COP29 Azərbaycanın nüfuzunun
daha da artmasına təkan verəcək
Hər il fərqli bir ölkənin ev sahibliyi etdiyi
29-cu "Tərəflərin Konfransı (COP)" noyabrın
11-dən 24-dək Bakıda keçiriləcək. COP29 iqlim fəaliyyətini
sürətləndirmək və Paris Sazişinin məqsədlərinə
nail olmaq üçün keçirilən tarixi
görüş hesab olunur.
BMT-nin İqlim Dəyişikliyi Konfransı və ya
COP29-un 2024-cü ilin noyabrında Azərbaycanda keçirilməsi
elan ediləndən bəri rəsmi Bakı hazırlıq
işlərinə çox da vaxt qalmadığını və
işlərə start verdiyini bildirib.
COP “Conference of the Parties”, yəni Tərəflərin
Konfransı adlanır və adındakı 29 rəqəmi tədbirin
sayca 29-cu olduğuna işarə edir. Bundan əvvəlki tədbir
- COP28 keçən il Birləşmiş Ərəb
Əmirliklərinin Dubay şəhərində baş tutub.
COP29-un bir sıra iqlim dəyişikliyi məsələlərini
müzakirə etmək və danışıqlar aparmaq
üçün dünya liderlərini, hökumət rəsmilərini,
alimləri, QHT-ləri və digər maraqlı tərəfləri
bir araya gətirən böyük tədbir olacağı
gözlənilir.
COP tədbirlərində adətən gündəlik
müəyyən edilir və tədbir zamanı müzakirələrdən
sonra yekun sənəd qəbul edilir.
İndiyə kimi belə ənənə
formalaşıb ki, illik COP tədbiri keçirilməzdən əvvəl
dünyanın fərqli ölkələrinin iqlim icmasından
olan tanınmış şəxslər və nazirlər
Berlində yığışaraq bu tədbirin də gündəliyini
müəyyən edir.
Burada nazirlər və diplomatlar növbəti COP tədbiri
- əsas iqlim konfransı üçün prioritetləri
müəyyənləşdirirlər.
Qeyd edək ki, 2015-ci ildə dekabrında BMT-nin
İqlim Dəyişmələri üzrə Çərçivə
Konvensiyasına üzv ölkələrin 21-ci konfransında
Paris Razılaşması qəbul olunub.
Sənədi 171 ölkənin hökumətləri
adından dövlət və hökumət rəhbərləri,
xarici işlər, ətraf mühit nazirləri imzalayıb. Bu
sənədi 2016–cı ilin aprelində Nyu-Yorkda, Birləşmiş
Millətlər Təşkilatının Mənzil Qərargahında
Azərbaycan Respublikası Hökuməti adından,
keçmiş Ekologiya və Təbii Sərvətlər naziri
Hüseyn Bağırov imzalayıb.
COP tədbirlərinin məqsədi, Paris Sazişinin tələbi
olaraq dünyada karbon qazının (CO2) miqdarını sənayeləşmədən
əvvəlki dövrdə olduğu kimi 1,5 dərəcə
Selsi ilə məhdudlaşdırmaq üzrə irəliləyişə
nail olmaq olur.
Bundan başqa, inkişaf etmiş ölkələr
inkişaf etməkdə olan ölkələrə iqlim dəyişikliyinin
təsirini azaltmaq və uyğunlaşmaqda kömək etmək
üçün maliyyə yardımı üçün fond
toplayırlar.
İnkişaf etməkdə olan ölkələrin
artıq üzləşdiyi iqlim dəyişikliyinin
qaçınılmaz təsirlərinə və bu təsirlərin
aradan qaldırılması üçün maliyyə və
digər dəstəyə ehtiyacı var. Bu dəstək
olmadan inkişaf etməkdə olan ölkələr təmiz
enerji mənbələrinə keçid edə, qlobal karbon
qazı ifrazını azalda bilməzlər.
COP29 Konfransı iştirakçı ölkələr
üçün yeni öhdəliklər götürmək və
iqlim böhranını həll etmək üçün
konkret addımlar atmaq üçün bir fürsətdir.
