“Azərbaycan” qəzetinin səhifələrində

91-ci yazı

Borçalı: “Mənim ölkəmə”

Yenə yarımın fərağı törədib xəyal məndə

Bu xəyaldan doğulmuş böyük ixtilal məndə

Görürəm bahar olubdur, oxuyur gül üstə bülbül

Gülümü uzaq görərkən tapılır məlal məndə.

Saralar bu rəngü ruyum sarı teldən ayrılarsam

Bu qəmi-fəraq qoymaz qala zərrə xəyal məndə

Ayın əvvəli olanda hamı göylərə baxarkən

Sarı qaşlara baxardım əvəzi-hilal mən də.

Gedə gər yarım uzağa, düşəcək könül sorağa

Belə dözməyim fərağa görünür mahal məndə

Bu keçən gecə deyirdim yuxuda o məh ləqaya

Eləyim fəraqətdə nəyə iştiğal mən də.

Tutub üz mənə nigarım dedi, olma dilşikəstə

Verirəm nəsihət üzrə sənə bir sual mən də

Mənə həsr edən bu eşqi vətənin yolunda sərf et

Vətən eşqidir, yaratmış belə bir cəlal məndə.

Dedim, arxayın get, əsla vətəni unutmaram mən

O qərində canı vermək olub ideal məndə

İl Azərə bu Azər vətəni əzizdi candan

Bu həqiqəti düşünməkliyə var kəmal məndə.

Məni yurdum istəyəndə ki, edəm defa ondan

Edərəm bu vacib əmrə o dəm imtisal mən də

Döşümü qabağa verrəm, əgər od yağa həvadən

Döyüşüb şücaət ilə alaram medal mən də.

Mənim ölkəmə təcavüz eliyən gərəkdir bilsin

Böyük Azər oğluyam, var belə bir xəsal məndə

Sarılıb silahi-cəngə, alaram ələ tüfəngi

Edərəm Vətən yolunda qanımı həlal mən də.

Bir el oğlu Borçalıyam, vətənimdən özgə yoxdur

Nə xayəli-cəmi-sərvət və nə fikri-mal məndə.

"Azərbaycan" qəzeti. ADF orqanı, Təbriz, say 183, 26.04.194

***

Aşıq Hüseyn Cavan: “Gözəl qayda deyilmi?”

Sevgi sevgisiylə şirin danışsa

Gözəl adət, gözəl qayda deyilmi?

Aşiq görsə məşuqənin camalın

Aşiq üçün cana fayda deyilmi?

***

Qaydadır gözəllər nəzmə çəkilər

Cığa tellər ağ buxağa tökülər

Ala gözlər süzgün baxar, sökülər

Ovçu kimi oxu yayda deyilmi?

***

Qönçə yanaqlılar, şux sürahilər

Çəmənli çöllərdə gözəl ahilər

Su içində üzən azad mahilər

Məhəbbəti coşğun çayda deyilmi?

***

Mənim bu sevgilim çox mehribandır

Xəstələrə həkim, dərdə dərmandır

Gözlərimə işıq, cismimə candır

Canım qurban ona payda deyilmi?

***

Gün kimi nur salıb elə sevgilim

Düşüb dastanlara, dilə sevgilim

Bənzəyir ətirli gülə sevgilim

Gül içində o da sayda deyilmi?

***

Bu pəri aşiqə cismi-can verib

Səadət qapışın o nişan verib

Gözəl dövran, gözəl bir zaman verib

Bu həqiqət haqqı sayda degilmi?

***

Kim götürsə sevgilimin sorağın

Mən öpərəm onun o gül dodağın

O yandırıb ölkəmizin çırağın

Verib bizə çox müsaidə deyilmi?

***

Adətdir aşiqin təbi coşmağı

Coşub dərya kimi aşıb daşmağı

Ətirli güllərin qönçə açmağı

Xoş baharda, gözəl yayda degilmi?

***

Könlümün sultanı azad gəzməsi

Azad qanaq çalıb göydə süzməsi

Cavan Hüseynin təbi coşub yazması

Azad ildə, azad ayda degilmi?

"Azərbaycan" qəzeti. ADF orqanı, Təbriz, say 183, 26.04.1946

***

Əli Tudə: "Yurdumu"

Bu gün alqışlayır hər tərəf, hər yan

Doğma vətəni, ana yurdumu.

Qoruyur hər aslan ürəkli oğlan!

Hər ceyran baxışlı sona yurdumu!

***

Yenə əfsanədən başlama, əğyar!

Mənə gərək deyil nə gözəl, nə yar,

Çünki təmiz qanım, pak vicdanım var.

Satmaram işvəli cana yurdumu!

***

Keçmişdə çox şeylər vəd etdin mənə

Dedin, nə istəsən verərəm sənə

Zülmündən bu diyar döndü mədfənə

Ey cəllad, boyadın qana yurdumu!

***

Hər sözüm gurlayan bombadır, yağı!

Sovurar başına daşı, toprağı,

Budur azadlığın şanlı bayrağı

Bürüyüb al-əlvan dona yurdumu!

