Azadlıq və mübarizə simvolu

Babək Xürrəmdin Vətənimizi azad görmək istəyirdi və bu amal uğrunda vuruşurdu

Tarix millət üçün şərəflə yaşananda tarix olur. Tariximizin şanlı səhifələrindən biri də Babək Xürrəmdinlə bağlıdır. Onun qəhrəmanlığı nəinki bir əsrə sığmır, üstəlik bütün dövrləri və zamanları aşır. Babək Xürrəmdinin xəlqi azadlıq uğrunda apardığı uzunmüddətli döyüşlər hələ də soydaşlarımız tərəfindən unudulmayıb. Amma biz tariximizi yaxşı öyrənməmişik, nəticə çıxarmamışıq. Azərbaycan tarixində özünəməxsus yeri olan, dünya hərb tarixində möhtəşəm döyüşkənliyi və bənzərsizliyi ilə yeni bir səhifə yaradan Babək Xürrəmdinin bu gün kifayət qədər tariximizdə özünə yer tutmaması düşündürücü bir məsələdir. Makedoniyalı İskəndər Zərdüştün "Avesta"sının əksəriyyətini yandırdı, məhv etdi. Sonradan ərəblər də "Avesta"nın başına oyunlar açdılar. Lakin bütün bunlar "Avesta"nın türk ruhunun məhsulu olmasını pərdələyə bilmədi. Faktdır ki, müasir dövrdə mövcud olan dinlər, dünyabaxışları mahiyyətcə təməlini, ilkin qaynağını "Avesta"dan götürür. Babəkin dünyagörüşü Zərdüşt ruhu ilə sıx şəkildə bağlıdır. 23 il azman ərəb xilafəti ilə döyüşən, qətiyyən sarsılmayan, əksinə, xilafəti sarsıdan bir güc kimi Babək Xürrəmdin türkün əzəmətini, yenilməzliyini sübut edə bildi.

Hər halda çox düşündürücüdür: türkün başına bu qədər fəlakətlər gəlib, onu sözün əsl mənasında zaman-zaman məhv etmək istəyiblər. Amma türk məhv olmayıb, qalxıb və Zərdüştü, Babəki, Nəsimini, Səttarxanı verib. Həqiqətdir ki, hələ də tarixi dəyərlərimizə yiyə dura bilmirik, bu dəyərlərimizdən istənilən səviyyədə bəhrələnmirik. Görəsən, Babək Xürrəmdin ənənəsinin, döyüşkənliyinin, yenilməzliyinin günümüzün indiki gərgin və çox hallarda çıxılmaz görünən dönəmində sözün böyük mənasında örnəyə çevrilməsi üçün nə etməliyik? Bu gün Bakıya qədəm basan hər bir əcnəbi görəsən, Babək Xürrəmdin kimi yenilməz bir qəhrəmanın Vətəninə gəldiyini hiss edirmi, daha doğrusu, biz gələnlərə bunu hiss etdirə bilirikmi? Sovet dövründə Babək haqqında xeyli bədii, musiqi əsərləri yazılıb, bu yöndə elmi - tarixi araşdırmalar aparılıb, iki seriyalı bədii film çəkilib. Azərbaycanın sovet ideologiyasının buxovlarından azad olduğu, müstəqillik qazandığı yeni dönəmdə Babək mövzusuna istər-istəməz yeni səviyyədə, daha yaradıcı yöndə yanaşmağımız olduqca zəruridir. Babək sadəcə, bir üsyançı olmayıb. O, sözün böyük mənasında yenilməz türk sərkərdəsi, fiolosof, həmçinin Xürrəmdinlik inancının yaradıcısıdır. Ehtimal etmək olur ki, Babəkin həm də kitabları varmış. Lakin ərəblər Bəzz qalasını işğal edərkən ondan demək olar, heç bir soraq qoymayıblar, Babəkə aid olan nə varsa, hamısını məhv ediblər. Babəkin islam dünyabaxışına yox, o dövr ərəb hakimiyyətinə qarşı olması təsəvvürünün yaradılması məntiqsizlikdir, çünki ərəblər Azərbaycana konkret dini dünyabaxışla gəlirdilər. Babək isə Vətənimizi azad görmək istəyirdi və bu amal uğrunda vuruşurdu. Hər halda Azərbaycan türkü Vətəninin azadlığı uğrunda 23 il gecə-gündüz döyüşən, yenilməyən Babəkə qarşı olan ərəb tarixçilərinin kinini heç zaman unutmamalıdır. Əgər Babəkin təhqiramiz şəkildə edamı ilə hər şey qurtarsaydı, o zaman yenə dərd yarı idi. Əslində Babək hərəkatı faktiki olaraq məğlubiyyətə düçar olduqdan sonra əsrlər boyunca ərəb tarixçiləri Xürrəmdinlik Hərəkatının təsirini heç eləmək, Babəki bir tarixi sima olaraq tamamilə aşağılamaq yönündə iş görüblər.

Yenilməz qəhrəmanımız Babək Xürrəmdindən danışırıq. O qəhrəmanımızdan ki, bu gün də Güney Azərbaycanda yaşayan milyonlarla soydaşımız hər il onun doğum günündə gedilməsi çox zaman mümkün olmayan, hər cür maneələr yaradılan Babək qalasından mənəvi güc alır. Bu gün biz Babək Xürrəmdin adlı qəhrəmanımızı ruhumuzun işığında daha yaxşı tanımalıyıq. Onu hər cür böhtanlardan, çirkablardan qorumalıyıq.

