Müstəqillik gününüz mübarək, Pakistan!

Pakistan İslam Respublikası 77-ci Müstəqillik Gününü qeyd edir

Pakistan 1947-ci ildə Britaniya Hindistanının süqutunun ardından suveren dövlət elan olundu və dövlətin müstəqillik əldə etdiyi bu gün bayram kimi qeyd edilməyə başladı. Pakistan Cənubi Asiyanın şimal-qərb regionların bölgüsü üzrə müstəqil müsəlman dövlətinin yaradılmasına yönələn Pakistan hərəkatının nəticəsində yaranıb. Hərəkat Məhəmməd Əli Cinnahın liderliyi altında Bütün Hindistan Müsəlman Liqası tərəfindən başladılıb. Hadisə Qərbi Pakistan (hazırkı dövrdə Pakistan) və Şərqi Pakistandan (hazırkı dövrdə Banqladeş) ibarət olan Pakistan dominionuna (sonralar Pakistan İslam Respublikası) 1947-ci il Hindistan Müstəqillik Aktına görə Britaniya Hindistanı altında müstəqilliyin verilməsinə gətirib çıxarıb. İslam təqvimində müstəqillik günü müsəlmanlar tərəfindən müqəddəs dəyərləndirilən qədr gecəsi ərəfəsinə Ramazanın 27-ci gününə təsadüf etmişdi.

Müstəqillik günü münasibətilə əsas mərasim prezident və parlament binalarında dalğalanan dövlət bayrağının yerləşdiyi İslamabadda keçirilir. Bunun ardınca dövlət himni səsləndirilir və rəhbərlərin televiziya ilə canlı çıxışları olur. Gün ərzində adi bayram tədbirləri və şənliklərə bayrağın qaldırılması mərasimi, paradlar, mədəni tədbirlər və vətənpərvərlik mahnılarının oxunması daxildir. Mükafatlandırma mərasimlərinin çoxu bu gündə baş tutur. Vətəndaşlar öz evlərinin yuxarısına milli bayrağı qaldırırlar və ya nəqliyyat vasitələri və geyimlərində nəzərə çarpacaq dərəcədə bu bayramı nümayiş etdirirlər.

Beynəlxalq müşahidəçi və beynəlxalq münasibətlər üzrə ekspert Qaiser Navab (Pakistan) “Xalq Cəbhəsi”nə bayramla bağlı fikrini bölüşüb. O, deyib ki, 14 avqust Pakistan tarixində əlamətdar bir gündür, çünki biz xalqın 1947-ci ildə Britaniya müstəmləkəçiliyindən müstəqilliyini əldə etdiyi əlamətdar hadisəni qeyd edirik. O zaman nəinki müstəqillik əldə edildi, həm də dövlətin suverenliyi - çətin ki, qazanılmış hüquq əldə edildi - özümüzü idarə etmək, öz qərarlarımızı vermək və öz hekayəmizi yazmaq: “Azadlığımızın 77-ci ilini qeyd edərkən, mövcud çağırışlarımız qarşısında suverenlik prinsiplərini həqiqətən qoruyub saxlamağımızı düşünmək çox vacibdir. Pakistanın yaranması Hindistan yarımadasındakı müsəlmanlar üçün ayrıca vətən vizyonu ilə dəstəkləndi. Pakistanın xəyalını ilk dəfə filosof-şair Əllamə İqbal qurdu. Onun müsəlmanların öz dini və mədəni dəyərlərinə uyğun yaşaya biləcəkləri müstəqil dövlət ideyası ayrı bir xalqın əsasını qoydu. Əllamə İqbalın ideyası müsəlman cəmiyyətini motivasiya etdi, onlara ayrı bir millət axtarışında kimlik və məqsəd hissi verdi.

Məhəmməd Əli Cinnahın praktiki və qətiyyətli rəhbərliyi altında İqbalın vizyonu siyasi reallığa çevrildi. Cinnahın strateji anlayışlarını rəhbər tutan ÜmumHindistan Müsəlman Liqası Pakistanın yaradılmasını dəstəklədi, Hindistanın bölünməsinə və yeni bir millətin yaranmasına səbəb oldu. Suverenlik bu inkişaf etməkdə olan millətin təməl daşı oldu - birlik, tərəqqi və öz müqəddəratını təyinetmə vədi Pakistanın ilk illərində onun yolunu formalaşdıracaq və onun gələcəyinə təsir etməyə davam edəcək. Əllamə İqbalın dərin ideyası və Cinnhnın sabit rəhbərliyi ədalət, bərabərlik və azadlıq prinsiplərinə dəyər verən Pakistanın əsasını təşkil edirdi”.

