Azərbaycanda erməni terrorunun xronologiyası
05 aprel
1990-cı il: Tərtər-Kəlbəcər
marşrutu ilə hərəkət edən sərnişin
avtobusunu daşnak terrorçuları gülləbaran ediblər.
Nəticədə
Bağlıpəyə kəndinin sakini Aslan Xıdırov qətlə
yetirilib, iki sərnişin isə ağır güllə
yarası alıb;
10 aprel 1990-cı il: Daşnak
terrorçusu Laçın rayonunun Sadınlar kənd sakini
İbrahimov Cavanşir Sarı oğlunu "Meşə
başı" deyilən sahədə təsərrüfat
işi gördüyü yerdə qətlə yetirilib;
XI yazı
30 aprel 1990-cı il:
Gürcüstanın Qasımlı kəndinin bir sakini və
onun Azərbaycandan gəlmiş qonağını daşnak
terrorçuları oğurlayıb;
15-16 may 1990-cı il: Daşnak
terrorçuları Tuğ kəndini dalbadal atəşə
tutub, kənd sakini A.İsmayılov ağır güllə
yarası alıb;
24 may 1990-cı il: Daşnak
terrorçuları Xankəndi şəhərində keşik
çəkən hərbçiləri atəşə
tutublar. V.Kirillov adlı hərbçi qətlə yetirilib, 4
hərbçi isə ağır güllə yarası
alıb;
26 may 1990-cı il: Daşnak
terrorçuları Qazax rayonunun Ermənistanla həmsərhəd
Əskipara kəndinin uşaq bağçasını raket atəşiylə
dağıdıblar;
26 may 1990-cı il: Kəlbəcərdən
Bərdəyə gedən avtomobil karvanı Ağdərə ərazisində
daşnak təxribatçıları daşqalaq edib. Nəticədə
xeyli adam bədən xəsarəti alıb, maşınlara
ciddi zərər vurublar;
27 may 1990-cı il: Daşnak
terrorçuları Xanlar rayonunun Oktyabr kənd sakini
T.İbrahimovu girov götürüblər;
29 may 1990-cı il: A.Qurbanovun idarə
etdiyi maşın Ağdam-Vəng yolunun Ağdərə ərazisində
daşnak terrorçularının basdırdığı
minaya düşüb;
30 may 1990-cı il:
Ağdam-Şuşa xətti ilə hərəkət edən
17 maşın Əsgəran ərazisində daşnak təxribatçıları
daşqalaq edib. Xeyli adam bədən xəsarəti alıb;
27-31 may 1990-cı il: Daşnak
terrorçuları Şahbuz rayonunun Kərməçataq, Babək
və Culfa rayonlarının Ermənistanla həmsərhəd
kəndləri atəşə tutulub, ölən və
yaralananlar olub;
02 iyun 1990-cı il: Daşnak
terrorçuları Əsgəran rayonunun Badara-Daşbulaq kəndləri
arasındakı keçidi partladıb;
08 iyun 1990-cı il: Azərbaycan vətəndaşları
K.Bayramov və Ç.Mustafayev QAZ-24 avtomobilində
Gürcüstana gedərkən Marneuli ərazisində 5
daşnak terrorçusu girov götürülərək Ermənistana
aparılıb. Burada onları vəhşicəsinə
döydükdən sonra K.Bayramovu buraxıblar. Ç.Mustafayevi qaytarmaq üçün isə 100 min rubl
istəyiblər;
08 iyun 1990-cı il:
Şuşa-Mingəçevir avtobus marşrutunun
sürücüsü F.Salahovu Xankəndi ərazisində
daşnak terrorçuları vəhşicəsinə
döyüb, Laçın-Şuşa marşrutunun
sürücüsü A.Abbasov isə güllə yarası
alıb;
09 iyun 1990-cı il: Daşnak
terrorçuları Şahbuz rayonundakı C.Cabbarlı
adına sovxozun çobanlarına hücum edərək 90
baş davarı, Kəlbəcərin Söyüdlü
yaylağında çobanlara hücum edərək 747 baş
davarı sürüb aparıblar;
11 iyun 1990-cı il: Daşnak
terror qrupu Kəlbəcərin Yellicə kəndinin
çobanlarına basqın edib. B.Cəbrayılov və
oğlanları Eldar, Ələkbər ağır güllə
yarası alıblar. Eldarın həyatını xilas etmək
mümkün olmayıb. Terrorçular 600 baş qoyunu və
20 baş mal-qaranı çəkib aparıblar;
13 iyun 1990-cı il:
Şuşalı sürücülər N.Muxtarov və
A.Quliyevin avtomobillərini Əsgəran və Xankəndi ərazisində
daşnak təxribatçıları daşqalaq edib. Hər
iki sürücü ağır bədən xəsarəti
alıb, maşınları yararsız hala düşüb;
14 iyun 1990-cı il: Daşnak
terror qrupu Əsgəran rayonunun Meşəli kəndindən
