Qarabağda sənayenin dirçəldilməsi
Ağdamdan başlayıb
Ağdam Sənaye Parkında 4 sahibkarlıq subyektinə rezident statusu verilib. İqtisadiyyat naziri Mikayıl Cabbarov
"Twitter" səhifəsində qeyd edib ki,
bununla da Ağdam Sənaye Parkında rezidentlərin
sayı 11-ə çatıb. Ümumi investisiya həcmi 27 milyon manata yaxın olan 4 müəssisədə
(Rail Trans Service MMC, Mister Decor MMC, Almet Holding QSC və Eel Electric MMC) 250-dən çox
daimi iş yeri yaradılacaq.
Qeyd edək ki, Ağdam
Sənaye Parkı Azərbaycan Respublikası
Prezidentinin 2021-ci il 28 may tarixli Fərmanı ilə yaradılıb. Fərmana
əsasən, parkın
fəaliyyətinin təşkili
və onun ərazisində infrastrukturun
(elektrik və istilik enerjisi, qaz, su, kanalizasiya,
rabitə, nəqliyyat,
yanğından mühafizə,
istehsal təyinatlı,
inzibati, sosial və digər infrastruktur obyektləri) yaradılması məqsədilə
2021-ci il dövlət büdcəsindən
işğaldan azad olunmuş ərazilərin
yenidən qurulması
və bərpası üçün nəzərdə
tutulmuş vəsait hesabına İqtisadiyyat Nazirliyinə ilkin olaraq 500 min manat ayrılıb. Park Ağdam şəhərinin
yaxınlığında 190 hektar torpaq sahəsində
salınacaq.
Sənaye Parkında tikinti materiallarının istehsalı
müəssisələrinin yaradılması, kənd təsərrüfatı məhsullarının
qablaşdırılmasının, meyvə-tərəvəz konservlərinin,
ət və süd məhsullarının,
yem, gübrə istehsalı və emalının, eyni zamanda, xidmət sahələrinin, soyuducu kameraların və sair təşkili nəzərdə tutulur. Ağdamda yaradılacaq
sənaye mərkəzində
ilkin müraciətlər
əsasında 33 kiçik
istehsal və xidmət müəssisəsi,
iri sənaye və qida sənayesi
müəssisələri fəaliyyət
göstərəcək. Buraya 110 milyon manata yaxın sərmayə qoyulacaq, 330 iş yeri açılacaq.
Əslində Ağdam rayonunun
əlverişli coğrafi
mövqeyi, sosial-iqtisadi
inkişaf imkanları,
yük axınlarının
gələcək təmərküzləşməsi
və digər mühüm logistika potensialının mövcudluğu
rayonda müasir infrastruktura malik sənaye parkının yaradılması üçün
yaxşı imkandır.
ASP sahibkarlıq fəaliyyətinin həyata
keçirilməsi üçün
zəruri infrastrukturu və idarəetmə qurumları olan, müasir texnologiyaların
tətbiqi yolu ilə sənaye sahəsində rəqabətqabiliyyətli
məhsul istehsalı,
emalı (təkrar emalı) və satışı, habelə
xidmətlər göstərilməsi
üçün istifadə
edilən, sahibkarların
səmərəli fəaliyyətinə
və inkişafına
kömək edən ərazidir.
Müxtəlif çeşiddə sintetik
xalçaların istehsalı
ilə məşğul
olacaq “Dadaş-N” MMC Ağdam Sənaye Parkında 2 hektar ərazidə fabrik inşa edəcək. İnvestisiya
dəyəri 9,5 milyon
manat olan layihə çərçivəsində
il ərzində 1 milyon kvadratmetrdən çox xalça istehsalı, 60 nəfərin
daimi işlə təmin edilməsi nəzərdə tutulur. Ağdam Sənaye Parkının digər yeni rezidenti “Veliev” MMC tərəfindən “Prefabrik
dəmir-beton məmulatları
istehsalı” layihəsi
həyata keçiriləcək.
