"İsrail Azərbaycan əlaqələri üçüncü ölkələrdən asılı olmamalıdır, bu əməkdaşlıq başqalarına qarşı yönəlməyib"

İsrail prezidenti Şimon Peres iyunun 28-də Azərbaycana rəsmi səfərə gəlib. İyunun 28-də Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev və İsrail prezidenti Şimon Peres görüşüb. Görüşdən sonra iki ölkə arasında bir sıra sənədlər- "Azərbaycan Respublikası Hökuməti və İsrail Dövləti Hökuməti arasında mədəniyyət, təhsil və elm sahəsində əməkdaşlıq haqqında saziş", "Azərbaycan Respublikası Hökuməti və İsrail Dövləti Hökuməti arasında informasiya və kommunikasiya texnologiyaları sahəsində əməkdaşlıq haqqında saziş"- imzalanıb.

Mətbuat konfransında Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev deyib ki, İsrail prezidentinin Azərbaycana səfərinin ikitərəfli əlaqələrimizin uğurlu inkişafında çox önəmli rol oynayacağına əmindir.

Danışıqlarda iqtisadiyyatın inkişafına dair məsələlərin də müzakirə olunduğunu deyən dövlət başçısı iki ölkə arasında birgə ticarət dövriyyəsinin həcminin artmaqda olduğunu, bu rəqəmin ötən il 3,6 milyard dollara çatdığını söyləyib. Prezident kənd təsərrüfatı, səhiyyə, turizm, elm və texnologiya, kosmik sənaye sahələrində əməkdaşlıq üçün çox yaxşı perspektivlərin olduğunu nəzərə çatdırıb. Ölkələrimiz arasında enerji sektorundakı əlaqələrə toxunan dövlət başçısı bu sahədə əməkdaşlığın gələcəkdə də davam etdiriləcəyini bildirib. O, iki ölkə arasında humanitar sahədə əməkdaşlıq münasibətlərinin yüksək səviyyədə olduğunu dilə gətirib.

Prezident İlham Əliyev yəhudi icmasının əsrlər boyu Azərbaycanda sülh və dostluq şəraitində yaşadığını vurğulayıb: "Azərbaycanda doğulan və hazırda İsraildə yaşayıb çalışan İsrail vətəndaşları da ikitərəfli əlaqələrimizin inkişafında çox önəmli rol oynayırlar. Onlar, əslində, İsraildə Azərbaycan diasporu kimi fəaliyyət göstərirlər". Prezident İlham Əliyev danışıqlarda regional məsələləri, Yaxın Şərqdəki, Qafqazdakı vəziyyəti, münaqişələrə aid məsələləri də müzakirə etdiklərini deyib: "Mən cənab prezidenti Dağlıq Qarabağ münaqişənin həlliylə bağlı vəziyyət haqda məlumatlandırdım. Əfsus ki, atəşkəsdən 15 ildən çox vaxt keçsə də, münaqişənin həllində heç bir əsaslı irəliləyiş, nailiyyət olmayıb. Torpaqlarımızın 20 faizi hələ də işğal altındadır. Bir milyondan çox azərbaycanlı öz torpaqlarında qaçqın və məcburi köçkün vəziyyətində yaşayır. BMT Təhlükəsizlik Şurasının Ermənistan qüvvələrinin Azərbaycan torpaqlarından dərhal çıxarılmasını tələb edən 4 qətnaməsinə baxmayaraq, işğal hələ də davam edir. Bu, nəinki bizə, hətta bütün regiona ən böyük təhlükədir".

İsrail prezidenti Şimon Peres isə bəyanatında Azərbaycana vurğun olduğunu bildirib. O, ölkələrimiz arasında oxşarlıqların mövcudluğunu diqqətə çatdırıb: "Ölkələrimiz ərazicə kiçik olsa da, insanlarımızın qəlbi çox genişdir".

İsrail dövlətinin başçısı Dağlıq Qarabağ münaqişəsinə və münaqişə nəticəsində yaranmış işğal faktına da münasibətini açıqlayıb: "İşğala baxmayaraq, siz öz mədəniyyətinizi və nikbinliyinizi qoruyub saxlaya bildiniz. Səkkiz milyondan çox əhalisi olan ölkədə 1 milyon qaçqın və məcburi köçkün probleminin nə dərəcədə çətin məsələ olduğunu anlayıram. Bu, o deməkdir ki, hər 8 nəfərdən biri məcburi köçkündür və siz bu məsələnin öhdəsindən lazımınca gəlirsiniz".

Şimon Peres iki ölkə arasında əməkdaşlığın daha da genişləndirilməsinin vacibliyini vurğulayıb, Azərbaycanda yüksək tolerantlıq mühitinin olduğunu deyib.

İsrail prezidenti Azərbaycan yəhudi icmasına göstərilən xoş münasibətə görə minnətdarlığını çatdırıb: "Bu, tarixən belə olub. Azərbaycanı tərk edərək, İsrailə gələn yəhudilər ölkəniz haqqında daim xoş təəssüratlarını bölüşürlər. Biz yeniliklər yolunun başlanğıcındayıq. Bu, böyük və vədedici başlanğıcdır. Amma bu gün kiçik ölkələr öz yeniliklərilə məhdudlaşmamalı, yeni üfüqlərə, milli konsepsiya və təfəkkürə doğru addımlamalıdırlar. Bu səfərə biz böyük nümayəndə heyəti ilə gəlmişik. Onun tərkibində 3 nazir var. Bundan əlavə, Azərbaycana 50-yə yaxın nüfuzlu iş adamı da gəlib. Onlar bizim münasibətlərimizi daha da dərinləşdirmək və zənginləşdirmək fikrindədirlər. Bu, qarşılıqlı olmalıdır. Biz qarşılıqlı fayda naminə birgə çalışmalıyıq".