qayıdan maşınlara basqın edib, sıravi əsgər
R.Koretski, Xocalı sakinləri V.Ağalarov və M.Həmidov
güllə yarası alıblar;
21 iyun 1990-cı il: Daşnak
terrorçuları Laçın rayonunun Köhnəkənd
sakinləri - ata Səlimov Kamal Bəşir oğlunu və 14
yaşlı oğlu Elçini naxır otardıqları
"Seyidlər" adlanan otlaq sahəsində qətlə
yetiriblər. Atanın gözləri çıxarılıb,
dili kəsilib, oğlunun kəllə nahiyəsi süngüylə
deşilib;
21 iyun 1990-cı il: Daşnak
terrorçuları Şuşa şəhərində ezamiyyətdə
olan E.Əliyevi girov götürüblər. Həyat
yoldaşına göndərdikləri məktubda bildiriblər
ki, əriniz ancaq aprel ayında həbs olunmuş daşnak
terrorçusu V.Musaelyanla dəyişmək yoluyla azad oluna bilər;
23 iyun 1990-cı il: Daşnak
terrorçuları Gədəbəyin Hacılar kəndinə
hücum edərək 31 baş mal-qaranı sürüb
aparıblar;
24 iyun 1990-cı il: Daşnak
terror qrupu Kəlbəcərin "Tağıdərəsi"
və "Üçtəpə" yaylaqlarına basqın
edi,lər. Ağcabədi rayonunun N.Nərimanov adına və
Ş.Qurbanov adına kolxozlarına məxsus 2000 baş qoyunu,
13 baş mal-qaranı və dörd atı qənimət kimi
aparı,lar;
26 iyun 1990-cı il: Daşnak
terrorçuları Gədəbəyin Göyəli kəndinə
basqın edi,lər. Dinc sakinlərdən İ.Nuriyev,
M.Nağıyev və İ.Orucov qətlə yetirili,.
İ.İsmayılov itkin düşür. İ.Muradov
ağır güllə yarası alıb;
06 iyul 1990-cı il: Daşnak
terrorçuları Hadrut rayonunun Müşfiqabad kənd sakini
M.Hacıyevi qətlə yetirib;
11 iyul 1990-cı il: Daşnak terrorçusu Aşot Misaqoviçin
başçılıq etdiyi qrup Tərtərdən Kəlbəcərə
mülki yük və sərnişin aparan avtomobil karvanına
Ağdərə rayonunun Getavan və Çərəkdar kəndləri
arasındakı "Otaq qaya" adlanan yerdə basqın edir.
Üç nəfər (bir qadın - Çimnaz İsmayılova) qətlə yetirilir; 29 nəfər isə
ağır güllə yarası alıb;
12 iyul 1990-cı il: Daşnak
terrorçuları Laçın rayonunun Minkəndinin
"Quşxana" kövşəninə basqın ediblər.
2060 baş davarı sürüb aparıblar;
15 iyul 1990-cı il: Daşnak
terrorçularının dəfələrlə hədələdiyi
(milli ədavətin əleyhdarı olduğuna görə)
Xankəndi təyyarə limanının rəisi Yevgeniya
İşxanyanın evinə bomba atılıb. Qadın qətlə
yetirilib, əri isə ağır qəlpə yarası
alıb;
15 iyul 1990-cı il: Şahbuz
rayonunun Şada kənd sakini R.Rüstəmovu daşnak
terrorçuları girov götürülüb;
17 iyul 1990-cı il: Daşnak
terror qrupu Laçının Ağanis kəndinə hücum
edib. Ş.Xəlilov ayağından güllə yarası
alıb;
26 iyul 1990-cı il: Daşnak terrorçuları Vedinin Yeni Həyat kəndinin
sakini Süleymanov Şamo Əli oğlunun Əyircə
yaylağındakı yurd yerinə basqın ediblər. 74
yaşlı Şamo Süleymanov, həyat yoldaşı 70
yaşlı Seyran Yusifovanı və köməkçiləri
62 yaşlı Gözəl Həsənovanı qətlə
yetiriblər. Hər üç cəsədin
üstünə benzin töküb odlayıblar. Əmlakını,
mal-pulunu qarət ediblər;
31 iyul 1990-cı il: Azərbaycandan
Gürcüstana qonaq qismində getmiş iki Şəmkir
sakini Şulaverdə daşnak terrorçularının
hücumuna məruz qalıb. Onlardan biri qətlə yetirilib,
ikincisi isə girov qismində Ermənistana aparılıb;
02 avqust 1990-cı il: Daşnak
terror qruplaşması İrəvanda hərbi hissə
anbarına basqın ediblər. 165 ədəd reaktiv oqnemyot və
onun 102 ədəd başlığını 675 ədəd
siqnal raketini ələ keçiriblər;
03 avqust 1990-cı il:
Mığrının Kərcivan dəmiryol stansiyasında
Bakı-Noraşen sərnişin qatarını daşnak təxribatçıları
daşqalaq edib. Sərnişinlərdən A.Ağayeva
ağır bədən xəsarəti alıb;