Milli Məclisin deputatı, COP29 Təşkilat Komitəsinin
üzvü Nigar Arpadari "Ekoloji tarazlığın və
insan hüquqlarının təminatı sahəsində vətəndaş
cəmiyyətinin rolunun artırılması" mövzusunda
keçirilən konfransda deyib ki, Azərbaycanda keçiriləcək
BMT-nin İqlim Dəyişmələri üzrə Çərçivə
Konvensiyasının Tərəflər Konfransının 29-cu
sessiyası (COP29) çərçivəsində önəmli
qərarlar qəbul ediləcək.
O bildirib ki, COP29 dünyada ən böyük tədbirlərdən
biridir, çünki müzakirə edilən mövzu insan həyatı
üçün önəmlidir.
"Ekologiya və ətraf-mühitin qorunması
mövzusu düşünürəm ki, bizim cəmiyyətin
üçün hələ də yenidir. Lakin bu ilin yekununda
ölkəmiz də bu mövzuya daha çox diqqət ediləcək.
Azərbaycan bütün konvensiyalara qoşulub və üzərinə
götürdüyü öhdəlikləri həyata
keçirib. Bu il COP29-un keçirilməsi bu öhdəlikləri
daha da artırır. COP29-a görə bu il bütün
dünyanın gözü Bakıda olacaq", - deputat söyləyib.
Politoloq Azər Qasımov "Xalq Cəbhəsi"nə
deyib ki, qloballaşan dünyanın təhlükəsizlik
anlayışı insan fəaliyyətinin zərərli nəticələrini
aradan qaldırılması problemini də aktual hala gətirir.
İnsan öz fəaliyyəti ilə planetin gələcəyini
təhlükə altına almaqla yanaşı bu gələcəyin
qorunması, yeni nəsillərin həyatlarını indidən
təhlükə altında qoyulmasının
qarşısını alınmasını labüd edir.
Dünya dövlətləri ekoloji problemlərlə
mübarizə, planetin iqliminə, ekosferasına zərər
verən ənənəvi enerji mənbələrinin
istismarı və tükədilməsini azaltmaq və nəhayətdə
yeni ekoloji təmiz enerji mənbələri
axtarışları nəticə verməyə
başlayır. Böyük dövlətlərin planetin ekoloji
problemlərini həll etmək üçün
yaratdıqları COP nədir?
BMT İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə
Konvensiyası insanın iqlim sisteminə təhlükəli
müdaxiləsinin qarşısını almaq məqsədilə
1992-ci ilin iyununda Rio-de-Janeyro şəhərində
keçirilmiş Yer Sammitində imzalanmış sazişdir.
COP (Conference of Parties) abreviaturunun ingilis dilindən tərcüməsi
Tərəflər Konfransı deməkdir. Tərəflər
Konfransı İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə
Konvensiyasının icrasına nəzarət edən ali qərarverici
orqandır. Burada tərəflər Konvensiyaya üzv olan 198
ölkədir. Əgər tərəflərin fərqli qərarı
olmazsa, COP hər il keçirilir. COP-un ilk tədbiri 1995-ci ilin
martında Berlində baş tutub, katibliyi Bonn şəhərində
yerləşir. COP-a sədrlik rotasiya əsasında BMT-nin 5
regionunun - Afrika, Asiya, Latın Amerikası, Karib Hövzəsi
və Avropa (Mərkəzi, Şərqi, Qərbi və digər)
ölkələrinə keçir. Həmçinin bu
regionlardakı qrup ölkələri arasında da sədrliklə
bağlı növbələşmə mövcuddur. Azərbaycanın
təşkilata sədrliyinə dair qərar da məhz Şərqi
Avropa Qrupu ölkələrinin yekdil rəyi əsasında
verilib. Qeyd etmək yerinə düşər ki, COP29-a ev
sahibliyi üçün Azərbaycanla yanaşı, Ermənistan
və Bolqarıstan da namizədliklərini irəli sürmüşdülər.
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Administrasiyası və
Ermənistan Baş nazirinin Aparatı arasında
aparılmış birbaşa danışıqlar nəticəsində
ötən il dekabrın 7-də verilmiş birgə bəyanatda
elan olunub ki, Ermənistan Azərbaycanın xeyrinə öz
namizədliyini geri götürüb. Bundan sonra Bolqarıstan
da öz namizədliyi ilə bağlı təklifi geri
götürüb: "BMT-nin İqlim Dəyişikliyi üzrə
Çərçivə Konvensiyasının Tərəflər
Konfransının 29-cu sessiyası, yəni COP29 bu il Azərbaycanda
keçiriləcək. Bununla bağlı qərar COP28-in
ötən il dekabrın 11–də Dubayda keçirilmiş
plenar iclasında qəbul olunub. Azərbaycan indiyədək
bir çox beynəlxalq tədbirlərə ev sahibliyi edib və
onların öhdəsindən layiqincə gəlib. Lakin
Prezident İlham Əliyevin də dediyi kimi COP29 bu vaxta qədər
keçirilmiş tədbirlərlə müqayisəyə gəlmir.
