclü olması üçün yumruq kimi birləşməyimiz lazımdır. Ancaq buna müəyyən vaxt lazımıdır ki, təbii surətdə təşkilatlana bilək. Diasporumuz hamısı birlikdə olarsa, qarşımıza qoyduğumuz hədəflərə və məqsədimizə nail ola bilərik.

Müasir dövrdə xarici siyasət və diplomatiya sahəsində uğur qazanmağın şərtlərindən biri güclü lobbiyə, diaspora sahib olmaqdır. Çünki güclü lobbinin, diasporun sayəsində milli məsələlərin beynəlxalq müstəvidə qaldırılmasına nail olmaq mümkündür. Bu gün Azərbaycan dövləti də dünya azərbaycanlılarının həmrəyliyinə nail olmaq üçün üzərinə düşən tarixi missiyanı məsuliyyətlə yerinə yetirməyə, bu sahədə sistemli, ardıcıl siyasət yeritməyə çalışır.

Xanoğlan Əhmədov

Xalq cəbhəsi.- 2018.- 5 iyul.- S. 13.