Layihə çərçivəsində
körpülərin, sənaye
və yaşayış
binalarının tikintisi
üçün gərginləşdirilmiş
dəmir beton tirlərin, kirişlərin,
fermaların, döşəmə
panellərinin, üfüqi
su novlarının, dəmir beton dirəklərin, müxtəlif
növ hasarların, kanalizasiya borularının,
səki və divar daşlarının, yaşayış binalarının
tikintisi üçün
izolyasiyalı panellərin
və sair istehsalı nəzərdə
tutulur. Dəyəri 2,5 milyon manat
təşkil edən layihə çərçivəsində
il ərzində 200
min kvadratmetr dəmir beton məmulatlarının
istehsalı planlaşdırılır.
Müəssisədə 80 daimi
iş yeri yaradılacaq. Türkiyə və yerli texnologiyalardan istifadə ediləcək müəssisədə
istehsal olunan məhsullar əvvəlcə
daxili bazarın tələbatının ödənilməsinə
yönəldiləcək.
Ağdam işğaldan qabaq da Qarabağın sənaye mərkəzi olub. Bu ənənə davam
etdiriləcək və
rayonda yeni sənaye müəssisələri
yaradılacaq, minlərlə
yeni iş yerləri açılacaq.
Bu, həm də
işğaldan azad edilmiş ərazilərin
milli iqtisadiyyata sürətli inteqrasiyasının
təmini, dayanıqlı
inkişafı, eləcə
də layiqli yaşayış şəraitinə
nail olunması baxımından
vacibdir. Habelə əhalinin
dayanıqlı məskunlaşmasının
təmin edilməsi məqsədilə rəqabətqabliyyətli
və dayanıqlı
iqtisadiyyatın formalaşdırılması,
bu sahədə dövlət-özəl tərəfdaşlığının
inkişafı və zəruri stimulların tətbiqi xüsusi əhəmiyyət kəsb
edir.
Bütövlükdə Qarabağ regionunun iqtisadiyyatının
ölkənin uzunmüddətli
sosial-iqtisadi inkişaf
istiqamətlərinə və
milli prioritetlərə
uyğun dinamik, şaxəli inkişaf etdirilməsi məqsədilə
müasir və effektiv istehsal, ticarət və xidmət infrastrukturu yaradılmalı, innovativ texnologiyaların tətbiqini
nəzərdə tutan
investisiyalar cəlb edilməli, sənaye potensialı reallaşdırılmalı,
zəruri təşviq
mexanizmləri hazırlanmalı
və sahibkarlıq mühitinin yaxşılaşdırılması
üçün əlverişli
şərait yaradılmalıdır.
Müasir istehsal infrastrukturuna malik sənaye parkının yaradılması
ölkədə sənaye
sahələrinin, ölkə
iqtisadiyyatının tarazlı
inkişafının təmin
edilməsini, habelə
istehsal sahələrinin
və onun innovasiya istiqamətinin inkişafını nəzərdə
tutan dövlət siyasətinin reallaşdırılmasına
yönəldilib. Sənaye parklarının yaradılması,
həmçinin, ölkənin
qeyri-neft sektorunun davamlı inkişafı, ölkə iqtisadiyyatının
ixrac qabiliyyətinin, eləcə də rəqabətqabiliyyətli, idxalı
əvəz edən məhsulların istehsalının
artırılması, ətraf
rayonlarda məşğulluğun
təmini, investisiyaların
və müasir texnologiyaların cəlb edilməsi kimi öncül vəzifələrin
yerinə yetirilməsi
baxımından xüsusilə
əhəmiyyətlidir. Bu istiqamətdə post-konflikt
ərazilərdə də
sənayenin inkişafı
məqsədilə sənaye
parklarının yaradılması
nəzərdə tutulur.
Ağdam Sənaye Parkında sosial zonanın yaradılması işləri
də yekunlaşıb. Hazırda Ağdam
şəhərinin konsepsiyasına
uyğun olaraq, Sənaye Parkının meşə zolağının
salınması istiqamətində
işlər davam etdirilir və suvarılmasında tamamilə
“yaşıl enerji”dən
istifadə edilir.
