Elmi işçilər və müəllimlər ipoteka ilə ev ala bilməz

Bu sıraya həkimlər və jurnalistlər də daxildir

Məlum olduğu kimi, İpoteka Fondu güzəştli ipoteka kreditlərinin verilməsini bərpa edib. Sözügedən məsələyə münasibətini öyrəndiyimiz iqtisadçı-ekspert Vüsal Qasımlı hesab edir ki, postsovet məkanında faiz dərəcəsi və müddəti nöqteyi-nəzərindən Azərbaycanda sosial ipoteka kreditlərinin əlverişli şərtlərlə verilməsi müsbət bir haldır. Eyni zamanda Vüsal Qasımlı ipoteka kreditləşməsinə əlçatarlığın artırılması, habelə səmərəlilik və şəffaflığın gücləndirilməsi məqsədilə təkliflər paketilə çıxış edib. Ekspertin sözlərinə görə, sosial ipoteka proqramı üçün dövlət büdcəsindən ayrılacaq 14 milyon manat vəsaitə indiki bazar qiymətlərilə cəmi 200-250 mənzil almaq mümkündür ki, bu da ümumi tələbatın cüzi bir hissəsini təşkil edir: "Mən təklif edirəm ki, həm büdcə, həm də digər mənbələr hesabına ipoteka kreditləri portfelini artırmağa ehtiyac var. İpoteka krediti üçün tələb olunan sərt girov şərtlərinin yumşaldlması üçün mən "mənzil sertifikatı" buraxıla bilər. Mənzil sertifikatı tikinti şirkətləri tərəfindən buraxılan qiymətli kağızlardır. Sertifikat öz sahiblərinə tikilən binaların onların mülkiyyətinə verilməsi hüququnu təsbit edir. Əgər mənzil sertifikatları buraxılsa, bu yolla ipoteka kreditləşməsində girov mexanizmi sadələşəcək".

Bundan başqa, iqtisadçı vurğuladı ki, ilkin ödəniş üçün kifayət qədər yığımı olmayan və ipoteka krediti götürmək istəyən şəxslərin vəziyyətini yüngülləşdirmək üçün yaşayış-tikinti əmanətlərinin tətbiqi vacibdir: "Əvvəlcə borcalan bankda olan hesabına ayba-ay depozit qoyur, müəyyən məbləğ yığıldıqdan sonra isə bank həmin müştəriyə ev almaq üçün kredit verir. Bu yolla əhalinin yığımı səmərəli surətdə investisiyaya çevrilir".

İqtisadçı ekspertin fikrincə, ipoteka kreditinin alınması, ipotekanın rəsmiləşdirilməsi zamanı və sonra tələb olunan, habelə borcalan fərdi sahibkar və ya güzəştli kateqoriyaya aid olduqda əlavə təqdim olunmalı sənədlərin sayı üst-üstə 18-ə çatır. Hansı ki, bu sənədlərin sayının azalması ipoteka prosedurlarının sadələşməsi və insan amilinin minimuma enməsinə gətirib çıxara bilər: "İpoteka kreditlərinin rəsmiləşdirilməsi üçün rüsumlar, sığorta və ipoteka predmetinin qiymətləndirilməsi xərcləri, habelə ipoteka kreditləri üçün tələb olunan sənədləri toplamaq üçün vəsait cəmi 600 manata çatır. Bu isə ipoteka krediti götürmək istəyən aztəminatlı insanlar üçün çətinlik yarada bilər.

Xatırladaq ki, güzəştli ipoteka krediti götürmək üçün bir ailənin rəsmi gəliri ən azı 500 manat olmalıdır. İpoteka Fondunun rəsmi saytında ipetoka kalkulyatorunun gəlir hissəsinə 300 manat yazsaq görərik ki, 350 manatdan aşağı rəsmi gəlirlə güzəştli kredit götürmək mümkünsüzdür. O məqam da nəzərə alınmalıdır ki, 350 manat gəlirə uyğun verilmiş kreditlə hazırki bazar şərtləri ilə ev yiyəsi olmaq mümkün deyil. Hələ onu demirik ki, götürülən məbləğin 15 faizi əvvəlcədən ödənməli, bir qismi isə sığorta üçün xərclənməlidir. Başqa bir maraqlı məqam da var. İlk baxışdan belə görünür ki, güzəştli ipoteka kreditindən müəllimlər və həkimlər də faydalana bilər. Hər halda elmlər namizədi və yaxud doktoru olan müəllimlərin, həkimlərin sayı az deyil. Lakin məsələ ondadır ki, müəllimlərin və həkimlərin rəsmi maaşı ilə güzəştli kreditin götürülməsi yalnız ilk baxışdan mümkün kimi görünür, əslində isə mümkünsüzdür. Hazırda elmlər namizədinin maaşı 150-200 manatı aşmır. Elmlər doktorunun rəsmi maaşı isə 300 manata çatmır. Deməli elmlər namizədi və yaxud doktorunun güzəştli ipoteka krediti ala biləcəklər siyahısına salınması sadəcə görüntü xarakteri daşıyır. Hökumət rəsmiləri yeri gəldi-gəlmədi müəllimlərə, həkimlərə göstərdikləri sevgidən, məhəbbətdən söz açırlar, real nəticə isə göz önündədir. Evsiz-eşiksiz müəllim və həkim hələ Allah bilir neçə il kirayələrdə ömrünü çürütməlidir. Dünyanın əksər ölkələrində hər hansı bir məsələylə bağlı güzəştli şərtlər ilk növbədə müəllim və həkimlərə aid edilir. Bir çox ölkələrdə isə güzəşt edilən təbəqələr evin ümumi dəyərinin 30 faizini ödəməklə mənzil sahibi ola bilir. Göründüyü kimi, hər şey tərsinədir. Elə şərait yaradılır ki, elmi işçi, jurnalist, şair və yazıçı, müəllim və həkim ümumiyyətlə güzəşt barədə düşünməsin, əvvəlcədən ağıllı və savadlı insan kimi hər şeyi öz beynində avtomatik olaraq hesablayıb, öz-özünə desin: "yox, güzəştli ipoteka ilə ev almaq mənlik deyil".

Ülviyyə

Səlcuq

Xalq Cəbhəsi.- 2009.- 20 iyun.- S.11.