Teatrların vəziyyəti ürəkaçan deyil

Rafiq Əzimov: "Əvvəlki illərdəki kimi səviyyəli dram əsərləri yazılmır"

Azərbaycan teatrlarının indiki, gerçək durumu ilə bağlı ciddi narahatlıqlar mövcuddur. Sovet dövrü ilə müqayisədə teatrların fəaliyyətində sanki bir eniş müşahidə edilməkdədir. Əvvəlki illərdən fərqli olaraq həm səhnəyə qoyulan dram əsərlərinin səviyyəsini, həm rejissor, həm də aktyor işini qaneedici saymaq olmaz. Repertuarın zəifliyilə bağlı səslənən iradları haqlı saymamaq olmur. Yəqin məhz bunun nəticəsidir ki, indi teatrlara maraq həddindən artıq aşağıdır. İndi demək olar ki, heç bir tamaşada anşlaq olmur. Maraqlıdır ki, tamaşaçıların teatrlara marağının az olması səbəbləri haqqında danışılarkən fikirlər haçalanır. Bəzi mütəxəssislər insanların daha çox şou-biznesə, qeyri-ciddi tamaşalara marağının artması səbəbindən normal əsərlərə diqqətin az olduğu qənaətindədirlər. "Parni iz Baku"nun, Rəfael və Çoşğun cütlüyünün konsertlərinin anşlaqla keçməsi bu fikirin parlaq sübutu kimi qiymətləndirilir. Bir çox ekspertlər isə yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi teatrların səviyyəsinin aşağı olması səbəbindən tamaşaçının marağının azaldığını qeyd edirlər. Eyni zamanda heç bir fəaliyyəti olmayan teatrların dövlət büdcəsi hesabına maliyyələşməsi də narazılıqla qarşılanır. Fəaliyyəti olmayan teatrların qapadılması təklifləri də dəfələrlə səsləndirilib.

Milli Dram Teatrın aktyoru, xalq artisti Rafiq Əzimov da ciddi problemlərin olduğunu etiraf edir: "Həmişə olduğu kimi, biz aktyorlar bütün gücümüzlə çalışırıq ki, hər şey yaxşıya doğru getsin. Amma teatrın inkişafı təkcə aktyorlardan asılı məsələ deyil. İlk növbədə gözəl əsərlər yazılmalıdır ki, tamaşaçıda maraq oyansın. Eyni zamanda həm rejissor işi, həm də aktyorların səviyyəsi yüksək standartlara cavab verməlidir. Teatr kollektiv sənətdir. Sən tək istədiyini həyata keçirə bilməzsən. Dediyim kimi, həm aktyor, həm rejissor işi, həm də oynanılan əsərlər yüksək səviyyədə olmalıdır. Təəssüf ki, bu istiqamətdə müəyyən problemlər var. Bəlkə də biz cavan nəsil olsaydıq, sovet dövründəki teatrı görməsəydik, indiki vəziyyətlə barışardıq. Ancaq biz-yaşlı nəsil sovet dövründə işlədiyindən, rollar oynadığından, o vaxtki teatrın səviyyəsini gördüyümüzdən fərqi açıq şəkildə hiss edirik. Problemləri, çatışmazlıqları müdriyyətlə, ərk elədiyimiz yoldaşlarla söhbətlərimizdə də bildiririk və şəxsən mən inanıram ki, yaxın illərdə ciddi inkişaf olacaq. Bilirsiz, sənət hər zaman tamaşaçını qabaqlamalıdır. İnformasiya bolluğu olan indiki zamanda biz tamaşaçının bildiyini özünə qaytarırıq. Çalışmaq lazımdır ki, məhz bunun qarşısı alınsın, teatr tamaşaçıya yeni nəsə verə bilsin. İndi hamının zövqünü təmin etmək çox çətindir və buna nail olmaq üçün çalışmaq lazımdır. Hələ mən universitetdə təhsil alanda Türkiyədən bir nəfər teatr xadimi gəlmişdi. O bizdə teatrların vəziyyəti ilə tanış olandan sonra etiraf etmişdi ki, türk teatrları bizimkilərdən 20-30 il geri qalır. Bizdə istedadlı insanların sayı həddindən artıq çoxdur. Sadəcə potensialdan düzgün istifadə edilməlidir. Bir məqamı da qeyd edim ki, bu yaxınlarda bizim teatr Türkiyədən qayıdıb. Orada nümayiş etdirdiyimiz tamaşa çox böyük maraqla qarşılandı, anşlaq idi. Təbii ki, bizim teatrın səviyyəsi aşağı olsaydı, göstərdiyimiz tamaşa bu cür rəğbət qazanmazdı. Yəni insanların teatra gəlməməyini təkcə göstərilən tamaşaların səviyyəsilə bağlamaq doğru olmazdı. Bu gün insanlar şou-biznesə daha çox meyllidir. Ölkədə şou-beznes əməlli-başlı ayaq açıb, ölkəni başına alıb. Bu məqamları nəzərə almaq lazımdır".