03 avqust 1990-cı il:
Gürcüstan SSR Marneuli rayonunun Ahlı kənd sakini
daşnak terrorçusu avtomat silahla qətlə yetirilib;
09 avqust 1990-cı il: Daşnak
terrorçuları Kəlbəcərin Söyüdlü
yaylağına basqın edib, 279 baş mal-qaranı
sürüb aparıblar;
10 avqust 1990-cı il: Daşnak
terrorçusu Armen Mixayloviç Avanesyanın
başçılıq etdiyi terror qrupu Tiflis-Ağdam istiqamətində
hərəkət edən sərnişin avtobusunda
partlayış törədib, nəticədə 20 nəfər
həlak olub, 30 nəfər yaralanıb. Terror qrupu ikinci dəfə
1991-ci il iyun ayının 17-də həmin istiqamətdə hərəkət
edən avtobusu partlatmaq istərkən cinayət başında
yaxalanır. Armen Mixayloviç Avanesyan və
Mixail Mixayloviç Tatevosov cinayət məsuliyyətinə cəlb
olunur, cinayətin 3-cü iştirakçısı
Vaçaqan Roçikoviç Ovanesyan barəsində
axtarış elan edilib. 1992-ci ilin mayında keçirilən
məhkəmə iclasının qərarı ilə
A.M.Avanesyan ölüm, M.M.Tatevosov 15 illik həbs cəzasına
məhkum olunublar. Elə həmin ayda M.Tatevosov, sonra isə
A.Avanesyan girovlarla dəyişdirilib;
10 avqust 1990-cı il: Daşnak
terrorçuları Əsgəran rayonunun Kosalar kəndinə
gedən maşın dəstəsinə Xankəndi ərazisində
basqın edib, 15 maşını sıradan
çıxarırlar. Xeyli adam bədən xəsarəti
alıb;
10 avqust 1990-cı il: Daşnak
terror qrupu "Şəmkir-Gəncə" avtomobil yolunda sərnişin
avtobusu partladıb. 17 nəfər həlak olur, 26 nəfər
yaralanıb;
10 avqust 1990-cı il: 8 nəfərlik
daşnak terror qrupu Tovuz rayonunun Göyəbaxan kəndinin
kövşəninə basqın ediblər. İki nəfəri
girov götürüb, 279 baş mal-qaranı sürüb
aparıblar;
11 avqust 1990-cı il: Daşnak
terrorçuları Kəlbəcərin Alalar kəndinə
basqın edib, 45 baş mal-qaranı sürüb aparıblar;
14 avqust 1990-cı il: Daşnak
terrorçuları Şuşa-Ağdam avtobusunu daşqalaq
ediblər. Sürücü M.Əliyev baş nahiyəsindən
ağır xəsarət alıb;
16 avqust 1990-cı il: Daşnak
terrorçuları Füzuli şəhəri ilə Dövlətyarlı
kəndini birləşdirən Köndələn
çayı üzərindəki körpünü
partladıblar;
17 avqust 1990-cı il: Qazax rayonunun
Yuxarı Əskipara kəndi daşnak
terrorçularının həmləsinə məruz
qalır. F.Mehtiyev qətlə yetirilib, V.Həsənov, N.Eminov
yaralanıblar;
19 avqust 1990-cı il: Daşnak
terrorçuları Əskipara-Qazax marşrutu ilə işləyən
sərnişin avtobusuna həmlə ediblər. İki dinc sakin
qətlə yetirilib. Milis əməkdaşı
Ş.Çobanov və milis kapitanı A.Məmmədov həlak
olub. İki milis əməkdaşı və iki mülki şəxs
güllə yarası alıb;
24 avqust 1990-cı il: Kəlbəcər
rayonunun Alalar kənd sakini B.Ramazanovu daşnak
terrorçuları girov götürüb;
24 avqust 1990-cı il: Daşnak
terrorçuları Xankəndi ərazisində R.Ələkbərovun
idarə etdiyi QAZ-24 markalı maşınının yolunu kəsərək
onu ailəsi ilə birlikdə yerə düşürüblər.
Bütün ailəni qaz balonu vasitəsilə boğmağa cəhd
göstəriblər. Huşunu itirmiş ata və körpələri
daxili qoşun əsgərlərinin köməyi ilə
ölümün pəncəsindən xilas olublar;
Yazıçı-publisist Əlisahib
Əroğulun araşdırmaları əsasında təqdim
etdi:
Kanal Əbülfəz Elçibəy
haqqında qərəzli məlumatlar yayır
Türkiyədə hakimiyyətdə olan AKP yetkililəri Türkiyə-Ermənistan sərhədlərini açmaq məsələsini gündəmə gətirəndə və buna Azərbaycan təpki göstərəndə o zaman mətbuatda erməni politoloq Ruben Safrastyan bir açıqlama səsləndirdi.
Elçin Qaliboğlu
Xalq Cəbhəsi.- 2009.- 20 oktyabr.- S.11.