***

Bilmərəm nə hədə, nə təhlükə mən

Qoymaram üstümə qara kölgə mən

Əgər doğramsam da tikə-tikə mən

Qoymaram əyilə, sına yurdumu.

***

Qarşıya yüzlərlə çıxsa da düşmən,

Gözümə gülləni çaxsa da düşmən,

Əgərçi yandırıb yaxsa da düşmən,

Əlimdən vermərəm ona yurdumu!

***

Qoy səsim yayılsın Hində, Həbəşə

And olsun bu yerə, aya, günəşə

Məni atsalar da oda, atəşə,

Ölərəm, qoymaram yana yurdumu!

***

Mən ölüb getsəm də yurdum yaşasın

Qoy onun qəlbində adım yaşasın

Qəhrəman millətim, ordum yaşasın

Yetirsin şövkətə, şana yurdumu.

"Azərbaycan" qəzeti. ADF orqanı, Təbriz, say 183, 26.04.1946

***

Mədinə Gülgün: "Sənə gülmək yaraşır"

Gül, sevgilim, əzəl gündən sənə gülmək yaraşır

Sən güldükcə coşğun qəlbim dərya kimi hey daşır

Şairlərin adətidir, canan desin vətənə

Mənim eşqim, həvəsim də vətənimdir hər zaman

Onun ana məhəbbətin çıxartmaram yadımdan!

O, bəsləyib qucağında qəhrəman övladını

Oğlu, qızı yüksəldibdir onun böyük adını

O veribdir bu qüvvəti öz oğlunun qoluna

Cəbhələrə göndərəndə su səpibdir yoluna

O böyüdüb Natəvanı, Nüşabəni, Həcəri

Döyüşlərdə kişilərdən qalmamışlar heç geri

Bu ölkədir Cavanşirlər, həm Elxanlar yetirən!

İgid Nəbi, Koroğlular, Səttarxanlar yetirən!

Qəhrəmanlıq babalardan qalmış bizə yadigar

Hər bir zaman razı olmuş öz elindən bu diyar

Bax! Yenə də silahlanıb yurdumuzda hər nəfər

Ordumuzu salamlayır qızıl günəş hər səhər

Əziz vətən, kişi, qadın olub yolunda hazır

Mən demirəm, könül deyir bu sözü, qələm yazır

Bütün xalqım varlığıyala bağlayıbdır bel sənə!

Bir ağızdan söyləyirlər qurban olluq vətənə

Sən də artıq, əziz vətən, arxayın ol hər zaman

Qanımıza boyansaq da, yada vermərik aman

Sən gülərsən, həyat gülər, el də gülər həvəslə

Əziz vətən! Bizdən qalar azadlıq gələn nəslə

Bütün ellər, obalar da deyirlər ki, gül vətən

Biz səninlə yaşayırıq, bunu yəqin bil, vətən.

Sən olmasan bizə dünya dönəcəkdir zindana

Çün beşikdə öyrədibdir bunu bizə mərd ana

Gecə-gündüz laylasında deyib öz övladına

Əziz balam, böyüyəndə çat vətənin dadına

Şərəfimiz, ismətimiz bu vətəndir, bu vətən

Biz vətənçün, azadlıqçun çəkinmərik ölümdən

İndi elim bayrağında zərlə yazıb bu sözü.

Azərilər qüdrətiylə güləcək xalqın üzü

O vaxt mənim sevgilim də sevinəcək, güləcək

Uçan quşlar qatar-qatar salamına gələcək.

Gülgün də öz qələmiylə yazacaq salamını

Gəl sevgilim, səndən alıb şair öz ilhamını.

"Azərbaycan" qəzeti. ADF orqanı, Təbriz, say 183, 26.04.1946

***

Qadınlarımızın hərbi təlimləri

1946-сı ilin aprel ayının 24-də saat 4-dən 7-yə qədər Milli meydanda 6-cı homənin 665 nəfər firqə üzvü “İran” fabrikinin 95 nəfər firqə üzvü ilə birlikdə və saat 5-dən 7-yə qədər isə 5-ci homənin 800 nəfər firqə üzvləri - qadınlarla kişilər silahlı hərbi təlimlər keçirdilər. Bu gün hər günə nisbətən hərbi təlim daha da yaxşı və fərəhli gedirdi. 1330 nəfərlik bu təlimdə minlərlə Təbriz əhalisi Azərbaycan Demokrat Firqəsinin əmrini böyük ruh yüksəkliyi ilə həyata keçirən firqə üzvlərilə yaxından maraqlanaraq onları təşviq edirdilər. Təlimin sonuna az qalmışdı.

Birdən Milli meydanı ura səsləri bürüdü. Bu xoşbəxt xalqın qəlbindən gələn səslər böyük demokrat firqəsinin sevimli rəhbəri və milli dövlətimizin Baş naziri cənab Pişəvərinin gəlişini bildirirdi. Firqə üzvləri daha şövq ilə manqa komandirlərinin verdiyi əmrləri yerinə yetirirdilər.