Tanınmış aktyor düşünür ki, teatrın indiki çətin durumu təkcə subyektiv amillərlə bağlı deyil: "Hazırda teatrda nəsil dəyişikliyi prosesi gedir. Bir zamanlar çox görkəmli, öz işinin mükəmməl bilicisi olan teatr rejissorları vardı. İndi biz onların əksəriyyətini itirmişik, bu şəxslərin demək olar ki, hamısı dünyasını dəyişib. Cavan rejissorlardan isə birdən-birə bu şəxslərin ərsəyə gətirdikləri kimi tamaşlar qoymağı tələb etmək doğru olmazdı. Eyni sözləri dram əsərləri yazanlara da aid etmək olar. Ümumiyyətlə, ədəbi tənqidçilər bu məsələni araşdırmalıdırlar ki, niyə əvvəlki illərdə olduğu kimi səviyyəli dram əsərləri yazılmır?"

Onun sözlərinə görə, heç bir fəaliyyəti olmayan teatrların qapadılması ilə bağlı təkliflər ciddi müzakirə edilməlidir:

"Yaxşı teatrlar qalmalıdır. Məsələn, Şəki teatrı fəaliyyətini yaxşı qura bilib. Maraqlı tamaşalar oynanılır, insanlar bu tamaşaları maraqla qarşılayırlar. Eyni sözləri Lənkəran Dövlət Teatrı haqqında da söyləmək olar. Əgər oynanılan tamaşalar tamaşaçının zövqünü oxşayırsa, onu qane edirsə, həmin teatrların daha yaxşı fəaliyyəti üçün şərait yaradılmalıdır. Amma o fikirlə də razıyam ki, fəaliyyət göstərməyən teatrların sayı da çoxdur. Onların fəaliyyətilə bağlı müəyyən araşdırmaların aparılması, qərarların verilməsi mümkündür".

Aktyor deyir ki, teatrın inkişafı üçün dövlət tərəfindən atılan addımlar müəyyən ümidlər yaradır: "İndiyədək fəaliyyət üçün bizim demək olar ki, yaxşı şəraitimiz olmayıb. Ancaq indi teatrların təmiri, yüksək standartlara cavab verməsi üçün ciddi işlər görülür, külli miqdarda maliyyə ayrılır. Şərait yaxşılaşsa, bu, inkişafa təsirsiz ötüşməyəcək. Milli Dram Teatrında da ciddi təmir gedir. Deyilənə görə gələn il Novruz bayramına qədər təhvil verilməlidir. İnanırıq ki, təmir başa çatandan sonra yeni və daha səviyyəli tamaşalarla insanları sevindirə biləcəyik".

Səlcuq

Xalq Cəbhəsi.- 2009.- 21 aprel.- S.9.