Şirməmməd
Hüseynov- 100
Deyirdi ki, “mənim dünyagörüşüm, həyata
baxışım iki zəmində formalaşıb. Biri məktəb
mühiti, digəri ailə. Məktəb, istər şagirdkən,
istər tələbə ikən kommunist ideallarına sədaqət
ruhunda tərbiyələndirirdi. Ailəmizdə isə bəzəksiz,
hay-küysüz mühit hökm sürürdü.
Dayılarım cəmiyyətin iyrəncliyini bütün
çılpaqlığı ilə söyləyir, nifrətlərini
gizlətmirdilər. Onların sualları təbii ki, məni də
düşündürürdü: Namuslu filankəsi gecə ikən
niyə apardılar? Namussuz filankəs isə öz keyfindədir,
niyə? Bir sözlə, ailəmiz qapalı, məhdud çərçivədə
cəmiyyətin müxalif qüvvəsi idi. Bax, özüm də
müəllim ikən çalışmışam ki, tələbələrim
sərbəst düşünsün, ətrafda baş verən
hadisələri açıq gözlə götür-qoy etsinlər,
özləri düzgün nəticə
çıxarsınlar.”
1924-cü ildə Şəkidə anadan olmuşdu. 3
yaşında ikən atasını itirmişdi. Bakı
Dövlət Universitetinin Jurnalistika şöbəsini bitirdikdən
sonra Moskvada aspiranturaya daxil olmuş, 1954 –cü ildə
“1917-1918-ci illərdə Azərbaycan mətbuatı”
mövzusunda namizədlik dissertasiyasını müdafiə
etmişdi. Elə həmin ildən də Bakı Dövlət
Universitetində pedaqoji və elmi fəaliyyətlə məşğul
idi. Jurnalistika fakültəsində təhsil alan tələbələr
üçün yazdığı dərsliklərə,
çoxillik elmi-pedaqoji fəaliyyəti üçün, o
professor adına layiq görülmüşdü. Xidmətlərinə
görə “Şərəf” ordeni ilə təltif
olunmuşdu...
94 il ömür sürdü. Ömrünün son illərində:
“Azərbaycan tarixi hələ sovet dövrünün
təsiri altından çıxmayıb. Bizim tarixçilərin
başı sovet ideologiyası ilə yoğrulub. İstəsələr
də istəməsələr də, adların nə qoysalar
da aldıqları təhsil, düşüncə tərzi
Müsavat düşmənçiliyində bu özünü
göstərir. Vaxtilə Çingiz Aytmatovla söhbətimiz
olmuşdu ki, bizdə həqiqi müstəqillik dövrü vətəndaşının
yetişməsi üçün bir neçə nəsil dəyişməlidir.
Bunu bilirsənmi, oğul?! İndi bu kitabı da işləyəcəyəm.
128 səhifəlik bir kitabdır. Elə də böyük bir
problem deyil. Dil ayrıdır, sadəcə çevirmək
qalır. Bir başqa fəaliyyətim də var. Rəsulzadə
parlamentdə Müsavat fraksiyasının rəhbəri olub.
Bizim parlamentdə 1918-ci il dekabr 7-dən 1920-ci il aprelin 27-dək
143 iclas olub. Bunların əksəriyyətində Rəsulzadənin
çıxışları, replikaları olub. Onu
yığıb bir kitab şəklində türklər
buraxıblar, amma biz buraxmamışıq. O kitab parlamentin iki
cildlik stenoqramı əsasındadır. Mən indi o
stenoqramı orijinalla yoxlayıram. Görürəm ki,
çox ciddi səhvlər var. Sağ olsunlar çap ediblər,
əməklərini qiymətləndirmək lazımdı,
amma gərək orijinalla da yoxlanıla. Onu vaxtilə riyaziyyat
müəllimi Səhənd İbrahimov
köçürüb. Mən yenidən yoxlayıram və
görürəm ki, yenidən çap etmək
lazımdı. Mən təxminən 40 iclasın protokolunu
orijinalla yoxlayıb hazırlamışam. İlk parlamentimizin
sənədləri 3 cilddə çap olunacaq. Bilirsiz,
yaşıma görə bu gün mən çox tələsirəm.
Ayrı vaxtlar 6 saat işləyirdimsə bu gün 10 saat
işləyirəm.”- söyləyirdi...
Çox baməzə insan idi. Dərs zamanı
auditoriyada adətən müəllim masasında əyləşməzdi,
tələbələrin arasında olardı. Soruşanda ki,
niyə müəllim masasında əyləşmirsiniz,
cavabı məzəli olurdu. Yaşım çoxdur, gənclərin
arasında oluram ki, Əzrail məni tapa bilməsin...
Bir dəfə də mərhumlrdan kiminsə dəfn mərasimində
niyə iştirak etmədiyini ondan soruşanda- “Bu
yaşımda qəbirsitanlığa gedib geri dönmək mənim
üçün çox ağırdır.”- :deyə cavab
vermişdi...
Dekabrın 17-si haqqında söhbət
açdığım professor Şirməmməd
Hüseynovun anadan olmasının 00 illi tamam oldu.
Bəli, Azərbaycan Demokratik Respublikasının, eləcə
də qurucu babalarımızın fəaliyyətinin, o
cümlədən milli mətbuat tariximizin
araşdırılmasında onun misilsiz xidmətləri olub.
İllər ötəcək, nəsillər bir-birini əvəz
edəcək, hər dəfə cümhuriyyət tariximizdən
söhbət düşəndə Şirməmməd
Hüseynovun adı ehtiramla yad olunacaq və onun ölməz əsərlərinə
istinad ediləcək...
Ruhu şad olsun!
Elman Eldaroğlu
Xalq Cəbhəsi .- 2024.- 19 dekabr(¹45).- S.15.