Babəkin məşhur "Bir gün azad yaşamaq qırx il rəzil qul kimi yaşamaqdan daha şərəflidir" kəlamı çox şey deyir. Babəkə ikili münasibətdən azad olmağımız gərəkdir, çünki o, xalqının hər mənada azadlığı uğrunda döyüşürdü. Qədim dövrün ən böyük qul üsyanının başçısı Spartak haqqında tarix kitablarında kifayət qədər təqdiredici fikirlərə rast gəlmək mümkündür. Ancaq Spartakın məqsədi quldarlığı məhv etmək deyildi, o, sadəcə, vətəninə getmək istəyirdi. Babək isə o boyda xilafəti dəhşətə gətirmişdi.

Babəkin məğlubiyyətinin bir əsas səbəbi vardı: o da Babəkin böyük ruhuna bərabər siyasətinin olmamasında idi. Düşmən güclü idi, soyumuzun biri-birini sevməməsindən məharətlə istifadə edə bildi. Təəssüf ki, türk türkü o dövrdə də sevmirdi, türk türkə qarşı döyüşürdü. Afşinin (Ağşının) Sasanilər imperiyasının tərkibində Azərbaycan vədinə Babək aldanmadı: çünki Babək Azərbaycanın heç kəsdən asılı olmayan, müstəqil varlığını istəyirdi.

Professor Əjdər Ağayevin Babəkə münasibəti maraqlıdır: "Ulu babalarımızın keçdiyi yoldan bizə miras qalan bir sıra böyük hadisələr var. Həmin hadisələri, böyük yolu yaratmış insanları daim öyrənməli, onlarla öyünməliyik. Bu gün yetişməkdə olan yeni nəslin ruhunda bu şəxslər nümunə kimi yer tutmalıdır, örnək olmalıdır. Bu prizmadan yanaşanda Babək Xürrəmd Azarbaycan tarixində, soydaşlarımızın məninin dərki yönündə mühüm əhəmiyyətə və mövqeyə malikdir. Babək böyük qəhrəmandır, şəxsiyyətdir. O, böyük bir əqidənin, amalın sahibi idi. Böyük amalı, əzmi, iradəsi olan Babək Xürrəmdin amalı uğrunda sona qədər döyüşüb. Babək mənim ürəyimdə, ruhumda həmişəlik heykəlləşib. Onun bir şəxsiyyət olaraq obrazı insani xüsusiyyətlərin təcəssümüdür. Babək Xürrəmdin özünüdərk simvoludur, xəlqi ideal və mübarizə yönündə əsl nümunədir. İnsan o zaman ürəklərdə daim yaşaya bilər ki, xalqına, həmçinin bəşərə yarasın, amalına, əqidəsinə sadiq qalsın. O zaman ərəb xilafəti ölkələri ala-ala həmin ölkələrin tarixini, ədəbiyyatını, bir sözlə, nəyi varsa, hamısını məhv edirdi. Bu, tarixi faktdır. Babək yenilməz bir qəhrəman olaraq xalqının ruhunu, mənliyini qorumaq əməlinə sarıldı. O, torpaq, amal uğrunda mübarizənin ülviliyinə möhkəm inanırdı. Babək həm də filosof idi. Onun mübarizəsindən hiss olunur ki, Babək böyük bir təfəkkür sahibi idi. O, özünün saflıq və alilik mövqeyini müdafiə etmək uğrunda mübarizəyə qalxmışdı. O, xalqı arxasınca apara bilən bir qəhrəman idi. Babək hərəkatının mahiyyəti hələ də tam açılmayıb. Hər halda sovet dövründə bu mövzuda yazılmış əsərlərdə birtərəflilik xüsusi şəkildə hiss olunurdu. Sovet ideoloji qorxusu xalqımızın öz tarixini həqiqi şəkildə öyrənməsinə imkan vermirdi. O dövrdə Babək sadəcə, qəhrəman və ərəb xilafətinə qarşı duran bir şəxsiyyət kimi təsvir edilirdi. Sovet ideologiyası dinə qarşı olduğundan islam dininə qarşı döyüşmüş Babəkdən danışmaq ona çox sərfəli idi. Əslində Babək Xürrəmd bir mütəfəkkir, insan, şəxsiyyyət olaraq xalqın, ideyasının yaşaması uğrunda dönməz mübariz kimi səciyyələndirilməlidir. Hər halda görmək olur ki, tarixən Babək kimi şəxsiyyətlərimiz xalqımızın sabahının necə olacağından daim narahtlıq keçiriblər, böyük mənada azadlıq mübarizəsinə sarılıblar. Arzu edərdim ki, Babək Xürrəmdin mövzusu yenidən tədqiqata cəlb edilsin, onun şəxsiyyət, məfkurə, mübarizə istiqaməti müstəqilliyimizin, özümüzü dərkimizin tələbi istiqamətindən araşdırılsın, böyük həqiqət ortaya çıxarılsın. Babək özünün əbədiyaşarlığına şəxsiyyəti ilə nail olub. Bu cür insanlar qeyrət və mübarizə simvoludurlar".

Həyatdan vaxtsız getmiş şair Əli Kərimin "Babəkin qolları" şeiri məncə, Böyük Qəhrəmanımızın ruhunu, obrazını gözəl açır:

Qolu sındırılmış Babək,

Yurdu yandırılmış Babək,

Qan rəngli arabada,

Şərq boyda bir xarabada,

Söyə-söyə, döyə-döyə,

Hamıya görk olsun deyə,

Kənd-kənd gəzdirilən Babək,

Ölüb-dirilən Babək.

Qollarını görməyəndə

Azca rahat olan Babək.

Bir qırmızı yuxu içrə

Uzaqlara dalan Babək.

Deyən Babək: - Aman, dostlar,

Hücum çəkin qoşun-qoşun,

Orda mənsiz qılınc çalın,

Qollarımla bir vuruşun.

Elçin Qaliboğlu

Xalq Cəbhəsi.- 2009.- 14 mart.- S.14.