Belə ki, Ağdam Sənaye Parkının sosial zonasında quraşdırılmış Azərbaycan
istehsalı olan günəş panelləri
və batareyaları suyun damlama suvarma
sistemi vasitəsilə
paylanması üçün
tələb olunan elektrik enerjisini təmin edir. Parkda sosial zonanın işıqlandırılmasında da tam olaraq günəş
enerjisindən qidalanan
panellərdən istifadə
edilir. Eyni zamanda, gələcəkdə
Sənaye Parkının
elektrik təminatında
da günəş enerjisindən istifadə edilməsi planlaşdırılır.
Qarabağda sənaye parkalrının yaradılmasında daha bir məqsəd sahibkarları və onların sərmayələrini regionun iqtisadi inkişafına cəlb etməkdir. Hökumət Qarabağın iqtisadiyyatında sahibkarların rolunu artırmaq, onlara maliyyə dəstəyi göstərmək üçün müxtəlif stimullaşdırıcı addımlar da atır və bu poses davamlı olacaq. Belə ki, Qarabağda sahibkarlar vergi və rüsumlardan azad ediləcək. Azad edilmiş ərazilərin bərpası üzrə işlər dövlət-özəl tərəfdaşlığı çərçivəsində aparılır. Dövlət proqramı çərçivəsində 2025-ci ilədək inzibati idarəetmənin qurulması, hüquq-mühafizə fəaliyyəti, telekommunikasiya şəbəkəsinin yaradılması kimi işlər aparılacaq. Həmçinin, iqtisadiyyatın canlanması üçün dağ-mədən sənayesində istehsalatı və özünüməşğulluq formatında sahibkarlığın təşkili nəzərdə tutulur. Əslində regionun iqtisadiyyat quruculuğu həm də burada sahibkarların aktivliyindən asılı olacaq. Çünki yerli və xarici sahibkarlar Qarabağda əsas sərmayəçilərdən olacaqlar, yerli biznesi məhz onlar quracaqlar.
Hökumət Qarabağda hazırda əsas diqqətini daha çox infrastruktur layihələrinə yönəldib. Çünki müasir infrastruktur olmadan sahibkarları regiona cəlb etmək mümkün deyil. Azərbaycan Avtomobil Yolları Dövlət Agentliyi tərəfindən Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonları ərazisində 2021-ci ildə tikintisinə başlanmış 16 avtomobil yolunun layihələndirilməsi və tikintisi işləri, həmçinin Laçın Beynəlxalq Hava Limanının tikintisi ilə əlaqədar qazma-parlatma və torpaq işlərinin yerinə yetirilməsi davam etdirilir. İşğaldan azad olunmuş ərazilərdə icra olunan avtomobil yolu layihələrinin 2025-ci ilədək yekunlaşdırılması nəzərdə tutulub.
Hökumət 2021-ci ildə işğaldan azad olunmuş ərazilərin yenidən qurulmasına 2,2 milyard manat, 2022-ci ildə 2,7 milyad manat vəsait ayırıb. Göründüyü kimi, hər il post-konflikt ərazilərin bərpasına dövlət investisiyaları artırırlır ki, bu da müsbət hal sayılmalıdır. Hələlik dövlət əsas investor kimi çıxış edir, çünki böyük miqyaslı infrastruktur layihələri həyata keçirilir. Əsas infrastruktur qurulduqdan sonra özəl səramayələr və biznes üçün imkanlar artacaq. Maliyyə Nazirliyinin açıqladığı 2023-cü ilin dövlət büdcəsi layihəsinə əsasən işğaldan azad olunmuş ərazilərin yenidən qurulması və bərpası xərcləri üzrə icraçılar tərəfindən verilmiş sifarişlər əsasında 3 milyard manat məbləğində olacağı proqnozlaşdırılır. Bu, xərclərin növbəti ildə dövlət büdcəsi xərclərində xüsusi çəkisi 9 faiz, ÜDM-də xüsusi çəkisi isə 2,8 faiz təşkil edəcək ki, bu da əhəmiyyətli rəqəm hesab oluna bilər.
Mahir Həmzəoğlu
Xalq Cəbhəsi.- 2022.- 3 noyabr.-
S.12.