Bir azdan sonra vaxt gəlib çatmışdı. Firqə üzvləri öz rəhbərlərinin qarşısında hərbi qayda ilə keçirdilər. Yarım saat bu rəsmi keçid davam etdi.

"Azərbaycan" qəzeti. ADF orqanı, Təbriz, say 183, 26.04.1946

***

Məmləkət xəbərlərindən…

Təbrizdə Ali İncəsənət məktəbi

Təbrizdə Azərbaycan Milli Hökuməti tərəfindən təsis olunan Ali İncəsənət məktəbi 3 fakültədən təşkil olunmuşdur.

1. Heykəltəraşlıq, qrafika və nəqqaşlıq şöbələrindən ibarət olan rəssamlıq fakültəsi

2. Gülduzluq, dərzilik, qoblin üslubunda xalça toxuma, minakarlıq və ağac üzərində oyma işləri şöbələrindən ibarət olan əl işləri fakültəsi

3. Viyalon, tar, Qafqaz tarı, piano və mahnı şöbələrindən ibarət olan musiqi fakultəsi

Bu üç fakültənin şöbələrində 300 tələbə qız və oğlan vardır.

Əl işləri fakültəsinin müddəti 2 il, nəqqaşlıq və musiqi fakültələrinin müddətləri isə 4 ildir.

"Azərbaycan" qəzeti. ADF orqanı, Təbriz, say 183, 26.04.1946

***

Səhiyyə Nazirliyinin fəaliyyəti

Azərbaycan Milli Hökumətinin Səhiyyə Nazirliyi işə başladığı tarixdən (12.12.1945- red.) indiyə kimi (cəmi 4 ay müddətində - red.) aşağıda qeyd olunan səhiyyə müəssisələrini yaratmışdır:

1. Təbrizdə boğaz və qulaq xəstəlikləri müalicəxanası

2. Həkim köməkçisi məktəbi

3. Marağada 20 çarpayılı xəstəxana

4. Sayınqala, Miydandoab və Azərşəhrdə təsis olunan xəstəxanalar

5. Şərəfxana, Xamnə, Sulduz, Kəleybər və Germi mahallarında səhiyyə postları

6. Miyanada 20 çarpayılı xəstəxana

Aşağıda adları qeyd olunan müəssisələri yaxınlarda yaratmaq üçün Səhiyyə Nazirliyi hazırlıq aparmağa başlamışdır.

1. Təbrizdə 100 çarpayılı doğum evinin təsisi, onun hazırlıq işləri qurtarıb və bu yaxınlarda təsis olunacaqdır

2. Xəstə baxıcılığı məktəbinin açılması

3. Dövlət aptekinin təsisi

4. Basminc və Sərdrud homələrində səhiyyə postlarının təsisi

5. Urmiya ətrafındakı Nazlıçay, Bəyəşli, Baranduz, Rövzəçay, Quruçay səhiyyə postlarının təşkili

6. Xoyda 20 çarpayılı xəstəxananın açılması

7. Salmasda indi mövcud olan 30 yataqlı xəstəxananın təkmil olunması

8. Qaraeyni, Həştrud, Məlikkəndi və Quraçay mahallarında səhiyyə postları

9. Sarab mahalında 10 yataqlı xəstəxana təsisi

10. Xalxal şəhərində 10 yataqlı xəstəxananın açılması

11. Kağızkonan, Səncid, Xoreş Rüstəmdə səhiyyə postlarının təşkili

12. Ərdəbildə daxili xəstəliklər üçün 30 yataqlı və yoluxucu xəstəliklər üçün də 20 yataqlı xəstəxananın təsisi

13. Ərdəbilin Giyo, Nir, Sərein və Hüseynxanlı mahallarında səhiyyə postları

Əhərdə indi mövcud olan səhiyyə müəssisəsindən başqa yenə də 10 yataqlı xəstəxananın təsisi.

"Azərbaycan" qəzeti. ADF orqanı, Təbriz, say 183, 26.04.1946

***

Kənd təsərrüfatı muzeyi

Azərbaycan Milli Hökumətinin təşkilindən sonra (12.12.1945 – red.) Azərbaycanın müxtəlif nöqtələrində əkinçiləri əkilən pambıqların bütün növləri ilə tanış etmək üçün Kənd təsərrüfatı Nazirliyində bir nümunə muzeyi açılmaq üzrədir. Ona görə müxtəlif pambıq məhsullarının hazırlanmasına başlanmışdır və gələcəkdə bu bütün kənd təsərrüfatı məhsulları barəsində də tətbiq ediləcəkdir.

"Azərbaycan" qəzeti. ADF orqanı, Təbriz, say 183, 26.04.1946

***

AMEA akad. Z.Bünyadov adına Şərqşünaslıq İnstitutunun "İran tarixi və iqtisadiyyatı" şöbəsinin elmi işçisi Saleh Dostəliyev, yazıları elmi redaktə edən, şərhlər verən, anlaşıqlı dildə təqdim edən eyniadlı institutun Cənubi Azərbaycan şöbəsinin müdiri, tarix üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Səməd Bayramzadə

Xalq Cəbhəsi.- 2021.- 20 aprel.- S.14.