Şimon Peres Azərbaycanın bölgədə sülhün əldə olunması istiqamətindəki səylərini də yüksək qiymətləndirib.

Qeyd edək ki, Şimon Peres kütləvi informasiya vasitələrinə açıqlamasında Azərbaycan qazının alınmasında İsrailin maraqlı olduğunu, bu məqsədlə nazirlərdən birinin bu istiqamətdə danışıqlar aparacağını da söyləyib.

Bəs İsrail prezidentinin səfərinin yekunlarını necə qiymətləndirmək olar? "Atlas" Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri Elxan Şahinoğlu deyir ki, İsrail müstəqilliyimizi tanıyan və səfirlik açan ilk dövlətlərdən biridir. 1997-ci ildə İsrailin o zamankı baş naziri Benyamin Netenyahu Cənubi Koreyadan vətəninə dönərkən bir neçə saatlıq Bakıda hava limanına enib. O vaxt mərhum dövlət başçısı Heydər Əliyevlə Benyamin Netenyahu arasında danışıq olub. Diplomatik qanaqlar belə xəbər yaymışdılar ki, danışıqlarda əsas məsələ İsraildə Azərbaycan səfirliyinin açılmasıyla bağlıdır. O zaman vəd verilib, 12 il ötsə də, səfirlik açılmayıb. Elxan Şahinoğlu inanır ki, Şimon Pereslə bağlı qapılar arxasında aparılan danışıqlarda Azərbaycanın İsraildə səfirlik açması məsələsi həllini tapıb və yaxın zamanlarda İsraildə səfirliyimiz açılacaq. "Atlas" Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbərinə görə, bu səfər iqtisadi zəmində də irəliyə doğru addımın atılmasıyla yadda qalacaq. Çünki İsrail Azərbaycanın kənd təsərrüfatına investisiyalar qoymaq, öz texnologiyalarını bölüşmək istəyir. Ən əsası da İsrail Azərbaycan neftinin əsas alıcılarından biridir. Hətta Bakı-Tilfis-Ceyhan xəttinin Aralıq dənizinin dibiylə İsrailə qədər uzadılması söhbəti də var. Amma bu olmasa belə, İsrail Ceyhan limanı üzərindən Azərbaycan neftinin ən böyük alıcılarından sayılır. "Atlas" Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbərinin fikrincə, gələcəkdə bu ölkələr arasında hərbi əməkdaşlıq da genişlənə bilər. Doğrudur, bu gün Silahlı Qüvvələrimiz üçün əsas silahlar Ukraynadan alınır, amma Azərbaycanın modern silahlara da ehtiyacı var. İsrail modern silahlarla ordumuzu təchiz edə bilər. Bir sözlə, iki tərəfli əməkdaşlığın bütün istiqamətlərində irəliləyiş ola bilər. Elxan Şahinoğlu bu əməkdaşlığı qəbul etməyən qüvvələrin də olduğunu xatırlatdı. Azərbaycanın daxilində onların səsi elə də gür deyil. Amma kənarda bu səslər nisbətən gurdur. Təpkilər əsasən İrandan gəlir. Bu təpkilər də əsassızdır. Azərbaycan xarici siyasətini müstəqil müəyyənləşdirməkdə sərbəstdir. Xüsusilə son 12 ildə İranın mövqeyini nəzərə alan rəsmi Bakı İsraillə münasibətləri genişləndirməyib. Amma bu, yanlış yol olub. Çünki İrana nə qədər güzəştə gedirik, o qədər üzərimizə gəlir: "İran-Ermənistan əlaqələrinin kifayət qədər genişlənməsi Azərbaycanın hakimiyyət dairələrini də hövsələdən çıxardı. Aprelin ortalarında Ermənistan prezidenti Serj Sərkisyanın İrana səfəri oldu. İki ölkə arasında 8 maddəlik çox geniş anlaşma imzalandı. Bu, bir dönüş nöqtəsi oldu və mayın əvvəlində prezident İlham Əliyev Praqa səfəri zamanı İsrailin xarici işlər naziriylə görüşdü və İsrail prezidentini Azərbaycana dəvət etdi. İsrail Azərbaycan əlaqələri üçüncü ölkələrdən asılı olmamalıdır. Bu əməkdaşlıq üçüncü ölkələrə qarşı yönəlməyib".

Elxan Şahinoğlu yəhudi lobbisi amilinə də toxundu. Görüş zamanı prezident İlham Əliyev də vurğulayıb ki, İsraildə Azərbaycandan köçək xeyli yəhudi yaşayır və onlar faktiki İsraildə Azərbaycan lobbisi sayıla bilər. Ən böyük və önəmli yəhudi lobbisi isə ABŞ-da yaşayır, bu lobbiylə Azərbaycan arasında müəyyən münasibətlər var. Məhz bu lobbinin fəaliyyəti nəticəsində zaman-zaman erməni lobbisinin fəaliyyəti neytrallaşdırılıb: "Yəhudi lobbisilə sıx əlaqələr Azərbaycanın milli maraqlarına xidmət edir. Çünki ermənilər hər istədiklərini Konqresdən keçirə bilmirlər, qarşılarında yəhudi lobbisinin təmsilçilərini görürlər. İsraillə əməkdaşlığın bu baxımdan da Azərbaycana xeyri var".

Ramiz Mikayıloğlu

Xalq Cəbhəsi.- 2009.- 30 iyun.- S.7.