O, qeyd edib ki, bu gün sual yaranır: biz kifayət qədər suverenikmi? İqtisadi qeyri-sabitlik yüksək inflyasiya, əsas malların və əsas ehtiyacların qiymətlərinin sürətlə artması və yaşayış dəyərinin böyük artımı ilə xarakterizə olunan suveren olmaq problemimizi artırdı. Ölkə əhəmiyyətli borc yükü, yüksək fiskal kəsir və beynəlxalq maliyyə yardımından asılılıqla mübarizə aparır. Bu iqtisadi zəifliklərin suverenliyimizə təsiri var, çünki xarici institutlar iqtisadi siyasətlərə və qərar qəbuletmə proseslərinə təsir göstərir. İqtisadi qeyri-sabitlik sosial bərabərsizlikləri də gücləndirir, iğtişaşlara gətirib çıxarır və milli birliyi daha da pozur. Bu, orta statistik pakistanlı üçün gündəlik həyatı getdikcə çətinləşdirərək, suverenliyimizlə bağlı narahatlıq doğuran işsizlik problemlərini kəskinləşdirdi. Bu problemlər insanların institutlara olan inamını qırmaqla yanaşı, həm də ölkənin tam suverenliyini həyata keçirmək və davamlı inkişafa doğru yol cızmaq qabiliyyətinə mane olur: “Biz irəliləyişlərimizlə üzləşdikcə, bizimlə eyni vaxtda müstəqillik qazanmış Hindistanla müqayisələr aparmaq real yanaşmadır. Bu gün Hindistan güclü iqtisadiyyatı, əhəmiyyətli beynəlxalq təsiri və artan texnoloji və sənaye təsiri ilə inkişaf etməkdə olan qlobal güc kimi dayanır. İnformasiya texnologiyaları, əczaçılıq, kosmik tədqiqatlar və idarəetmə islahatları kimi sektorlarda nəzərəçarpacaq irəliləyişlərə nail olmaqla, özünü qlobal səviyyədə əsas oyunçu kimi yerləşdirmişdir.

Bunun əksinə olaraq, Pakistan oxşar səviyyəli inkişaf və sabitliyə mane olan davamlı problemlərlə mübarizə aparmaqda davam edir. Zəngin təbii sərvətlərə və gənc, dinamik əhaliyə malik olmasına baxmayaraq, bizim tərəqqimizə siyasi təlatümlər, iqtisadi qeyri-sabitlik və təhlükəsizlik məsələləri səbəb olmuşdur. Ölkənin yüksək inflyasiya, əhəmiyyətli xarici borc və infrastruktur kəsirləri ilə mübarizəsi bu problemləri daha da kəskinləşdirib. Korrupsiya, idarəetmənin olmaması və sosial bərabərsizliklər kimi sistem problemlərimiz davamlı böyümə və inkişafa nail olmaq üçün səylərimizi daha da əngəlləyib”.

Q.Navab onu da vurğulayıb ki, 77 illik müstəqillikdən sonra Pakistanın səyahəti nailiyyətlərin və davam edən mübarizələrin qarışığıdır. İqtisadiyyat sahəsində Pakistan aqrar iqtisadiyyatdan yarı sənayeləşmiş iqtisadiyyata çevrilib, orta təbəqə artıb. Pakistan qlobal tərəqqiyə töhfə verən görkəmli alimlər, mühəndislər və tədqiqatçılar yetişdirdiyi üçün biz müxtəlif sahələrdə, o cümlədən elm və texnologiyada irəliləyişlər əldə etdik: “Məsələn, Dr. Abdus Salam, Dr. Atta-ur-Rahman, Dr. Tasneem M. Şamim və bir çox başqaları. Bundan əlavə, Pakistan Dayanıqlı İnkişaf Məqsədlərinə (SDGs) nail olmaq öhdəliyini bir daha təsdiqlədi və bu məqsədlərin milli siyasət və strategiyalara daxil edilməsində əhəmiyyətli irəliləyiş əldə etdi. Bununla belə, siyasi və iqtisadi qeyri-sabitliyin çağırışları davam edir, onların aradan qaldırılması üçün təcili və davamlı səylər tələb olunur”.

Pakistanlı ekspertin fikrincə, müstəqillik gününü həqiqətən qeyd etmək üçün Pakistan birlik, iman və nizam-intizam üçün möhkəm öhdəliyi ilə daxili problemlərini həll etməlidir. Demokratik təsisatların gücləndirilməsi, şəffaf idarəçiliyin təmin edilməsi və iqtisadi dayanıqlığın gücləndirilməsi suverenliyimizi bərpa etmək üçün atılan mühüm addımlardır. Təhsilə, məşğulluğa, səhiyyəyə və infrastruktura sərmayə qoymaq vətəndaşlarımızı gücləndirəcək və firavan gələcəyin əsasını qoyacaqdır: “Pakistanın Müstəqillik Gününü qeyd edərkən, onun yaranma yolu və Pakistanı ilhamlandıran idealları haqqında düşünün. Çətinliklər davam etsə də, müstəqillik uğrunda mübarizə aparmaq üçün bizə güc verən ruh və qətiyyət indi bizi irəli aparmalıdır. Müstəqillik gününüz mübarək, Pakistan!”

