Orta Dəhliz dünyanın diqqətində - əsas Azərbaycandır

Prezident İlham Əliyev Çinin CGTN telekanalın müsahibəsində Orta Dəhlizin əhəmiyyəti, potensialı haqqında da danışıb. Ölkə başçısı Orta Dəhliz layihəsinin Azərbaycan seqmentinin infrastrukturunun təkmilləşdirməsi, dəniz ticarət limanı və dəmir yolu infrastrukturunun genişləndirilməsi prosesi, yeni biznes imkanları, dəhlizin keçdiyi Azərbaycan ərazisində müəssisələr yaratmaq planları haqqında ətraflı məlumat verib. Prezident bildirib ki, Azərbaycanın Orta Dəhlizlə bağlı mövqeyi, sadəcə, tranzit ölkəsi olmaq və tranzitdən ödənişlər almaqdan ibarət deyil, bizim hədəfimiz özəl sektora bundan faydalanmağa kömək etmək üçün dəhlizin keçdiyi Azərbaycan ərazisində müəssisələr yaratmaqdır.

Mövzu ilə bağlı millət vəkilləri, iqtisadçı ekspertlər fikirlərini “Xalq Cəbhəsi”nə bölüşüb.

“Orta Dəhlizin genişləndirilməsi regionun geosiyasi əhəmiyyətini artırır”

Milli Məclisin deputatı Vüqar Bayramov “Xalq Cəbhəsi”nə bildirib ki, Orta Dəhliz bütövlükdə region üçün vacib layihələrdən biridir: “Orta Dəhlizin genişləndirilməsi region üzərindən daşınan yüklərin həcminə birbaşa təsir göstərir və daha çox yüklərin məhz Orta Dəhliz vasitəsilə daşınması müşahidə olunur. Təbii ki, bu həm də Azərbaycan üzərindən daşınan yüklərin həcminin artmasına, Azərbaycanın beynəlxalq yükdaşımalardan daha çox gəlir əldə etməsinə imkan yaradır. Nəticə etibarı ilə Azərbaycan beynəlxalq yükdaşımalardan daha çox gəlir əldə edir”.

Deputat qeyd edib ki, bu, qeyri-neft sektorunun ÜDM-dəki payına, eyni zamanda, qeyri-neft sektorunun fiskal gəlirlərimizdəki payına pozitiv təsir göstərir: “Bu baxımdan təbii ki, Orta Dəhlizin genişləndirilməsi həm regionun geosiyasi əhəmiyyətini artırır, Azərbaycan daxil olmaqla regionda yerləşən türk dövlətlərinin beynəlxalq yükdaşımalardan gəlirlərinin artmasına səbəb olur, həm də bütövlükdə nəqliyyat şəbəkəsinin genişləndirilməsi baxımından vacibdir. Gələcəkdə Zəngəzur dəhlizinin istifadəyə verilməsi Orta Dəhlizin imkanlarının daha da artırılmasına və region üzərindən daha çox yüklərin daşınmasına gətirib çıxaracaq”.

“Çinlə olan əməkdaşlıq Orta Dəhlizin inkişafı üçün son dərəcədə önəmlidir”

İqtisadçı Eldəniz Əmirov bildirib ki, Orta Dəhizin Çin, Qazaxıstan, eləcə də Mərkəzi Asiya Respublikaları üçün olan əhəmiyyəti və Azərbaycan üçün olan əhəmiyyəti bir qədər fərqli mahiyyət daşıyır: “Çünki Orta Dəhliz əslində Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarəti Limanında Xəzər dənizindən Avropa hissəsi və Xəzər dənizindən Asiya hissəsi olaraq iki hissəyə bölünür. Məhz bu dəhliz iki hissəyə bu nöqtədə bölünür. Ona görə ki, digər dəhlizlər həmin bu nöqtədə gəlib Şərq-Qərb dəhlizinə birləşərək Şərq-Qərb dəhlizinin potensialını və faydasını artırır. Məsələn, Lapis-Lazuli dəhlizi, Şimal-Qərb dəhlizi və Cənub-Qərb dəhlizi məhz Şərq-Qərb dəhlizinin Xəzər dənizindən qərb istiqamətində olan hissəsi ilə birləşir. Ona görə də Şərq-Qərb dəhlizi digər üç dəhliz üçün bir növ baza və əsas rolunu oynayır. Bu baxımdan Şərq-Qərb dəhlizi Azərbaycan üçün digər dəhlizlərin də potensialını daha yuxarı səviyyədə istifadə etməyə imkan verir”.

E.Əmirovun sözlərinə görə, ümumiyyətlə, istənilən dəhliz hansı ölkələrdən keçirsə bu ölkələrdə investisiya perspektivləri, biznes imkanları yaradır: “Eyni zamanda, infrastrukturun daha da genişlənməsini, dəhliz boyunca mikro sahibkarlığın, o cümlədən orta sahibkarlığın inkişafını stimullaşdırır. Əlavə olaraq dəniz logistikasını, dənizçiliyi məhz Şərq-Qərb dəhlizi baxımından inkişaf etdirir. Yəni bu dəhliz öz ətrafında bir vadi rolunu oynayır və öz marşrut xətti boyunca iqtisadi inkişafı ciddi şəkildə məşğulluqdan digər makroiqtisadi göstəricilərin artımına qədər bir çox istiqamətlərdə dəstəkləyir. Bu baxımdan Çinlə olan əməkdaşlıq düşünürəm ki, Azərbaycan iqtisadiyyatı və Orta Dəhlizin inkişafı üçün son dərəcədə önəmlidir”.

Röya İsrafilova

Xalq Cəbhəsi .- 2025.- 13 fevral(№6).- S.13.