Bakı İki həftə dünyanın mərkəzi olacaq
və şəhər təqribən 70-80 min xarici
qonağı qarşılayacaq.
COP29 konfransına ev sahibliyini Azərbaycan
üçün 2024-cü ilin ən mühüm hadisəsi və
ölkənin yaşıl iqtisadiyyata keçid strategiyasının
məntiqi davamı kimi qiymətləndirmək olar. Bu missiyaya
uyğun olaraq Azərbaycan Respublikasının Prezidenti
İlham Əliyevin Sərəncamı ilə 2024-cü il Azərbaycanda
“Yaşıl dünya naminə həmrəylik ili” elan edilib.
“Azərbaycan neft-qaz ölkəsi kimi bu sahədə də
özünü göstərəcəkdir və dünyada hər
kəs bir daha görəcək ki, bizim gündəliyimiz
yaşıl enerji ilə bağlıdır. Yaşıl enerji
növlərinin yaradılması və yaşıl enerjinin
dünya bazarlarına nəqli hazırda bizim enerji siyasətimizin
prioritetidir. Bu, reallıqdır və bütün dünya bunu
bir daha görəcək”, - deyə Prezident İlham Əliyev
ötən il dekabrın 15-də COP29-un ölkəmizdə
keçirilməsi ilə əlaqədar müşavirədə
vurğulayıb".
Azərbaycan yaşıl enerji iqtisadiyyatına verdiyi
önəmi əməli fəaliyyətlərlə də
sübut edir. Buna misal olaraq, Azərbaycan 1990-cı illə
müqayisədə 2030-cu ilə qədər istixana
qazlarının miqdarının 35 faiz, 2050-ci ilə qədər
isə 40 faiz azaldılmasını hədəfləyib.
Azərbaycan bərpaolunan enerji mənbələri
üzrə yüksək potensiala malik olan ölkələrdəndir.
Energetika Nazirliyinin məlumatına əsasən, ölkəmizin
bərpaolunan enerji mənbələrinin texniki potensialı
quruda 135, dənizdə 157 qiqavatdır. Bərpaolunan enerji mənbələrinin
iqtisadi potensialı 27 qiqavat, o cümlədən külək
enerjisi üzrə 3 min meqavat, günəş enerjisi üzrə
23 min meqavat, bioenerji potensialı 380 meqavatdır. Dağ
çaylarının potensialı 520 meqavat həcmində qiymətləndirilir:
"COP iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə
çox vacib və dünyanın ən əhəmiyyətli
tədbirlərindən biridir. Azərbaycanın bu tədbirə
Şərqi Avropa Qrupu ölkələri arasından yekdil qərarla
ev sahibi seçilməsi ölkəmizə yüksək
etimadın göstəricisidir. Azərbaycan artıq beynəlxalq
tədbirlərə ev sahibliyi etmək sahəsində
özünə yetərincə müsbət imic qazanıb. Tədbirin
Azərbaycanda keçirilməsi ilə bağlı qərar həm
də ona görə əhəmiyyətlidir ki, bu, Azərbaycanın
lokal antiterror tədbirlərindən iki ay yarım sonra verilib.
Bu isə dünya ictimaiyyətinin Azərbaycanın
atdığı addımlara dəstəyindən xəbər
verir. Bu tədbir Azərbaycanın neft-qaz ölkəsi olmaqla
yanaşı, yaşıl iqtisadiyyatı nə dərəcədə
prioritet sahə kimi gördüyünü bütün
dünyaya sübut edəcək. Tədbirin Bakıda
keçirilməsi Azərbaycanın nüfuzunun daha da
artmasına və ölkə reallıqlarının dünya
ictimaiyyətinə birbaşa və asan
çatdırılmasına böyük təkan verəcək".
Cavid
Xalq Cəbhəsi .- 2024.-7 mart(¹8).- S.13.