İslam Gənclər Təşkilatının prezidenti Hammad Kakar (Pakistan) qeyd edib ki, 2024-cü il avqustun 14-ü Pakistanın müstəqilliyinin 77-ci ildönümünü, xalqı və xalqı üçün böyük əhəmiyyət kəsb edən günü qeyd edir. 1947-ci ilin bu günündə Hindistan yarımadasında Britaniya müstəmləkəçiliyinin sona çatmasından sonra Pakistan suveren dövlət kimi meydana çıxdı. Pakistanın yaradılması Məhəmməd Əli Cinnah və ÜmumHindistan Müsəlman Liqasının rəhbərliyi ilə müsəlmanlar üçün ayrıca vətən yaratmaq məqsədi daşıyan uzun və çətin mübarizənin kulminasiya nöqtəsi idi: “Pakistanın bu 77 il ərzində keçdiyi yol çoxsaylı mərhələlər, problemlər və nailiyyətlərlə yadda qalıb. Başlanğıcda müsəlmanlar üçün bir millət kimi qurulan Pakistanın təməli öz müqəddəratını təyinetmə prinsipləri və müsəlmanların öz dinlərini və mədəniyyətlərini sərbəst şəkildə həyata keçirə biləcəkləri bir cəmiyyətə can atması üzərində quruldu. İlk illər əhalinin kütləvi yerdəyişməsindən tutmuş hökumət institutlarının yaradılmasına qədər olan məsələlərlə məşğul olan yeni dövləti sabitləşdirmək və möhkəmləndirmək səyləri ilə səciyyələnirdi.

İlk onilliklərində Pakistan siyasi qeyri-sabitlik, iqtisadi çətinliklər və qonşu ölkələrlə münaqişələr də daxil olmaqla mühüm problemlərlə üzləşdi. Banqladeşə çevrilən Şərqi Pakistanın 1971-ci ildə ayrılması ölkənin tarixində xüsusilə ağrılı bir an idi. Bununla belə, Pakistanın möhkəmliyi və uyğunlaşma qabiliyyəti ölkə hərbi və mülki idarəçiliyin, iqtisadi islahatların və ictimai transformasiyaların müxtəlif mərhələlərindən keçdikcə aydın görünür: “Son bir neçə onillikdə Pakistan müxtəlif sektorlarda nəzərəçarpacaq irəliləyişlər əldə edib. İqtisadi cəhətdən o, İT və telekommunikasiya sahələrində böyüyən sektorlarla modernləşmə və texnologiyanı mənimsəmişdir. Sosial baxımdan təhsil, səhiyyə və qadınların hüquqlarının yaxşılaşdırılması üçün ciddi səylər göstərilmişdir, baxmayaraq ki, problemlər qalmaqdadır. Mədəni baxımdan Pakistan beynəlxalq tanınmağa davam edən incəsənət, ədəbiyyat və musiqiyə canlı töhfələri ilə zəngin irsə malikdir.

Siyasi baxımdan demokratik proseslərin təkamülü xalqın yaxın tarixinin müəyyənedici xüsusiyyəti olmuşdur. Müntəzəm seçkilər çox vaxt təlatümlü olsa da, demokratik təsisatların və idarəçiliyin möhkəmlənməsinə töhfə verib. Pakistanda hakimiyyətin sülh yolu ilə keçidi və millətin gələcəyinin formalaşmasında fəal iştirak edən siyasi məşğuliyyətli vətəndaşların yüksəlişi müşahidə olunub.

Pakistan 77-ci Müstəqillik Gününü qeyd edərkən, üzərində düşünmək və qeyd etmək üçün çox şey var. Millətin yolu çətinliklərə qalib gəlmək, dəyişiklikləri qəbul etmək və tərəqqiyə can atmaqdan ibarət olub. Bu münasibətlə həm ölkə daxilində, həm də xaricdə pakistanlılar ümid, sabitlik və davamlı inkişafla əlamətdar olan gələcəyə baxarkən öz irsi və nailiyyətləri ilə fəxr edirlər.

77-ci Müstəqillik Günü ölkənin yaradılması üçün mübarizə aparanların fədakarlıqlarını şərəfləndirmək və bütün pakistanlılar üçün firavan və əhatəli gələcək qurmaq öhdəliyini yeniləmək üçün bir an kimi xidmət edir. Bu, Pakistanı unikal edən mədəniyyətlərin, dillərin və adət-ənənələrin müxtəlif qobelenlərini qeyd etmək və tarixi boyunca milləti istiqamətləndirən ümumi birlik və möhkəmlik dəyərlərini təsdiqləmək vaxtıdır”.

Cavid

Xalq Cəbhəsi.- 2024.- 15 avqust.(№28).- S.11.